پارسی طب مجله سلامت جسم و روان
سمیه شرافتی:
رئیس مرکز ترک اعتیاد تهران، چند روز قبل، ضمن بیان اینکه مصرف ماده محرک «شیشه» به‌شدت در بین معتادان کشور در حال گسترش است، نسبت به رواج استفاده از این ماده، بخصوص در معتادانی که با روش متادون‌درمانی مصرف مواد مخدر سنتی را کنار می‌گذارند، ابراز نگرانی کرد.
این در حالی است که تغییر الگوی مصرف مواد مخدر از انواع سنتی به مواد صنعتی و شیمیایی و استفاده از قرص‌های روان‌گردان، چند سالی است که به‌عنوان یک تهدید جدی در کشور ما تلقی میشود.
مخدرهای صنعتی در واقع ترکیبی از مخدرهای سنتی با مواد شیمیایی هستند. در میان مخدرهای صنعتی، شیشه، اثری ترکیبی از توهم‌زایی و تحرک‌بخشی دارد و سیستم مرکزی اعصاب را تحریک کرده و باعث بروز نوعی تشنج و حرکات غیرقابل کنترل به همراه تعریق، گشادی مردمک چشم و در مجموع، کنش‌های شدید رفتاری میشود.
به عقیده متخصصان بر خلاف مخدرهای افیونی مانند تریاک که عموماً آرام‌بخش هستند و استعمال‌کننده را به سمت سکون و کندی حرکت می‌برند، شیشه، فرد را به سمت رفتارهای خشونت‌آمیز سوق می‌دهد.
دکتر شاهین شادنیا، دبیر انجمن علمی سم‌شناسی و رئیس مرکز مسمومیت‌های بیمارستان لقمان، ضمن اشاره به اینکه شیشه که به اسامی گلس (Glass) و کریستال نیز شناخته میشود، می‌گوید: اوایل در بازار ایران این ماده جزء ترکیبات مخدر شبه‌مرفینی (هروئین) به حساب می‌آمد، ولی بعد از مدتی این ماده مجدداً به شکل اصلی خود که دارای ترکیبات محرک است، برگشته است.
وی در ادامه می‌گوید: این ماده که از خانواده آمفتامین‌ها است، اثراتش درست مثل قرص اکستازی است و باعث افزایش انرژی، پر‌فعالیتی، شادابی، بی‌خوابی، افزایش تمرکز، بالارفتن درک و حس اعتماد به نفس میشود و به خاطر همین اثرات است که افراد در سنین ۱۸ تا ۲۵ سال به این مواد روی می‌آورند.
دبیر انجمن علمی سم‌شناسی با بیان اینکه به دنبال استفاده از این ترکیبات ترشح یک‌سری از مواد شیمیایی محرک که عامل ایجاد احساس شادی هستند، افزایش می‌یابد، می‌گوید: در حالت نرمال این ترشحات به میزان متعادل در بدن ساخته و سنتز می‌شوند، ولی با مصرف این مواد میزان این ترشحات افزایش می‌یابد و در نتیجه ذخایر این ترشحات بیشتر تخلیه میشود.
به همین خاطر بعد از مدتی که از مصرف این ترکیبات می‌گذرد، احساس شادابی نیز از بین می‌رود و همین امر دوز مصرفی فرد را بالا می‌برد.
به گفته این متخصص، معتادان به شیشه، بعد از مدت زمانی احساس شادابی اولیه را دیگر ندارند و به تدریج افسردگی و احساس کسالت، خمودگی و بی‌‌‌اشتهایی در فرد زندگی او را از حالت عادی خارج می‌کند.
دکتر شادنیا با توضیح اینکه مسمومیت با این ماده می‌تواند علائم خفیف (افزایش ضربان قلب، فشار خون بالا، اضطراب، پرخاشگری) تا شدید (بالارفتن درجه حرارت بدن، فعالیت بیش از حد عضلانی و تخریب بافت عضلانی، تشنج، کما و مرگ) ایجاد کند، می‌گوید: در حال حاضر مشکل اصلی ما با این ترکیبات این است که برای آنها درمان اختصاصی و داروی پادزهر وجود ندارد.
مثلاً در مورد شبه‌‌‌‌مورفین‌ها ما پادزهر داریم و در صورت مراجعه این بیماران به بیمارستان از این داروها استفاده می‌کنیم ولی درمان این بیماران صرفا حمایتی است و فقط می‌توانیم فشار خون و تشنج را در آنها کنترل کنیم.
به گفته کارشناسان، شیشه یک محصول آزمایشگاهی با کاربرد شیمیایی است و به خاطر فرآیند سختی که در تولید این ماده وجود دارد، هزینه آن بسیار بالاست. به طوری‌که قیمت یک کیلو شیشه چیزی حدود ۵۵ تا ۷۰ میلیون تومان است و هر صوت آن با قیمت بیش از ۲۰هزار تومان فروخته میشود.
به عقیده متخصصان اگر بیمار معتاد به این ماده مخدر شانس بیاورد و دچار جنون و توهم نشود، افسردگی‌های شدیدی گریبانگیرش میشود که کنار آمدن با آن تقریباً محال است.
دکتر هومان نارنجی‌ها، معاون مرکز تحقیقات سوء‌مصرف و وابستگی به مواد با تاکید بر اینکه متاسفانه تبلیغات سوئی که در مورد این ماده میشود، این باور را جا انداخته که برای ترک اعتیاد تریاک یا مورفین باید شیشه مصرف کرد، به همشهری می‌گوید: این باور غلطی است چون تریاک ضربان قلب را کند و شیشه تند می‌کند و همین ناهمسانی سکته قلبی و مغزی را به همراه می‌آورد.
دکتر نارنجی‌ها با بیان این که خیلی‌ها فکر می‌کنند مصرف شیشه عوارض ندارد، تاکید می‌کند: چون این ماده تازه به بازار آمده، عوارضش هنوز برای کسی مشخص نیست، ولی همین الان هم در مراکز درمانی آسیب‌های جسمی و روحی این ماده کاملاً مشهود است.
او با بیان اینکه البته هنوز بسیاری از مراکز آموزش‌های کافی را در خصوص درمان این اعتیاد ندارند و کمتر کلینیکی را می‌توان در تهران یافت که در درمان اعتیاد با شیشه موفق باشد، توضیح می‌دهد: اشکال این ماده این است که چون در بازار قاچاق تولید میشود فرمولاسیون مشخصی ندارد و کاملاً به طور سلیقه‌ای تولید میشود و این درحالی است که با وجود اینکه ۳ سال از ورود این ماده به کشور می‌گذرد، در حال حاضر مصرف آن نسبت به سال پیش ۳۰ تا ۴۰ درصد افزایش یافته است.
