توصیه های طب آیورودا در فصل سرد

مکتب طب آیورودا، یکی از شیوه‌های درمانی طب مکمل و جایگزین در جهان است که ریشه آن در هند کهن و تمدن آریایی‌های باستانی قابل مشاهده است. اساس درمان در این مکتب بر اصل توازن عناصر طبیعی بدن و تعادل روح و روان انسان استوار شده است.

درمانگران این شیوه درمانی بر این باورند که بیماری نتیجه طبیعی نبود ‌توازن و تعادل در بدن و ذهن است که با تصحیح رژیم غذایی، تجویز گیاهان دارویی، حرکات کششی ذهن و جسم (یوگا) و تمرینات تنفسی قابل درمان است. مهم‌ترین آموزه درمانگران این مکتب به مردم جهان، دانش زندگی و به‌طور کلی آموزش چگونه زیستن و سلامت زیستن است. «برزو قادری» مدرس طب آیورودا و نجوم پزشکی (medical astrology) و رئیس اسبق کمیته آموزش انجمن یوگای ایران با شروع فصل پاییز و نزدیک شدن فصل زمستان برخی از تدابیر حفظ الصحی طب سنتی هند، آیورودا را که به حفظ سلامت و تندرستی افراد در روزهای سرد زمستان کمک می‌کند با علاقه‌مندان به شیوه‌های درمانی آیورودا در میان می‌گذارد. از ایشان تا امروز کتاب‌های متعددی در این حوزه منتشر شده که از میان آن‌ها می‌توان به «تغذیه طبیعی و تندرستی»، «راه یوگا»، «ستاره بینی به زبان ساده» و «آشنایی با ستاره بینی ودایی» اشاره کرد. .

عناصر ۵ گانه بدن را بشناسیم

به‌طور کلی زیربنای طب آیورودا در درک درست، از دوشاها یا مزاج‌ها نهفته است. تعادل و توازن میان دوشاها اهمیت بسیار زیادی در سیستم حیاتی دارد و اگر این توازن از بین برود، سیستم حیاتی بدن به سوی اختلال، بیماری و نابودی حرکت می‌کند. بنابراین آنچه اهمیت دارد، توازن میان دوشاها در بدن است. درک دوشاها مبتنی بر تئوری اولیه به نام تئوری عناصر است که شامل ۵ عنصر بزرگ می‌شود. براساس این تئوری، تمام هستی که طبیعت، ذهن و روان انسان است از ۵ ارتعاش یا نوسان مختلف که ما به‌عنوان عناصر آب، خاک، آتش، باد و اتر می‌شناسیم، تشکیل شده است. این عناصر از سمت سنگینی به سوی لطیفی حرکت می‌کنند. به این ترتیب که خاک نشانگر ثبات، استقرار، سنگینی و جاذبه است؛ آب بر سیالیت، روانی و احساسات در سطح ذهنی دلالت می‌کند ؛ آتش تغییر، استحاله، هضم و گوارش را در بر می‌گیرد؛ باد به حرکت و جابه‌جایی اشاره دارد و اتر فضاهای تهی را شامل می‌شود که امکان نوسان سایر عناصر را بر عهده دارد. فرضیه ۳ دوشا می‌گوید: «از آنجا که تمام هستی چیزی جز ترکیب این ۵عنصر نیست، باید تلاش کنیم تا برای هر فرد ترکیب ویژه این عناصر را در ساختار او کشف کنیم.»

بر این‌اساس در طب آیورودا ۳ دوشای اصلی واتا، کافا و پیتا وجود دارد که ۵ عنصر یاد شده در زمینه این ۳ مزاج اولیه خودنمایی می‌کنند.

