شناخت مزاج های مختلف در طب سنتی

شناخت مزاج های مختلف : مزاج شناسی علمی بسیار وسیع و گسترده برای تشخیص و درمان مشکلات جسمی و روحی است زیرا تمامی جنبه های زندگی ما تحت تاثیر طبیعت بدنمان قرار دارد و هر نوع غذایی که می خوریم بر تمامی اعضای بدن ما از مغز و اعصاب گرفته تا قلب و معده و کبد و کلیه ها گذار است .

در برخی از انواع مزاج، خوردن یک غذای نامناسب عواقب زیادی برای بدن در پی دارد. مصرف غذای نامناسب با مزاج می تواند سبب تغییرات خواب، حالت عصبی، اختلال حافظه، اختلال هضم، اختلال دفع، عوارض پوستی شود و نشانه های درگیری کبد و قلب و اندام های تناسلی را نشان دهد. نوع نوشیدنی ها، لباس ها، هوای استنشاقی، استراحت روزانه و چگونگی دفع و حالتهای عصبی و روانی، مستقیما با حالات طبیعی یا مزاجی مرتبط است، بنابراین برای داشتن زندگی سالم و طبیعی، و آرامش روحی، همه ما به شناخت مزاج یا طبیعت خود نیاز داریم.

شناخت مزاج های مختلف

مزاج های اصلی به ۹ طبقه تقسیم بندی می شود که عبارتند از :

1. در تعدادی رکن آتش بیشتر ازسایر ارکان است ،این افراد را صفراوی می گویند که دارای مزاج گرم و خشک هستند.
2. در تعدادی رکن هوا بیشتر از سایر ارکان است ،این افراد را دموی می گویند که دارای مزاج گرم و تر هستند.
3. در تعدادی رکن آب بیشتر است این افراد را بلغمی می گویند که دارای مزاج سرد و تر هستند .
4. در تعدادی رکن خاک بیشتر است این افراد را سوداوی می گویند که دارای مزاج سرد و خشک هستند.
5. در تعدادی این ارکان در حالت تعادل هستند که این افراد دارای مزاج معتدل هستند.
6. در تعدادی ارکان آتش و هوا بیشتر از سایر ارکان هستند ، این افراد از لحاظ تری و خشکی معتدل و مزاج گرم دارند .
7. در تعدادی ارکان هوا و آب بیشتر از سایر ارکان هستند این افراد از لحاظ گرمی و سردی معتدل و دارای مزاج تر دارند .
8. در تعدادی ارکان آب و خاک بیشتر است این افراد از لحاظ تری و خشکی معتدل و دارای مزاج سرد هستند.
9. در تعدادی ارکان خاک و آتش بیشتر است این افراد از لحاظ گرمی و سردی معتدل و دارای مزاج خشک هستند.

انواع مزاج ساعات شبانه روز

• صبح: مزاج گرم و تر – بهاری
• ظهر: گرم و خشک – تابستانی
• عصر: سرد و خشک – پاییزی
• شب: سرد و تر – زمستانی

انواع فصل ها و مزاج آن ها

مزاج فصل ها:

• بهار، مزاج گرم وتر
• پاییز، سرد وخشک
• تابستان، گرم و خشک
• زمستان، سرد وتر

راههای تشخیص و شناخت مزاج های مختلف

چندین راه برای تشخیص مزاج وجود دارد که با دانستن آنها می توانید خودتان مزاجتان را تشخیص دهید.

لمس کردن

اگر با لمس ساعد فرد احساس گرما و حرارت کردید او دارای مزاج گرم و اگر هنگام لمس بدن فرد احساس سرما کردید او دارای مزاج سرد است.

اگر با لمس بدن فرد احساس گرما نمودید وبا دست زدن به بدن فرد احساس بافت بدنی نرم که با فشار سرانگشتان بافت به راحتی فرو می رود این فرد علاوه بر گرمی مزاج دارای رطوبت نیز هست. بنابراین او ویژگی های مزاج گرم و مرطوب را دارد.

راههای تشخیص انواع طبع

اگر با لمس کردن بدن فرد احساس گرما نمودید ولی خشکی و زبری خفیفی را زیر سرانگشتان دست تان احساس کردید او علاوه بر گرمی، دارای خشکی مزاج است.

اگر با لمس بدن فرد احساس سردی کردید اما این سردی با نرمی پوست و بافت گوشت آلود بدن نیز همراه بود او دارای یکی از علائم مزاج سرد و مرطوب و یا مزاج سرد و تر است.

اگر شما بدن فرد را لمس کردید و احساس سرما نمودید و در عین حال با لمس بافت بدن با سختی و سفتی رو به رو شدید و احساس کردید بافت بدن او خشک است می توانید او را دارای ویژگی های مزاج سرد و خشک بدانید.

تشخیص انواع مزاج پوست

رنگ پوست یکی از علائمی است که متخصصان طب سنتی برای تشخیص نوع مزاج بسیار به آن توجه می کنند. رنگ پوست می تواند نشانه خوبی برای بررسی نوع مزاج و طبع باشد.

سفیدی پوست بدن:

نشانه کم خونی و مایل به سردی است.

رنگ زرد کمی مایل به قرمزی:

نشانه وجود خون غیرطبیعی در بدن می باشد .

قرمزی پوست بدن:

نشانه گرمی و پرخونی است.

تیرگی پوست:

نشانه خون غیرتمیز و مستعد غلبه سودا است.

پوست بدن زرد رنگ یا مایل به زردی:

نشانه گرمی مزاج و خشکی مزاج است و این افراد مستعد غلبه صفرا در بدن هستند.

زردی بادنجانی:

نشانه خشکی و سردی (سودا)

رنگ گچی:

نشانه سردی و تری (بلغم)

ویژگی های طبع های مختلف با مزاج شناسی مو

پرمویی بدن

دلیل بر گرمی مزاج و کم مویی بدن، دلیل بر سردی مزاج است. اگر رشد موها با سرعت همراه باشند ، نشانه گرمی مزاج و اگر سرعت رشد مو کم باشد، نشانه سردی مزاج است.اگر رشد مو خیلی سریع باشد ، دلیل بر گرمی و خشکی مزاج است.

کلفتی مو

دلیل بر گرمی و خشکی مزاج است و نازکی مو می تواند نشانه سردی و تری مزاج است اما بهتر است برای بررسی این مشکل پیش پزشک روید ، شاید کم پشتی و نازکی مو نتیجه یک بیماری باشد.

یکی دیگر از علائم مزاج سرد و مرطوب در مردان و زنان داشتن موی صاف و لخت نیز است. موی مجعد، دلیل بر گرمی و خشکی و موی صاف و لخت، نشانه سردی و تری مزاج است.

رنگ مو

یکی دیگر از نشانه های تشخیص مزاج رنگ موی مردان و زنان است. افرادی که دارای رنگ موی سیاه هستند در گروه افراد با طبع گرم و خشک و افرادی که دارای رنگ موی سفید هستند و زودتر از بقیه تارهای سفید در سر آنها دیده می شود دارای مزاج سرد و تر هستند.

شکل و فرم عظلات و اعضای بدن:

افراد گرم مزاج دارای بلاتنه ای فراخ و پهن و اندام های بدن بزرگ هستند . این افراد عروق برجسته و نبض قوی دارند. اگر فردی عضلات کلفت و بزرگ و تاندون های ظریف تر داشته باشد او دارای مزاج گرم است.

انواع مزاج و نشانه های مزاج گرم

• نبض قوی
• عضلات کلفت و بزرگ
• عضله خیلی به مفصل
• قفسه سینه پهن بزرگ
• اندامها بزرگ
• عروق برجسته و بزرگ قابل مشاهده

طبع سرد و خشک و انواع نشانه های آن

نشانه های مزاج سرد

افرادی که دارای مزاج سرد و خشک اند برخلاف افرادی که مزاج گرم دارند ، دارای اندام های کوچک و بالاتنه کوچک هستند . از دیگر علائم سردی مزاج داشتن نبض ضعیف و عضلات ظریف است .

افرادی دارای چهره لاغر و پوست به استخوان چسبیده ، دارای مزاج خشک هستند همچنین افرادی که مفاصل قابل مشاهده و غضروف حنجره و بینی برجسته دارند در گروه افراد دارای مزاج خشک هستند.

شناخت مزاج های مختلف و مزاج شناسی با خواب و بیداری

اگر ساعت خواب شما بیشتر از حد مجاز یعنی ۸ ساعت است جزو افراد دارای مزاج سرد و تر یا سرد و مرطوب هستید اما اگر خواب شما کمتر از ۸ ساعت باشد دارای مزاج گرم و خشک هستید. خواب زیاد، علت بر سردی و تری مزاج و خواب کم و بیداری زیاد، دلیل بر خشکی و گرمی مزاج است. خواب و بیداری معتدل، دلیل بر اعتدال مزاج است.

شناخت انواع مزاج از طریق افعال طبیعیه صادره از بدن

اگر تمام افعال بدن مانند سرعت رشد، رویش دندان، بلوغ، افعال مربوط به کبد، قلب و مغز و… سریعتر از حد طبیعی خود صورت گیرد ، دارای مزاج گرم و اگر کندتر از حد طبیعی باشد ، دارای مزاج سرد هستید.

انواع طبع و مزاج شناسی با اجابت مزاج

اگر رنگ مدفوع یا ادرار تیره تر و بدبو تر از معمول باشد دلیل بر گرمی مزاج و غلبه صفرا دارد اما بی رنگ بودن یا کم بودن فضولات شامل ادرار، مدفوع، عرق، مو، ناخن، خون و… دلالت بر سردی مزاج دارد.برای تشخیص نوع مزاج درمانگران طب سنتی از رنگ مدفوع و کیفیت آن استفاده می کنند .

موارد ذیل دلالت بر گرمی مزاج دارد و عکس این حالات نشان از سردی مزاج است:

• سنگدلی
• بی قراری
• پررویی و حرافی
•  بی قراری، عدم تعادل و دودلی
• حسن ظن
• امیدواری
• جوانمردی و با غیرتی
• استعداد فهم مطالب
• پرتحرکی و نشاط
• زیرک بودن

برگرفته از نمناک