ورم پا چیست؟

مچ پا و ساق پاها به علت تاثیر گرانش بر مایعات بدن، محل‌های رایج ادم و تورم در بدن هستند. با این حال، احتباس مایع ناشی از گرانش، تنها علت تورم مچ پا یا ساق پا نیست. صدمات و التهاب متعاقب آن نیز، می‌تواند باعث احتباس مایعات و ورم پا شود.

علائم ورم پا

مچ پا یا ساق پای متورم می‌تواند باعث شود که قسمت پایینی پاها بزرگتر از حد طبیعی شود. تورم می‌تواند راه رفتن را دشوار کند. درد به علت کشیده شدن پوست یکی از علائم است. در حالی که این مشکل همیشه نگران کننده نیست، اما دانستن علت آن می‌تواند به تشخیص یک مشکل جدی تر کمک کند.

عوارض ورم پا

عوارض ناشی از تورم ساق پا یا مچ پا ممکن است شامل موارد زیر باشد:

قرمزی یا گرما
درد ناگهانی که قبلا وجود نداشته است.
درد قفسه‌ی سینه که بیش از یک تا سه دقیقه طول بکشد.
احساس ضعف یا سرگیجه
گیجی

دلایل ورم پا

سرپا ایستادن به مدت طولانی در طول روز، پرواز طولانی مدت و رانندگی در اتومبیل باعث تورم پا می‌شود. ورم پا در سالمندان شایع تر است.
موارد زیر می‌توانند باعث ورم مچ پا و ساق پا شوند:

اضافه وزن
نارسایی وریدی (اشکال در دریچه‌های سیاهرگی مانع از بازگشت جریان خون به قلب می‌شود.)
بارداری
آرتریت روماتوئید
لخته شدن خون در ساق پا
نارسایی قلبی
نارسایی کلیه
عفونت پا
نارسایی کبد
انسداد در سیستم لنفاوی
جراحی قبلی (مانند جراحی لگن، ران، زانو، مچ پا و مچ پا به پایین)

مصرف برخی از داروها می‌تواند منجر به ورم پا شود. از قبیل:

داروهای ضد افسردگی، از جمله: فنلزین، نورریپتیلین و آمیتریپتیلین
مسدود کننده‌های کانال کلسیم برای درمان فشار خون بالا، از جمله: نیفیدیپین، آمیلودیپین و وراپامیل
داروهای هورمونی مانند: قرص‌های جلوگیری از بارداری، استروژن و تستوسترون
استروئیدها

تورم در مچ پا و ساق پا می‌تواند نتیجه‌ی التهاب ناشی از آسیب حاد یا مزمن باشد. شرایطی که می‌تواند این نوع التهاب را ایجاد کند عبارتند از:

پیچ خوردگی مچ پا
آرتروز
نقرس
شکستگی پا
پارگی تاندون آشیل
پارگی ACL (رباط صلیبی جلویی در مفصل زانو)

ادم

ادم یک نوع ورم است که به علت انتقال مایع اضافی به مناطقی از بدن شامل پاها، بازوها، دست‌ها، مچ پا و مچ پا به پایین، ایجاد می‌شود. اِدم (edema) یا خیز – تورم ناشی از تجمع مایع در بافت‌های بدن شما- بیشتر از همه در پنجه پاها، قوزک پاها و ساق پاها روی می‌دهد.

علل شایع ادم یا خیز اینها هستند:

مصرف بیش از حد نمک.
آفتاب سوختگی.
دچار بودن به بیماری‌های مانند نارسایی کبد (سیروز)، بیماری کلیوی یا نارسایی قلب.
باردار بودن.
اختلالات مربوط به گره‌های لنفاوی و مجاری لنفاوی.
واکنش نابه‌جا به برخی از داروها.
برای مدت طولانی ایستادن به خصوص در هوای گرم.

ادم خفیف

می‌تواند ناشی از حاملگی، علائم قبل از قاعدگی، مصرف بیش از حد نمک یا ماندن در یک وضعیت خاص برای مدت زمان طولانی باشد. این نوع ورم پا می‌تواند ناشی از اثر جانبی داروهای خاصی باشد، مانند:

تیازولیدینون (مورد استفاده برای درمان دیابت)
داروهای فشار خون بالا
استروئیدها
داروهای ضد التهابی

ادم می‌تواند نشانه یک بیماری جدی تر باشد، مانند:

بیماری کلیوی یا آسیب کلیوی
نارسایی احتقانی قلب
سیاهرگ‌های ضعیف یا آسیب دیده
سیستم لنفاوی که به درستی کار نمی‌کند.

ورم پا در بارداری

ورم مچ پا و ساق پا در هنگام بارداری به دلیل عوامل زیر شایع است:

احتباس طبیعی مایعات
فشار بر عروق به دلیل وزن اضافی رحم
تغییرات هورمونی

درمان ورم پا

ادم خفیف معمولا بدون هیچ گونه درمان پزشکی بهبود میابد. با این حال، برای درمان موارد شدید و جدی ادم میتوان از دارو استفاده کرد.

ورم خفیف ناشی از بارداری یا آسیب خفیف معمولا پس از زایمان و یا با استراحت کافی بهبود میابد.

