ارزش غذایی و خواص درمانی جو

جو گیاهی است علفی و یکساله که ارتفاع آن بسته به انواع مختلف آن تا یک متر می‌رسد. این ماده غذایی دارای خواص دارویی فراوانی است که به برخی از آن‌ها اشاره کرده‌ایم.

برگ‌های آن متناوب و باریک و دراز و به رنگ سبز تیره است. این گیاه از نظر کاشت به دو دسته تقسیم می‌شود، جو بهاره و جو پائیزه.

نوع بهاره در بهار کشت می‌شود و احتیاج به سرمای زمستان ندارد و قبل از زمستان دانه می‌دهد

در حالی که نوع پائیزه در پائیز کشت می‌شود و محتاج سرمای زمستان است.

خاستگاه واقعی این گیاه هنوز ناشناخته است. اما بسیاری از محققین، خاستگاه این گیاه را کوه‌های زاگرس در غرب ایران، آناتولی جنوبی و فلسطین می‌دانند.

بر پایه نظریه والیوف، مبداء جوی ریشک دار و غلاف دار، کشور اتیوپی و شمال آفریقا و مبداء نوع بدون ریشک، ریشک کوتاه و کلاهک دار، آسیای جنوب شرقی، به ویژه چین، ژاپن و تبت است.

جو برای تعداد زیادی از مردمان نواحی سردسیر و خشک (به ویژه خاور میانه و شمال آفریقا) منبع غذایی مهمی به شمار می‌رود. البته امروزه بیشتر برای خوراک دام و تهیهٔ فراورده‌های تخمیری از این گیاه استفاده می‌کنند.

در خصوص واکنش به دما، سه نوع جو موجود است:

نوع بهاره که به سرما حساس بوده و بنابراین در بهار کاشته می‌شود.

نوع پاییزه که در فصل پاییز کاشته می‌شود و تا فرا رسیدن فصل بهار، سنبله تولید نمی‌کند.

نوع حد واسط که نسبت به سرما مقاومت کمتری داشته و در نقاط نسبتاً گرمسیر در هر دو فصل بهار و پاییز کشت می‌شود.

نوع بهاره و پاییزه را نمی‌توان همچون گندم بهاره و پاییزه که تفاوت دانه آنها کاملاً مشخص است، تشخیص داد.

جوی پاییزه در بسیاری از نواحی نیمه خشک که بارندگی آنها غالباً در فصول گرم سال (بهار و تابستان) انجام می‌شود، تقریباً ۱۰ تا ۱۴ روز زودتر از گندم پاییزه کاشته می‌شود. جوی بهاره را هم تا آنجا که امکان دارد باید زودتر کاشت.

البته این گیاه نسبت به سرمای بهاره (دمای زیر صفر) نسبت به گندم حساس تر است.

کشت زودتر جوی بهاره سبب می‌شود که محصول جو قبل از فرا رسیدن ایام گرم و خشک، برسد.

تأخیر در کشت آن سبب لاغری دانه، عملکرد پایین و… می‌شود.

به جنس هاردیوم متعلق است . در هندوستان جو در نواحی شمالی کشور رشد می کند.

 

درصد ترکیبات

محتوای لایزین کل پروتئین این محصول اندک است . ارزش زیستی پروتئین این محصول به نسبت در هنگام آسیاب، جودوسر تمیز شده درکوره پخته شده و خشک شده و لیپاز از کار می افتد .

این مرحله به عنوان ماندگاری که اسیدهای چرب نامطلوب آزاد نیستند ، شناخته می شوند. تثبیت را خشک کرده و پوسته را دو نصف میکنند،

بلغور جو صیغل داده شده پس از جدا کردن گردو غبار از آنها به صورت اریب بریده شده و در نتیجه هر دانه ۴ تا ۵ تکه می شود که هر کدام از آنها pinhead (سه سنجاق) می گویند این محصول مورد آسیاب قرار گرفته و آرد جودوسر تولید می شود. میانگین بازده پودر (آرد ) جو دو سر ۵۷%  است.

آرد جو دو سر از پودر سه سنجاق یا از جو دو سر کامل برش نخورده توسط حرارت دادن جو دو سر در بخار پز پختن محصول به شکل داغ و مرطوب در میان غلطک های سنگین و خشک کردن نهایی آرد حاصل میشود.

در جو دو سرمقادیر قابل توجه ای از بتاگلوکان ها را در لایه های ضخیم زیر لایه آلرون داراست. محصولات جو دو سر  مثل سبوس جو دوسر سرشار از فیبر خوراکی است که سرم کلسترل را کاهش می دهند.

جو دو سر  حاوی فیبر محلول بتاگلوگان ها به همراه اسیدهای صفراوی و مواد استروئیدی است که توسط دفع بدنی یا سنتز کاسترل ممکن است کاهش پیدا کند. بتاگلوگان ها چسبندگی فیبر غذا را کاهش داده و بنابراین ژلاتینه شدن کمی دارند.

پودر نوع دو سر توسط مخلوط کردن با آب داغ به عنوان فرنی برای صبحانه مصرف می شود .

پودر آن در نهایت، پساز پخته شدن به منظور خوردن آماده و در دسترس است . بعضی از آردهای خوب به صورت مخلوط پودر غلات مورد استفاده اند. سبوس جو دو سر  به عنوان فیبر جیره یا مورد استفاده است.

خواص داروئی جو :

این گیاه معمولا به سه صورت در بازار عرضه می شود
۱) نوع پوست نکنده که هنوز سبوس آن جدا نشده
۲) نوع پوست کنده که پوست آن گرفته شده است
۳) نوع سفید که پوست وسبوس آن گرفته شده است و بنام جو مرواریدی معروف است .

جو از نظر طب قدیم ایران سرد و خشک است

۱)غذایی بسیار مقوی است .
۲)خاصیت نرم کننده دارد . و ملین می باشد
۳)در قدیم از آن زیاد استفاده می کردند .
۴)برای نقرس مفید است .
۵)جوشانده این گیاه داروی خوبی برای مبتلایان به تب و کم خونی و سوء هاضمه است .
۶)ماء الشعیر برای درمان سل ،‌زخم های ریوی و سردرد گرم مفید است .
۷)ماء الشعیر خون ساز است و زود هضم می شود.
۸)ماء الشعیر را با خشخاش کوبیده برای سردرد مفید است .
۹)برای درمان نقرس پماد در جو را با آب بر روی قسمت های دردناک بگذارید .
۱۰) آن را با شکر مخلوط کرده غذای خوبی برای اطفال است .
۱۱)بیسکوبیت جو بهترین دارو برای درمان یبوست است و حتی نفخ و شکم درد را از بین می برد.
۱۲)سرد مزاجان باید آن را با شکر بخورند.
۱۳)کشک الشعیر برای مزاج های گرم و اسهال های صفراوی مفید است .
۱۴)برای برطرف کردن گلو درد و ورم گلو کشک الشعیر را قرقره کنید .
۱۵)برای پائین آوردن کلسترول از این گیاه استفاده کنید .
۱۶)چون دارای پروتئاز می باشد بنابراین از سرطان جلوگیری می کند .

برخی دیگر از خواص دارویی این گیاه :

• به هضم غذا کمک می‌کند.
• سطح کلسترول بد را کاهش می‌دهد.
• از ابتلا به بیماری‌های قلبی – عروقی پیشگیری می‌کند.
• از نارسایی قلبی پیشگیری می‌کند.
• از ابتلا به دیابت جلوگیری می‌کند.

غله جو به خاطر داشتن فیبر رژیمی فراوان، به هضم غذا کمک بسیار خوبی می‌کند.

این ماده غذایی با تحریک باکتری‌های مفید در روده خطر ابتلا به هموروئید و سرطان روده را کاهش می‌دهد. جو حاوی یک ماده پایین آورنده کلسترول، به نام “اسید پروپیونیک ” است که توسط فیبر نامحلول موجود در خود تولید می‌شود.

این گیاه برای سلامت قلب نیز دارای خواص فراوانی است. این ماده غذایی از آن‌جا که سطح کلسترول را کاهش می‌دهد، موجب کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی – عروقی و نارسایی‌های قلبی نیز می‌شود.

جو سرشار از ماده معدنی منیزیم است و کمبود منیزیم نیز باعث افزایش مقاومت سلول به انسولین شده و به بالا رفتن قند خون و در نتیجه دیابت منجر می‌شود.