پارسی طب مجله سلامت جسم و روان
مُصلحات غذایی
نکاتی چند پیرامون مُصلحات غذایی
تهیه کننده: محمد احمدی، کارشناس ارشد تغذیه، دانشگاه علوم پزشکی قزوین
۱٫ هر انسانی با توجّه به طبع خویش، سن، فصل، میزان فعّالیّت و موقعیّت جغرافیایی محل زیست خود نیاز غذایی ویژه ای دارد و مصرف غذاهای یکسان برای همه توصیه نمی شود. مثلاً اگر یک فرد دارای طبع سرد و تر در مصرف لبنیّات بویژه ماست افراط کند؛ به مرور دچار بیماریهای سرد و مرطوب مثل اضافه وزن، کم خونی، نفخ، درد مفاصل، پرخوابی و کندی حافظه خواهد شد. لذا حکما برای تعدیل و اصلاح غذاها برای هر غذا به طور اختصاصی، مُصلحی تعریف کرده اند. درواقع مُصلح، آن مادّه ای است که مزاج غذا را تعدیل می کند و مضرّات احتمالی غذا را گرفته و فوایدش را در بدن بیشتر می کند.
۲٫ برخی از پرمصرف ترین غذاها و مُصلحات آنها:
– نان گندم: رازیانه، سیاهدانه، کنجد
– برنج: زیره، زعفران
– ماست: شیره، عسل، سیاهدانه، آویشن، زنیان
– شیر: گلاب، هل، عسل
– پنیر: گردو، زیتون، سیاهدانه
– دوغ: کاکوتی
– چای سیاه: لیمو، شیر(چندقطره)
– کره حیوانی: عسل
– کره: عسل، انواع مربّا
– آبگوشت: دنبه، آویشن، سرکه، ترشی ها، پیاز
– گوشت گوسفند: سماق
– ماهی: گردو، فلفل سیاه، خرما
– غذاهای چرب و سنگین: سرکه، آبلیمو، آبغوره
– آش جو: زیره، آبغوره
– انواع آش: فلفل سیاه، آویشن، زنیان، سیاهدانه
– عدسی: گلپر، آویشن
– تخم مرغ: دارچین، پیاز، فلفل سیاه، شوید، نمک
۳٫ مُصلح عمومی اکثر غذاهای سرد، عسل و در اکثر غذاهای گرم(مثل چربی و شیرینی)، سرکه یا آبغوره یا آبلیموست. برای غذاهایی که ترکیبی از سردی و گرمی هستند، مخلوطی از اینها می شود: سرکنگبین
سرکنگبین فرمولهای متعدّدی دارد که از آن کاربردهای متنوّعی دریافت می شود. ساده ترین فرمول: یک لیوان آب ولرم + یک قاشق غذاخوری عسل + نصف قاشق غذاخوری سرکه طبیعی
اگر شبی یک لیوان از آن خورده شود، به عنوان مُصلح اکثر غذاهای مصرفی عمل می کند. برای معده های سرد، می توان میزان سرکه را کاهش داده و یا مقداری عرق نعناع اضافه کرد و تغییرات متنوّع دیگر. (مثلاً افزودن کاسنی برای کبد گرم یا رازیانه برای تنظیم سیستم هورمونی زنان و…..)
۴٫ باید دانست که مصرف بعضی از مواد غذایی باهم ممنوع است و در درازمدّت، ایجاد بیماری می کند:
– ماست و لبنیّات با گوشت ها بویژه طیور و ماهی
– انواع گوشت ها همزمان(مثلاً گوشت مرغ با گوشت گوسفند)
– شیر ومیوه ها(مثل شیرموز)؛ البته شیر با خرما ناسازگار نبوده؛ بلکه غذایی مطلوب است.