افزایش واتا در پاییز و زمستان

ویژگی‌ها و خصوصیات دوشا یا مزاج «واتا» در پاییز و زمستان در افراد واتایی افزایش می‌یابد. برای درک عمیق‌تر این مزاج باید به این نکات توجه کنیم که مزاج «واتا» ویژگی‌هایی مثل خشکی، سردی و متغیر بودن دارد و این ویژگی‌ها از جمله خصوصیاتی است که در فصل پاییز نیز به چشم می‌خورد. در این فصل نیز برگ‌ها و هوای محیط رو به سردی و خشکی می‌رود و به مرور متغیر می‌شود. این تغییرات نه تنها در طبیعت بلکه در بدن ما نیز اتفاق می‌افتد. به‌عنوان مثال با نزدیک شدن پاییز پوست بدن مان خشک می‌شود یا احتمال بروز شوره در سر افزایش می‌یابد. درد مفاصل یا خشکی مزاج به سراغ‌مان می‌آید و این‌ها همگی از علائم نزدیک شدن پاییز و زمستان است. از این‌رو چون در این فرصت قصد داریم به ویژگی‌های فصل پاییز و بیماری‌های شایع آن بپردازیم تنها به بررسی وضعیت دوشا یا مزاج «واتا» اکتفا می‌کنیم تا بهتر بتوانیم شیوه‌های پیشگیری و درمان رایج‌ترین بیماری‌های فصل پاییز و زمستان را بررسی کنیم.

در پاییز بخوردرمانی کنید

یکی دیگر از توصیه‌های درمانگران طب آیورودا به مخاطبان‌شان در فصل پاییز استفاده از اتاق‌های بخور است. استفاده از بخور مرطوب در فصل پاییز به‌ویژه برای افرادی که مزاج «واتا» دارند بسیار توصیه می‌شود. باید توجه داشت که بخورهای خشک برای این افراد مضر بوده و موجب تشدید خواص واتا و سردی و خشکی در آن‌ها می‌شود. استفاده از بخور اسانس اکالیپتوس یکی از بهترین بخورها برای فصل پاییز است. استفاده از این بخورها هفته‌ای یک‌بار برای کنترل و تعدیل علائم واتا به افراد توصیه می‌شود.

گیاه زنجبیل یکی از بهترین ادویه‌هایی است که در فصل پاییز مصرف آن به مردم توصیه می‌شود. این ادویه که طبیعتی گرم دارد یکی از بهترین داروهای گیاهی برای از بین بردن بسیاری از عفونت‌ها در بدن است

بیماری‌های پاییز از دیدگاه آیورودا

همانطور که اشاره کردیم با افزایش سردی هوا، خشکی و تغییرات در طبیعت شاهد بروز تغییراتی در جسم و روان خودمان خواهیم بود. به‌عنوان مثال با افزایش خشکی در طبیعت، پوست بدن ما نیز تمایل به خشک شدن دارد و این خشکی به مرور موجب افزایش شوره سر در برخی افراد شده و خشکی مزاج و کندی عملکرد دستگاه گوارش را نیز به همراه می‌آورد. در برخی موارد این خشکی به اسکلت بندی و مفاصل بدن نیز سرایت کرده و دردهای مفصلی- استخوانی را برای انسان به همراه می‌آورد. در کنار بروز این اختلال‌ها که رایج‌ترین بیماری‌های جسمی در فصل‌های سرد سال محسوب می‌شوند، احساس‌های سرد از قبیل افسردگی، وارستگی، رهایی و میل به تغییر و تحول در انسان افزایش می‌یابد. بنابراین کاملا واضح است که با شروع این فصل شاهد بروز تغییرات اساسی نه تنها در جسم مان بلکه در ذهن و روان‌مان نیز خواهیم بود.

تغییر آب و هوا و افزایش خشکی و سردی محیط زندگی یکی از ساده‌ترین روش‌ها برای ایجاد تعادل در جسم و روان اصلاح رژیم‌غذایی و ایجاد تغییر در برنامه غذایی روزانه است. درمانگران آیورودا توصیه می‌کنند، با شروع فصل پاییز از مصرف غذاهای خیلی خشک و نفاخ که در بدن تولید نفخ می‌کند پرهیز کنید و درصورتی که تمایل به مصرف آن‌ها دارید این مواد را با مواد دیگر که خاصیت آن‌ها را تعدیل می‌کند ترکیب کنید

هر روز نرمش کنید

درمانگران طب آیورودا با شروع فصل پاییز به بیماران خود توصیه می‌کنند، با اجرای نرمش‌های آرام و حرکات متناسب و متمرکز بر مفاصل بدن به حفظ سلامت و تندرستی خود در فصل‌های سرد سال کمک کنند و به این ترتیب مانع بروز دردهای مفصلی و استخوانی در فصل پاییز و زمستان شوند. این تمرینات و نرمش‌ها که بهتر است در افراد مبتدی توسط درمانگر و کارشناس طب آیورودا به بیماران آموزش داده شود به بهبود وضعیت مفاصل گردن، انگشتان، مچ دست و پا و مفصل آرنج و زانو پرداخته و میزان دوشای واتا در بدن را به تعادل می‌رساند.

پیشگیری از خشکی بدن با ماساژ

یکی از متدهای شیوه درمانی آیورودا برای پیشگیری از خشکی و سردی پوست و بدن، دریافت ماساژ با روغن‌های درمانی گرم به‌ویژه روغن کنجد یا روغن بادام شیرین به‌عنوان روغن حامل است. این ماساژ می‌تواند تاثیر زیادی در پیشگیری و حتی درمان خشکی پوست یا بدن داشته باشد. البته شیوه‌ها وتکنیک‌های مختلفی برای ارائه ماساژ در طب آیورودا وجود دارد. افرادی که علاقه‌مند به دریافت این ماساژ هستند می‌توانند با شروع فصل پاییز هفته‌ای یک‌بار از این ماساژ استفاده کنند. ضمن آن‌که این افراد می‌توانند با افزودن مقدار اندکی اسانس دارچین به روغن حامل (روغن کنجد یا روغن بادام شیرین) از فواید درمانی دارچین نیز بهره‌مند شوند.

زنجبیل را چاشنی غذاها کنید

گیاه زنجبیل یکی از بهترین ادویه‌هایی است که در فصل پاییز مصرف آن به مردم توصیه می‌شود. این ادویه که طبیعتی گرم دارد یکی از بهترین داروهای گیاهی برای از بین بردن بسیاری از عفونت‌ها در بدن است که مداومت در مصرف آن موجب تقویت سیستم ایمنی بدن و افزایش توان دفاعی بدن می‌شود. درمانگران طب سنتی هند استفاده از بخور زنجبیل را برای افزایش مقاومت بدن و پیشگیری از ابتلا به سرماخوردگی و آنفلوآنزا موثر می‌دانند.

هر روز «شیرسیر» بنوشید

شیرسیر یکی از بهترین و مناسب‌ترین نوشیدنی‌های گرم در فصل پاییز و زمستان است که همواره نوشیدن یک فنجان از آن در طول روز به بیماران و علاقه‌مندان به پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های شایع فصل‌های سرد از قبیل سرماخوردگی و آنفلوآنزا توصیه می‌شود. برای تهیه این نوشیدنی کافی است یک حبه سیر تازه را در یک لیوان شیر رنده کنید و نصف لیوان آب به آن اضافه کرده و این مخلوط را بجوشانید. می‌توانید این مخلوط را به همین شکل میل کنید و درصورت تمایل می‌توانید آن را بعد از صاف کردن بنوشید. نوشیدن این ترکیب یکی از بهترین داروهای طبیعی برای افزایش توان سیستم ایمنی و دفاعی بدن است. اضافه کردن سرانگشت جوزهندی پودر شده به این مخلوط و میل کردن آن نیم ساعت پیش از خواب علاوه بر تاثیرات ذکر شده موجب بهبود کیفیت خواب و عمیق‌تر شدن خواب نیز می‌شود.

