در زیر مینا مجاری لانه زنبوری ریز پر از مایعی وجود دارد که مستقیما به مغز دندان میروند که حاوی عصب حساس دندان است. بهطور طبیعی، بزاق دهان باعث رسوب کلسیم بر مینای دندان شده و مانع باز شدن این مجاری میگردد. اما مسواک زدن شدید و زیاد (مخصوصا با مسواک زبر)، عقب نشینی لثهها، خوردن غذاهای اسیدی و دندانقروچه پوشش محافظتی دندان را از بین میبرند و انتهای مجاری را لخت میکنند. ترکخوردگی دندانها و افتادن پرشدگی ها نیز مجاری را لخت میکنند.
علت هر چه باشد، وقتی انتهای مجرایی لخت شد، تغییر شدید دمای دهان باعث جابهجا شدن سریع مایع درون آن میگردد. این حرکت مایع باعث تیر کشیدن دندان میشود.
خورده شدن مینا باعث واکنشهای دردناک به خوراکیهای سرد میشود. اگر دندان تان به چیزهای گرم حساس است یا اگر حساسیت به چیزهای سرد بیش از چند لحظه طول میکشد، احتمالاً دچار التهاب بازگشتناپذیری شدهاید که ممکن است منجر به آبسه (التهاب پر از چرک) شود.
دکتر سید مصطفی فاطمی ، دندانپزشک در این باره میگوید:
لثهها مانند یک پوشش، ریشههای دندان را میپوشانند، بنابراین با تحلیل لثهها و از بین رفتن محافظ ریشه که «سمان» نام دارد، ریشههای زیرین دندانها بدون محافظ میمانند. از این رو مشاوره با دندانپزشک برای شناسایی علت تحلیل لثه و انتخاب بهترین راه درمان بسیار مهم است.
در دندانهای سالم، عاج دندان (بافت زنده درون دندان) به کمک لثهها و لایه محکم مینای دندان محافظت میشود. وقتی مینای دندان از بین میرود یا هنگامی که لثهها بر اثر مسواک زدن محکم یا استفاده از مسواکی با الیاف بسیار زبر تحلیل مییابند، لایه سمان ساییده شده و ممکن است عاج دندان نمایان شود.عاج دندان از تعداد زیادی مجرا (لولههای میکروسکوپی به نام توبول) تشکیل شده که با عصب عمق دندان در ارتباط است.
سرما، گرما یا شیرینی میتواند سبب تحریک عاج دندان و متعاقب آن تحریک عصبهایی شود که ایجاد حساسیت، ناراحتی و درد میکند.
چگونه از بروز حساسیت دندان پیشگیری کنیم؟
به طور کلی رعایت بهداشت دهان و دندان از بروز حساسیت دندان جلوگیری میکند که این امر با دو بار مسواک زدن در روز به مدت ۵ دقیقه با استفاده از مسواکهای با کیفیت و دارای الیاف نرم و با خمیردندانهای استاندارد حاوی فلوراید صورت میگیرد.
در عین حال باید از دندانپزشک برای فهمیدن بهترین روش مسواک زدن و رفع نیازهای دندانی کمک گرفت.
راه اصلی جلوگیری از حساسیت دندان، پیشگیری از تحلیل لثههاست. البته مسواک زدن آرام (نه محکم) هم بسیار موثر است
در صورتی که عاج دندان نمایان شود، حتی اگر احساس درد نداشته باشیم تا پایان عمر این مشکل بهبود نخواهد یافت. پس رعایت بهداشت دهان و دندان، حتی در زمانی که احساس درد نداریم، در جلوگیری از پوسیدگی ریشه بسیار حائز اهمیت است.