– ماست و تخم مرغ
– ماست و ترشی
– برنج و سرکه
– اکثر میوه ها روی غذا
– مایعات سرد روی ا
محتوای مقاله (با استفاده از این لیست به موضوع مورد نظر دسترسی سریعتر دارید)
مُصلحات غذایی چیست؟
هر انسانی با توجّه به طبع خویش، سن، فصل، میزان فعّالیّت و موقعیّت جغرافیایی محل زیست خود نیاز غذایی ویژه ای دارد و مصرف غذاهای یکسان برای همه توصیه نمی شود. مثلاً اگر یک فرد دارای طبع سرد و تر در مصرف لبنیّات بویژه ماست افراط کند؛ به مرور دچار بیماریهای سرد و مرطوب مثل اضافه وزن، کم خونی، نفخ، درد مفاصل، پرخوابی و کندی حافظه خواهد شد. لذا حکما برای تعدیل و اصلاح غذاها برای هر غذا به طور اختصاصی، مُصلحی تعریف کرده اند. درواقع مُصلح، آن مادّه ای است که مزاج غذا را تعدیل می کند و مضرّات احتمالی غذا را گرفته و فوایدش را در بدن بیشتر می کند.
برخی از پرمصرف ترین غذاها و مُصلحات آنها:
- – نان گندم: رازیانه، سیاهدانه، کنجد
- – برنج: زیره، زعفران
- – ماست: شیره، عسل، سیاهدانه، آویشن، زنیان
- – شیر: گلاب، هل، عسل
- – پنیر: گردو، زیتون، سیاهدانه
- – دوغ: کاکوتی
- – چای سیاه: لیمو، شیر(چندقطره)
- – کره حیوانی: عسل
- – کره: عسل، انواع مربّا
- – آبگوشت: دنبه، آویشن، سرکه، ترشی ها، پیاز
- – گوشت گوسفند: سماق
- – ماهی: گردو، فلفل سیاه، خرما
- – غذاهای چرب و سنگین: سرکه، آبلیمو، آبغوره
- – آش جو: زیره، آبغوره
- – انواع آش: فلفل سیاه، آویشن، زنیان، سیاهدانه
- – عدسی: گلپر، آویشن
- – تخم مرغ: دارچین، پیاز، فلفل سیاه، شوید، نمک
مُصلحات غذایی عمومی
مُصلح عمومی اکثر غذاهای سرد، عسل و در اکثر غذاهای گرم(مثل چربی و شیرینی)، سرکه یا آبغوره یا آبلیموست. برای غذاهایی که ترکیبی از سردی و گرمی هستند، مخلوطی از اینها می شود: سرکنگبین
- سرکنگبین فرمولهای متعدّدی دارد که از آن کاربردهای متنوّعی دریافت می شود.
- ساده ترین فرمول:
– یک لیوان آب ولرم + یک قاشق غذاخوری عسل + نصف قاشق غذاخوری سرکه طبیعی
اگر شبی یک لیوان از آن خورده شود، به عنوان مُصلح اکثر غذاهای مصرفی عمل می کند. برای معده های سرد، می توان میزان سرکه را کاهش داده و یا مقداری عرق نعناع اضافه کرد و تغییرات متنوّع دیگر. (مثلاً افزودن کاسنی برای کبد گرم یا رازیانه برای تنظیم سیستم هورمونی زنان و…..)
ممنوعیات
باید دانست که مصرف بعضی از مواد غذایی باهم ممنوع است و در درازمدّت، ایجاد بیماری می کند:
- – ماست و لبنیّات با گوشت ها بویژه طیور و ماهی
- – انواع گوشت ها همزمان(مثلاً گوشت مرغ با گوشت گوسفند)
- – شیر ومیوه ها(مثل شیرموز)؛ البته شیر با خرما ناسازگار نبوده؛ بلکه غذایی مطلوب است.
- – ماست و تخم مرغ
- – ماست و ترشی
- – برنج و سرکه
- – اکثر میوه ها روی غذا
- – مایعات سرد روی غذا
محمد احمدی، کارشناس ارشد تغذیه
به نقل از انجمن تحقیقات طب سنتی ایران