نوشیدن چای هندی به همراه شیر در فصل پاییز و زمستان تاثیر زیادی در پیشگیری از ابتلا به رایج‌ترین بیماری‌های فصل‌های سرد سال دارد. درمانگران طب سنتی هند نوشیدن این چای را دست کم یک فنجان در روز توصیه می‌کنند

چگونه در پاییز نشاط‌تان را حفظ کنید

یکی از بهترین راه‌های مقابله با افسردگی در فصل پاییز استفاده از متدهای عطردرمانی و رایحه درمانی طب آیورودا است. درمانگران این شیوه درمانی به مخاطبان خود توصیه می‌کنند با نزدیک شدن فصل پاییز از اسانس یا رایحه برگاموت یا دارچین که در گروه رایحه‌های گرم و شیرین قرار دارند، برای ایجاد نشاط و خوش بینی در خود استفاده کنند. استنشاق هوایی که این رایحه‌ها در آن وجود دارد، موجب افزایش شور و میل به زندگی در افراد شده و به‌طور کلی موجب افزایش انرژی انسان در فصل‌های سرد سال می‌شود.

افزایش توان بدن با مخلوط خرما

نوشیدن روزانه یک فنجان از مخلوط خرما به توصیه درمانگران طب آیورودا، تاثیر زیادی در افزایش نیروی حیات و انرژی انسان در فصل‌های سرد سال دارد. برای تهیه این مخلوط کافی است ۵خرمای تازه و بدون هسته را در یک لیوان آب به‌مدت یک شب بخیسانید. سپس خرما‌ها را با یک قاشق غذاخوری عسل و یک هشتم قاشق چای‌خوری جوز هندی درون مخلوط کن ریخته و پس از مخلوط کردن کامل این ۳ ماده، آن را با یک لیوان آب ترکیب کرده و هر روز میل کنید.

چای هندی بنوشید

نوشیدن چای هندی به همراه شیر در فصل پاییز و زمستان تاثیر زیادی در پیشگیری از ابتلا به رایج‌ترین بیماری‌های فصل‌های سرد سال دارد. درمانگران طب سنتی هند نوشیدن این چای را دست کم یک فنجان در روز توصیه می‌کنند. برای تهیه این چای برای خود و اعضای خانواده‌تان کافی است ۳فنجان آب را با ۳ عدد میخک، یک چهارم قاشق چای‌خوری جوز هندی، ۲ عدد هل نیم‌کوب شده، یک تکه دارچین متوسط و ۲برش نازک زنجبیل تازه ترکیب کرده و روی شعله کم بجوشانید. سپس به میزان ۲قاشق غذاخوری چای معمولی به آن اضافه کرده و اجازه دهید این مخلوط به‌مدت ۲ دقیقه بجوشد. در این مرحله یک فنجان شیر را به مخلوط اضافه کرده و اجازه دهید تا شیر در مخلوط گرم شود. به این ترتیب چای هندی آماده نوشیدن است، تنها کافی است ۲ قاشق مرباخوری شکر به آن اضافه کرده و آن را میل کنید.

آنتی‌بیوتیک طبیعی بخورید

درمانگران طب آیورودا از سیر به‌عنوان طبیعی‌ترین و موثرترین آنتی‌بیوتیک طبیعی نام می‌برند. این درمانگران استفاده از سیر در وعده‌های غذایی را یکی از بهترین راه‌های پیشگیری از سرماخوردگی، زکام، آبریزش بینی و سینوزیت می‌دانند. این درمانگران معتقدند، با آغاز فصل پاییز درصورتی که گردنبندی از حبه‌های تازه سیر به گردن کودک بیندازید به این ترتیب مانع از ابتلای او به بیماری‌های مختلف در فصل پاییز و زمستان می‌شوید.

پیش غذا سوپ بخورید

یکی دیگر از توصیه‌های بسیار موثر که با شروع فصل پاییز رعایت آن اهمیت پیدا می‌کند، مصرف انواع سوپ‌ها به‌عنوان پیش‌غذا در وعده‌های غذایی است. از آنجا که فصل پاییز و زمستان موجب خشکی پوست و بدن می‌شود، خوردن سوپ پیش از وعده اصلی غذا به‌عنوان یک غذای مایع، گرم و چرب به پیشگیری از خشکی بدن و اندام‌های درونی کمک می‌کند.