پارسی طب مجله سلامت جسم و روان
خواب و بیداری و ارتباط آن با مزاج در طب سنتی چگونه است؟
- اگر رطوبت بدن متعادل باشد خواب نیز در حد اعتدال و خوب است.
- علت بیخوابی، بدخوابی، پرخوابی و خواب نامناسب تغییرات رطوبت بدن در وضعیت افزایش و کاهش آن است.
- اگر رطوبت بدن افزایش پیدا کند، باعث سنگین شدن خواب می شود و در مقابل اگر رطوبت بدن کاهش پیدا کند خواب سبک می شود.
مسئله مهم دیگر، سردی و گرمی است!
- اگر فرد سردمزاج باشد خواب زیاد و اگر گرم مزاج باشد خواب کم است.
- پس می توان گفت مثلاً افراد بلغمی که سرد و تر هستند خوابی سنگین و زیاد دارند و یا افراد صفراوی که گرم و خشک هستند دچار کم خوابی می‌باشند.
- اما بدخوابی علت دیگری هم دارد و آن تغییر حالات آدمی از غم، شادی، اندوه، نشاط و خشم است.
چرا به خواب نیاز داریم؟
چون خواب بیشترین شباهت را به سکون و بیداری و بیشترین شباهت را به حرکت دارد و حرکت دایم و پیوسته باعث سوختن حرارت غریزی و گرم شدن بدن و لطیف شدن اخلاط است و در بدن روح لطیفترین جز است. بنابراین تحلیل روح به علت حرکت در بدن از هر جز دیگری بیشتر است. بنابراین حرکت تمامی قوای بدن را ضعیف میکند چون قوت تمام قوای بدن به واسطه روح است و روح هم در نتیجه حرکت از تمام قوا بیشتر تحلیل می‌رود.
از طرفی چون آغاز خوابیدن از مغز است و تمام قوای مغزی در خواب به آسایش و آرامش می‌رسند بنابراین سهم مغز از خواب در مقایسه با دیگر اندام‌ها بیشتر است به همین علت است که بیخوابی به قوای مغزی آسیب میزند و باعث عدم تمرکز، اختلال شعور و… میشود.
در خواب هضم بهتر و کاملتر و زودتر اتفاق می‌افتد.
اگر دو جز داشته باشیم که یکی اثرکننده و دیگری اثرپذیرنده باشند و هر دو ساکن باشند، اثر کننده بهتر اثر کند و اثر پذیرنده در حالت سکون بهتر اثر بپذیرد در خواب حرارت غریزی که اثر کننده است بر روی غذا که اثر پذیرنده است، بهتر اثر میکند پس هضم بهتری خواهیم داشت. همچنین در این زمان، حرارت غریزی در داخل بدن می‌ماند و تحلیل پیدا نمی کند. این مسئله باعث سردتر بودن اندام بیرونی در زمان خواب نسبت به زمان بیداری و نیاز به بالاپوش در این زمان است. در ضمن چون در خواب هضم بهتر و کاملتر انجام می شود پس قوت بیشتری از آن حاصل می‌گردد. رطوبت کمتر تحلیل می‌رود و تری بیشتری در بدن در مقایسه با زمان بیداری به وجود می آید.
اما اگر در بدن نیاز به پختن خلطی و یا رقیق شدن آن باشد بی خوابی مفیدتر است.
با توجه به مطالب گفته شده، مشخص می شود که از حرکت و بیداری دایم بیماری پدید می آید و از سکون و خوابیدن دایم هم بیماری ایجاد می شود. پس همواره باید اعتدال حفظ شود.
- خوابیدن صبح قبل از اینکه فعالیتی داشته باشیم و یا غذایی خورده باشیم، بسیار مضر است.بدن را سرد و خشک کرده و اخلاط فاسد را افزایش میدهد، باعث خوابهای پریشان میشود و سستی و خستگی می آورد.خواب روز سرد و تر بوده و بیماری‌هایی که با افزایش بلغم همراه است را شدت میدهد (مثل ورم مفاصل) و باعث احساس کسالت می شود.
- اگر در حال گرسنگی بخوابیم باعث ضعیف شدن بدن و لاغر شدن میشود و حرارت غریزی را ضعیف می کند، چون در خواب حرارت غریزی به داخل بدن متوجه می شود تا غذا را هضم کند حال اگر غذایی برای هضم نباشد و فرد گرسنه باشد بنابراین از رطوبت اصلی که ماده خود اوست خروج کرده و بدن را ضعیف میکند.
چگونه و به چه حالتی بخوابیم؟
چگونه و به چه حالتی بخوابیم؟- بهترین حالت به پشت خوابیدن است!
چون بدن استراحت کامل میکند اما اگر با معده پر میخوابیم ابتدا ساعتی به پهلوی راست و سپس به پهلوی چپ باید خوابید. چون در این حال گوارش غذا بهتر صورت میگیرد. به پشت خوابیدن اگرچه باعث راحتی اندام هاست اما اگر در این وضعیت با معده پر زیاد بمانیم باعث بیماریهای مختلف میشود (کابوس، سکته و…) زیرا اخلاط و فضولات داخل بدن از راه بینی و کام به عقب بازگشته و خود را به اعصاب میرساند و باعث آسیب می شود.
