مغز و اعصاب در منظر اسلام

اشاره به حکمت مغز و دستگاه عصبى

امام صادق (ع)- در پاسخ طبیبى فرو مانده از پاسخ به این پرسش امام که : چرا کاسه ى سر، از چند استخوان و لایه تشکیل مى شود؟
چون هر چیز درون تهى اگر یک پارچه باشد، شکستن زودتر به سراغش مى آید و چون چند تکه قرار داده شود، شکستگى از آن دورتر است .

امام صادق (ع)- خطاب به مفضل بن عمر : اگر جمجمه باز مى شد و مى توانستى مغز را ببینى ، مى دیدى که به حجاب هایى (لایه هایى ) که روى همدیگر قرار گرفته اند، در میان گرفته شده است تا هم آن را از عارضه مصون بدارد، و هم آن را استوار نگه دار، تا بدان ، لرزش راه نیابد؛ و مى دیدى که جمجمه ، به سان کُلَه خودى بر آن قرار گرفته است تا آن را از اثر ضربت هاى سختى که ممکن است به سر برسد، حفظ کند. سپس ، تاجى از مو بر روى جُمجُمه پوشانده شده و این پوشش ، همانند پوستینى براى سر است که آن را از شدت سرما و گرما، نگه مى دارد. پس چه کسى مغز را در چنین دِژى جاى داده است ، مگر همو که آن را آفرید و سرچشمه احساس ساخت و به واسطه ى منزلت والایى که در بدن دارد، و نیز به واسطه ى مرتبه بلند و جایگاه برجسته اش آن را سزامند این همه حفظ و مراقبت دانست ؟

اى مفضّل ! چه کسى قلب را در درون سینه ى انسان قرار داد و زِرِهى که پوشش استوار آن است ، بر آن قرار داد و آن را به دنده ها و گوشت و عصبى که بر آن است ، مصونیت داد تا جراحت و آزارى بدان نرسد؟

اى مفضّل ! نیک بیندیش که چرا مغز که جسمى رقیق است ، در لا به لاى استخوان ها حصار یافته است . آیا جز براى این است که از آن ، حفاظت کند و آن را مصون بدارد؟

عوامل استحکام و توانمندى عقل و مغز
الف – باقلا
امام صادق علیه السلام : خوردن باقلا، استخوان هاى ساق را تراکم درونى مى دهد، توان مغز را افزون مى سازد و خون تازه تولید مى کند.
البته در حدیثی دیگر وارد شده است که خوردن بیش از حد باقلا موجب کندی ذهن و خرفتی میشود .

روغن مالیدن
امام صادق علیه السلام : روغن بنفشه ، مغز را نیرو مى بخشد.

سرکه
امام صادق علیه السلام : ما با سرکه آغاز مى کنیم ، چنان که شما با نمک آغاز مى کنید؛ چرا که سرکه ، عقل را استحکام مى بخشد.

سرکه ى شراب
امام صادق علیه السلام : سرکه ى شراب ، لثه را تقویت مى کند، جنبندگان (انگل ها و باکترى هاى مضر) شکم را مى کُشد و عقل را استحکام مى بخشد.
معنی سرکه شراب : سرکه قبل از چهل روز یعنی قبل از اینکه تبدیل به سرکه شود حکم شراب را دارد و نجس میباشد اما بعد از آن حلال است و منعی برای مصرف آن وجود ندارد .

گوشت
امام صادق علیه السلام : گوشت ، گوشت مى رویانَد و بر عقل مى افزاید؛ و هر کس آن را چند روز واگذارد، عقلش تباه شود.

آنچه بر توان ذهن مى افزاید
امام صادق علیه السلام : انار را با پیه آن بخورید؛ چرا که معده را مى پالاید و ذهن را افزون مى کند.

سودمند براى پیشگیرى از فراموشى
امام صادق علیه السلام : سه چیز، فراموشى را از میان مى بَرَد و حافظه را بار مى آورد: قرائت قرآن ، مسواک زدن و روزه گرفتن .
آنچه اعصاب را استحکام مى بخشد
پیامبر خدا (ص) فرمود: به نام خدا طعام را بخورید، مویز چه نیکو خوراکى است که اعصاب را استحکام مى بخشد!…

خوردن گوشت گوسفند همراه با شیر
امام صادق علیه السلام : هر کس به ضعفى در قلب یا بدن خویش گرفتار آمد، گوشت گوسفند همراه با شیر بخورد؛ چرا که این خوراک ، هر درد و عارضه اى را از اندام وى بیرون مى بَرَد، تن او را تقویت مى کند و لثه هاى او را نیز استحکام مى دهد.

سودمند براى سردرد :
شستن سر با خَطمى
امام صادق علیه السلام : شستن سر با خطمى ، مایه ى ایمنى از سردرد است .

نوشیدن آب نیم گرم (وِلَرم )
امام صادق علیه السلام : پیامبر خدا به هنگام افطار، با حلوایى آغاز مى کرد و بدان ، روزه مى گشود. اگر حلوا نمى یافت ، با شکرینه اى دیگر یا چند دانه خرما؛ و اگر نیز یافت نمى شد، با آب نیم گرم . آن گاه مى فرمود: این معده و جگر را پاک مى کند و… و سردرد را از میان مى بَرَد)).

مالیدن روغن بنفشه
امام صادق علیه السلام : چه خوب روغنى است روغن بنفشه ! درد را از سر و چشمان مى بَرَد. آن را به خود بمالید.

استعمال اَنفیه
امام صادق علیه السلام : پیامبر خدا، چون سردرد مى کرد، به روغن کُنجد، انفیه مى کرد.

آنچه مانع دیوانگى مى شود
کوتاه کردن سبیل و ناخن در هر جمعه
امام صادق علیه السلام : در هر جمعه ، اندکى از سبیل و ناخن هاى خود را بگیر و اگر هم چیزى نداشته باشد، آن را (کمى ) بساى ، دیوانگى ، جذام و پیسى به تو نمى رسد.