درمان‌های خانگی

استراحت:
– روی مچ پا یا ساق پای تان نایستید و به پای تان فشار وارد نکنید، تا زمانی که به دکتر مراجعه کنید یا تورم بهبود یابد.
یخ:
– در اسرع وقت به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه روی ناحیه‌ی متورم شده یخ قرار دهید. سپس هر سه تا چهار ساعت این کار را تکرار کنید.
فشار:
– مچ پا یا ساق پا را به آرامی ببندید، اما حواستان باشد که گردش خون را قطع نکنید. جوراب‌های محافظ ساق بلند گزینه‌ی خوبی هستند.
ارتفاع:
– قوزک پا یا ساق پاهای تان را بالاتر از سطح قلب (و یا تا جای ممکن در دورترین فاصله از قلب) قرار دهید. دو بالش معمولا ارتفاع صحیحی را ایجاد می‌کند. این کار باعث می‌شود مایع از پا خارج شود.

درمان طبی

پزشک جهت تعیین علائم، تست‌های شامل: آزمایش خون، عکس رادیوگرافی، نوار قلب و آزمایش ادرار را درخواست می‌کند. اگر تورم ناشی از یک بیماری مانند نارسایی احتقانی قلب باشد، دیورتیک‌ها تجویز خواهند شد. این داروها کلیه‌ها را تحت تاثیر قرار داده و آن‌ها را تحریک می‌کنند تا مایعات را دفع کنند.

اگر یک بیماری در حال پیشرفت مانند آرتریت روماتوئید ریشه‌ی مشکل باشد، درمان شما شامل مدیریت و جلوگیری از این مشکل زمینه‌ای است. تورم به علت جراحات ممکن است نیاز به جا اندازی استخوان، گچ گیری، یا جراحی برای اصلاح ناحیه‌ی آسیب دیده، داشته باشد. برای درد ناشی از تورم، داروهای مسکن یا داروهای ضد التهابی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن سدیم مفید هستند.

پیشگیری و مدیریت تورم پا

اگر بیماری دارید که باعث تورم شود، داروهای خود را مصرف کنید و علائم تان را با دقت کنترل کنید. افراد مبتلا به نارسایی احتقانی قلب یا بیماری کلیوی ممکن است نیاز به محدودیت میزان مایعات مصرفی روزانه داشته باشند.

اقدامات پیشگیرانه در حین ورزش

گرم کردن بدن مثل پیاده روی یا آهسته دویدن، قبل از شرکت در فعالیت شدید جسمی می‌تواند کمک کننده باشد.
کفش مناسب: کفش مناسب می‌تواند به حل مشکلات راه رفتن و جلوگیری از آسیب‌ها کمک کند. مطابق با فعالیت یا نیازهای خاص خود، کفش تان را انتخاب کنید مثلا، برای دویدن کفش مناسب دویدن را انتخاب کنید.
جوراب مخصوص: این جوراب به ساق پا فشار اعمال می‌کنند. در برخی موارد، این کار می‌تواند به جلوگیری و تسکین تورم مچ پا و ساق پا ناشی از انسداد مجاری لنفاوی، ترومبوز ورید عمقی، رگ‌های واریسی و نارسایی وریدی کمک کند. قبل از استفاده از این جوراب‌ها با پزشک خود مشورت کنید. این جوراب‌های خاص باید اندازه‌ی پای شما و متناسب با نیازهای شما باشد. همچنین جوراب‌ها را فقط در طول روز بپوشید و قبل از رفتن به رخت خواب جوراب را از پای تان بیرون بیاورید.
رژیم غذایی: رژیم کم سدیم مانع از احتباس مایع می‌شود. برای رعایت رژیم غذایی مناسب از مصرف فست فود خودداری کنید. بسیاری از وعده‌های غذایی یخ زده و سوپ‌های کنسرو شده اغلب دارای سدیم زیاد هستند، بنابراین برچسب‌های روی مواد غذایی را با دقت مطالعه کنید.
بالا بردن پا: اگر در طول روز زیاد می‌ایستید، وقتی به خانه برمی گردید برای جلوگیری از تورم، پای خود را بالا بیاورید یا آن‌ها را با آب بشویید.

پیشگیری از تورم پا در دوران بارداری

پس از تولد نوزاد، تورم بهبود می‌یابد. تا آن زمان، نکات زیر را برای جلوگیری یا کاهش تورم رعایت کنید:

اجتناب از ایستادن طولانی مدت
در هنگام نشستن پای خود را بالا بیاورید.
تا جایی که امکان دارد خود را خنک نگه دارید.
به استخر بروید و شنا کنید.
انجام تمرینات ورزشی منظم که به تایید پزشک رسیده است.
خوابیدن به پهلوی چپ
در صورت بروز تورم، مصرف آب را کاهش ندهید. در طول بارداری به مقدار زیادی مایعات (معمولا حداقل ۱۰ فنجان در روز) نیاز دارید.

اگر تورم دردناک باشد، باید برای اطمینان از طبیعی بودن فشار خون، بررسی لخته شدن خون در پا و جلوگیری از سایر شرایط احتمالی مانند پره اکلامپسی، به پزشک مراجعه کنید.

چه مواقعی برای درمان ورم پا به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر علائم مربوط به مشکلات قلب شامل: درد قفسه‌ی سینه، مشکل تنفسی، سرگیجه، سردرگمی ذهنی، را تجربه کردید، به اورژانس مراجعه کنید. در صورت مشاهده‌ی حالت غیرطبیعی یا خمیدگی در مچ پا که قبلا وجود نداشته، یا وجود آسیبی در پا که مانع از قرار دادن وزن روی پا می‌شود، به پزشک مراجعه کنید. اگر باردار هستید، در صورت مشاهده‌ی علائم پره اکلامپسی (مسمومیت حاملگی) یا فشار خون بالای خطرناک، فورا به پزشک مراجعه کنید. این علائم عبارتند از: