پارسی طب مجله سلامت جسم و روان
این جوانه‌ها آماده مصرف با ماست، انواع سالاد کاهو، کلم یا سالاد شیرازی بوده یا به همراه ساندویچ و برگرها استفاده می‌شود. برخی خانواده‌ها‌این جوانه‌ها را به صورت خام می‌خورند و برخی هم به مدت کوتاهی در روغن تفت می‌دهند، اما آیا‌این درست است که می‌گویند جوانه از خود دانه غنی تر است؟ آیا جوانه‌ها از نظر ارزش تغذیه‌ای بر یکدیگر برتری دارد؟ مزیت اصلی هر جوانه در چیست؟ پودر جوانه در مقایسه با جوانه تازه مزیتی هم دارد؟ آیا جوانه‌ها سهمی‌در تغذیه کودکان یا سالمندان دارد؟
دانه‌های خوراکی که جوانه می‌زنند، از نظر ارزش غذایی غنی‌تر هستند.
محتوای مقاله (با استفاده از این لیست به موضوع مورد نظر دسترسی سریعتر دارید)
اما چرا می‌گوییم غلات یا حبوبات جوانه زده مفیدتر است؟
طی جوانه زدن، نشاسته، پروتئین و چربی‌های موجود در دانه به واحدهای کوچک تری تجزیه می‌شود و قابلیت هضم و جذب بهتری پیدا می‌کند. در‌این فرآیند میزان ویتامین و املاح معدنی دانه همچون کلسیم، فسفر، منیزیم، ویتامین‌های گروه B و پروتئین آن دو تا سه برابر و حتی بیشتر افزایش می‌یابد، اما از کالری و کربوهیدرات آن دو برابر کاسته می‌شود. البته لازم است بدانید کاهش کالری به معنای حذف کالری نیست. اگر در صد گرم گندم ۴۰۰ کالری انرژی نهفته باشد در همین میزان جوانه آن ۲۰۰ کالری انرژی وجود دارد و مصرف یک فنجان جوانه می‌تواند تامین کننده بخش عمده‌ای از نیاز روزانه بدن ما باشد.
خواص جوانه حبوبات با جوانه غلات برابری می‌کند
در مورد ارزش تغذیه‌ای جوانه غلات در مقایسه با جوانه حبوبات باید گفت‌این جوانه‌ها از نظر خواص درمانی و میزان ریزمغذی‌ها تفاوت چندانی با یکدیگر ندارد، البته با توجه به‌این که حبوبات پروتئین و غلات کربوهیدرات بیشتری دارد، می‌توان اندکی تفاوت در میزان درشت مغذی‌های‌این دو گروه جوانه قائل شد.
اما همان طور که گفته شد، ریزمغذی‌های هر دو گروه خواص برابری داشته و ویتامین‌های B، C و E آنها برای آرامش اعصاب، رفع استرس و خستگی نافع، منیزیم و پتاسیم آن برای کنترل بی خوابی و تنظیم فشارخون مفید، روی آن برای جلوگیری از ریزش مو و به تعادل رساندن هورمون‌ها در زمان بلوغ جنسی نوجوانان موثر، سلنیوم آن برای سلامت قلب و عروق و بخصوص افزایش تعداد اسپرم و کمک به باروری آن در مردان مثمرثمر و فیبر آنها با کمک به خروج هر چه سریع تر مدفوع برای تنظیم چربی و قند خون فوق العاده مفید است. در ضمن به دلیل آن که جوانه‌ها خاصیت نفخ زایی خود را از دست داده و از حساسیت زایی پروتئین آن کاسته شده است، مصرف آن برای کسانی که دستگاه گوارش حساسی دارند، بی ضرر است.
این را هم بدانید بسیاری از افراد براین باورند که هر چقدر دانه، جوانه بلندتری داشته باشد همچون دانه شبدر یا ماش ارزش تغذیه‌ای بیشتری دارد. در حالی که‌این گونه نیست! همه دانه‌های جوانه زده غنی از املاح و ویتامین بوده و ارزش غذایی آنها به بلند یا کوتاه بودن جوانه شان بستگی ندارد.
هر جوانه ۱۰۰۰ مزیت دارد!
خواص برخی از جوانه‌های در دسترس و بسیار مفید
گندم:
- ارزش غذایی چهار قاشق غذاخوری جوانه گندم معادل یک کف دست نان است.
- این جوانه نسبت به دانه آن سه تا ۱۲ برابر ویتامین B و سه برابر ویتامین E دارد وبه واسطه سلنیوم، منیزیم و ویتامین E رادیکال‌های آزاد مضر بدن را حذف می‌کند و موجب تقویت سیستم‌ایمنی بدن و افزایش فعالیت‌های مغزی و غدد جنسی می‌شود.
- سمنو، سوهان و حلیم اگر با جوانه گندم تهیه شوند، ارزش غذایی برابر با جوانه گندم دارند.
ماش:
- خاصیت بارز‌این جوانه برطرف کردن خستگی و رخوت است.
- جوانه ماش شیر مادران را افزایش می‌دهد و ادرارآور است.
- سموم بدن را دفع کرده و صفرابر است.
- این جوانه به دلیل خاصیت غذایی بالا، فرد گرسنه را زود سیر می‌کند.
- میزان اسید فولیک و پتاسیم آن بسیار بالاست و مصرف آن برای پیشگیری از بیماری‌های قلبی ـ عروقی و پرفشاری خون توصیه می‌شود،
– اما کسانی که اسیداوریک یا نقرس دارند باید در مصرف آن محتاط باشند.
شبدر:
- کلسیم فراوانی داشته و کم کالری است.
- جوانه شبدر همچنین باعث تنظیم هورمون‌های بدن می‌شود،
- برای آرامش اعصاب مفید است،
- گرگرفتگی و بدخلقی که از علائم یائسگی است را بهبود می‌بخشد.
- تصفیه کننده خون و تقویت کننده کبد است.
یونجه:
- به دلیل دارا بودن منگنز و کروم در ساخت انسولین طبیعی بدن نقش مهمی‌داشته و عرب‌ها آن را سلطان جوانه‌ها می‌نامند.
- جوانه یونجه دارای ساپونین است که باعث کاهش کلسترول بد خون می‌شود و از سختی و رسوب عروق کم می‌کند.
- کلسیم بالای آن برای استخوان سازی کودکان در حال رشد مفید است و دو برابر اسفناج آهن دارد.
- به یاد داشته باشید که‌این جوانه تا حدودی نفاخ و ملین است.
عدس:
- جوانه عدس شستشودهنده کلیه‌ها و افزاینده انرژی است و به دلیل پروتئین زیاد، خاصیت سیرکنندگی بالایی دارد.
- بد نیست بدانید جوانه عدس قرمز در مقایسه با انواع دیگر آن آهن و کلسیم بیشتری دارد.
نخود:
- جوانه نخود پروتئین زیادی دارد و سرشار از فسفر و کلسیم است و میزان مواد معدنی آن پنج برابر دانه نخود است.
این مواد غذایی در تغذیه سالمندان چه نقشی دارد؟
گاهی سالمندان به دلیل احساس تنهایی بی اشتها می‌شوند.
در واقع تنهایی عاملی است که سالمند علاقه‌ای برای تهیه و طبخ غذا برای خود نداشته باشد. البته گاهی تاثیر برخی داروها یا افزایش سن هم سبب کم شدن اشتها به غذا می‌شود. گاهی هم برخی سالمندان به دلیل پرهیز غذایی مجبور به استفاده از خوردنی‌های کم چرب و کم شیرین با حداقل نمک هستند و همین عامل موجب بی مزه یا بدمزه شدن غذای آنان می‌شود.
براین اساس برای آن که سالمندان دچار سوءتغذیه نشوند، باید از مواد غذایی مقوی و مغذی استفاده کنند و بهترین توصیه به آنان اضافه کردن جوانه گندم، ماش، عدس یا پودر آن به غذاهایشان است.
جوانه‌ها (با وجود حجم کم) منبع اشتهاآور خوبی هستند و انرژی و پروتئین از دست رفته بدن را جبران می‌کنند.
بسیاری از پزشکان مصرف جوانه‌ها را برای کاهش تورم، افسردگی و حتی استرس و بسیاری از مشکلات کبدی به سالمندان توصیه می‌کنند.
ردپای جوانه‌ها در غذای مکمل کودک
اما بیشترین سوالی که خانواده‌ها از متخصصان و کارشناسان علوم غذایی می‌پرسند این است که:
آیا می‌توان در غذای مکمل کودک از جوانه‌ها استفاده کرد؟
در منابع جدید علمی‌در مورد استفاده از جوانه‌ها بخصوص جوانه گندم در رژیم غذایی کودک اختلاف نظر فراوان وجود دارد. ولی آنچه مورد تائید استادان انجمن ترویج تغذیه با شیر مادر است، استفاده از گندم و فرآورده‌های آن به بعد از پایان هشت ماهگی کودک موکول شده است.
توصیه می‌شود برای بچه‌های بین دو تا پنج سال جوانه گندم را به ماست اضافه کنید.
اگر هم کودک بالای پنج سال دارد، جوانه‌ها را به سالاد او بیفزایید. بهتر است جوانه عدس و ماش به سبب هضم آسان تر و مقوی و مغذی تر بودن در سوپ، آش یا در پوره و فرنی کودک استفاده شود. مصرف جوانه همراه با سالاد یا ساندویچ خانگی، میان وعده‌ای مناسب برای تمام افراد بخصوص دانش آموزان است.
پودر آن خوب است، اما…
این روزها در برخی مغازه‌ها بسته‌های پودر جوانه گندم یا پودر مالت (جوانه جو) عرضه می‌شود و به گفته فروشندگان از‌این پودر می‌توان در تهیه سوپ، غذای کودک، غذاهای رژیمی، نان، کتلت، سمنو و حلوا استفاده یا با نوشیدنی‌هایی چون شیر، آبمیوه و حتی آب میل کرد.این پودر از نشاسته و جوانه دانه تشکیل شده و اغلب بدون سبوس است و از‌این رو جوانه تازه بهتر از پودر آن است. البته‌این پودرها هم حاوی مواد مغذی است و می‌تواند بخشی از نیازهای روزانه و کمبودهای تغذیه‌ای ما را جبران کند و بخصوص موجب لینت مزاج شود و التیام دهنده بیماری‌های گوارشی است.
به نقل از جام جم
