مضرات سیگار کشیدن

بالا رفتن آگاهی درباره اثرات منفی سیگار بر سلامتی و افزایش محدودیت ها، سیگار کشیدن را در کشورهای پیشرفته به میزان ثابتی کاهش داده است. در حالی که سیگار کشیدن و مصرف سایر انواع توتون در کشورهای توسعه یافته در حال کاهش است، در کشورهای در حال توسعه، این میزان روبه افزایش است. هم چنین سیـگار کشیدن در میان افراد دارای سطح تحصیلات و درآمد پائین تر در حال افزایش است.

مطالعات نشان می دهد که عوامل ژنتیکی در وابسته شدن یا وابسته نشدن فرد به ســیگار نقش دارند. در میان افرادی که مبتلا به اختلالات خاص روانپزشکی هستند، احتمال سیگار کشیدن بیشتر است. در پیمایشی که در آمریکا بر روی دریافت کنندگان خدمات سرپایی روانپزشکی انجام شده، نشان داده شده است که میزان استعمال سیگار در میان مبتلایان به اسکیزوفرنی ۸۸ درصد، در میان افراد مبتلا به مانیا ۷۰ درصد و در میان مبتلایان به افسردگی ۴۹ درصد است. پژوهش دیگری نشان داده است که ۸۵ درصد کسانی که به دلیل وابستگی به الکل به مراکز درمانی مراجعه می کنند نیز سیگاری هستند.

آیا سیگار کشیدن خطرناک است ؟

بله، سیگار کشیدن یکی از مهم ترین علل بیماری و مرگ قابل پیشگیری است. نیکوتین به شدت سمی است. خوردن حدود ۴۰ میلی گرم نیکوتین خالص، یا مقدار موجود در دو نخ سیگار، کشنده است. اما زمانی که سیگار دود می شود، بیشتر نیکوتین سوزانیده شده و تنها یک تا چهار میلی گرم آن توسط بدن فرد جذب می شود.

با سوختن توتون یک قیر چسبناک از ترکیب صدها ماده شیمیایی به وجود می آید که سرطان و بیماری راه های هوایی را سبب می شود. قیر در دود توتون به شکل ذرات ریزی آزاد می شود که به شش ها و راه های هوایی آسیب رسانیده و دندان ها و انگشتان را رنگی می کند. قیر عامل اصلی سرطان های ریه و گلو است. سوختن توتون هم چنین تولید منواکسیدکربن می کند، یعنی گازی سمی که قابل دیدن یا بوییدن نیست. با استنشاق دود سیــگار، منواکسیدکربن به جای اکسیژن با هموگلوبین موجود در گلبول های قرمز اتصال می یابد.

نیکوتین با افزایش سرعت ضربان قلب، سبب می شود که قلب شدیدتر کار کند حال آن که منواکسیدکربن قلب را از اکسیژن اضافی که لازمه این کار سنگین است، محروم می نماید. این یکی از راه هایی است که بدان وسیله ســیگار کشیدن به قلب آسیب می رساند. زمانی تصور می شد که سیگارهای دارای تار و نیکوتین کمتر ممکن است برای فرد سیگاری کم ضررتر باشند. اما تحقیقات نشان داده است که سیگارهای سبک نیز عیناً می توانند همان بیماری ها را تولید کنند.

آیا توتون اعتیادآور است ؟

بله، زمانی که فرد شروع به کشیدن ســیگار می کند، به ویژه در دوران جوانی، شانس معتاد شدن بسیار بالا است. سیگــاری های مبتدی به سرعت نسبت به اثرات سوء آغازین، تحمل پیدا می کنند و اگر آثار محرک و مطبوع سیگار برای ایشان لذت بخش باشد استعمال مستمر آن را آغاز می کنند. سیگاری هایی که به طور منظم سیگار می کشند، معمولاً تعداد ثابتی سیگار را در روز دود می کنند. سیگاری های کانادایی به طور میانگین، روزانه ۱۶ سیگار دود می کنند. وابستگی به نیکوتین عوامل روانشناختی و فیزیکی را درگیر می کند.

عوامل روانشناختی می تواند شامل احساس لذت و هشیاری باشد. کسانی که به طور منظم سیـگار می کشند، ممکن است یاد بگیرند که برای دست یافتن بدین احساسات اثرات نیکوتین را بر بدن خویش تحمل کنند. در این افراد هم چنین علائم یا آغازگرهای شرطی شده ای برای مصرف سیگار شکل می گیرد. برای مثال برخی افراد همیشه پس از غذا، در حین پرداختن به کاری خاص یا در وضعیت های خاص عاطفی مانند احساس افسردگی یا اضطراب، سیگار خود را آتش می زنند. این آغازگرها الگوهای رفتاری یا عاداتی را به وجود می آورند که تغییر آن ها دشوار است.

از نشانه های وابستگی فیزیکی اضطرار فرد برای سـیــگار کشیدن چند دقیقه پس از برخاستن از خواب، دود کردن سیـگار در فواصل منظم در طول روز و ضروری قلمداد کردن اولین سیـگار روزانه و مقدم دانستن آن بر سایر کارها است. کسانی که به نیکوتین وابسته هستند، ممکن است نسبت به آثار نامطلوب آن تحمل پیدا کنند. در این صورت دیگر از سیگار کشیدن لذت نخواهند برد، اما به کشیدن سیـگار ادامه می دهند تا دچار علائم ترک نشوند. علائم ترک سیگار شامل تحریک پذیری، بی قراری، اضطراب، بی خوابی و خستگی است. این علائم طی دو هفته به تدریج از بین می روند. در برخی افراد تمرکز مختل شده و تمایل شدید به سیگار کشیدن برای هفته ها تا ماه ها پس از ترک سیگار ادامه می یابد.

ترک سیگار

کسانی که سیگار کشیدن را ترک می کنند، عموماً می توانند پس از چند سالی به سطح افراد غیرسـیگاری برسند، به ویژه اگر ترک سیگار را در جوانی انجام داده باشند. ترک سیگار ممکن است در چند مرحله انجام شود، از این رو تلاش مداوم امری ضروری است. فرآورده های حاوی نیکوتین که به ترک سیـگار کمک می کنند، مانند پچ، آدامس، شکل استنشاقی یا اسپری بینی می توانند در کاهش تمایل به سیــگار کشیدن و تخفیف علائم ترک موثر باشند.

کاربرد این محصولات در کنار انگیزه قوی برای ترک و وجود سایر حمایت ها مانند حمایت خانواده، دوستان، گروه ترک سیــگار یا حمایت های تلفنی می تواند بسیار موثر باشد. برخی داروهایی که در آن ها نیکوتین به کار نرفته است می توانند فرد را در ترک ســیگار یاری کنند. این داروها شامل بوپروپیون(زیبان) و نورتریپتیلین(آونتیل) هستند. هر دوی این داروها با نسخه پزشک به فروش می رسند. در برخی افراد کاهش تدریجی مصرف قبل از ترک، به کاهش علائم ترک کمک کرده و به آن ها اجازه می دهد که رفتارهای خود را به تدریج تغییر دهند.

استراتژی های کاهش تدریجی مصرف شامل به تاخیر انداختن هر وعده ســیگار کشیدن، کاهش تعداد سیـگارها و دودکردن بخش کمتری از هر نخ سیگار است. گر چه کاهش تدریجی مصرف می تواند برخی خطرات تهدید کننده سلامتی را کاهش دهد، اما برای سیگارکشیدن منطقه بدون خطر وجود ندارد. کاهش تدریجی نمی تواند جایگزین ترک سیگار شود.