بلوط

بلوط

به انگلیسی: Oak

نام علمی: Quercus

گیاه شناسی

• بلوط نام سرده‌ای از درختان و همچنین میوه آنهاست.
• درختان بلوط عمری طولانی دارند که گاه به دو هزار سال نیز می‌رسد.
• گونه‌های بسیاری از آن در ایران بومی رشته‌کوه‌های البرز و زاگرس است.
• چوب بلوط با چگالی در حدود ۰٫۷۵ گرم بر سانتی‌متر مکعب از سختی و استحکام بالایی برخوردار است.
• به دلیل داشتن مقادیر تانن بالا در برابر حشرات و حملات قارچ‌ها بسیار مقاوم است.
• چوب این درخت از مرغوب‌ترین چوب‌هاست و زغال آن نیز مرغوب است.

ترکیب شیمیایی

• میوهٔ بلوط: نشاسته، پروتئین، قندهای مختلف مخصوصاً کوئرسیت، مادهٔ روغنی و بالاخره تانن دارد.
• برگ و پوست آن: تانن ویژه‌ای به نام اسید کوئرسی تانیک محلول در آب، نوعی قند به نام کوئرسیت، یک مادهٔ تلخ به نام کوئرسیتین، لعاب، یک مادهٔ قرمز به نام قرمز بلوط دارد.

کاربرد

کاربرد درمانی

تانن موجود در میوه بلوط که در برخی زبان محلی کشور به آن «شوکه» می‌گویند با تقویت مخاط معده در درمان ورم و زخم معده مورد استفاده قرار می‌گیرد و می‌تواند در بهبود زودتر زخم‌ها و خونریزی‌ها و درمان اسهال مفید باشد. بخش‌هایی از درخت آن که کاربرد درمانی دارند عبارتند از میوه، پوست، گال و برگ.

کاربرد خوراکی

میوه بلوط شمال و جنوب ایران و نیز گونه‌های مختلف آن از نظر مواد غذایی متفاوتند. اما نتایج آنالیز مویه بلوط شمال ایران به همراه پوسته‌اش نشان داده که شامل ۱۱ درصد چربی، ۱۱٫۵ درصد فیبر، ۲۶۳۰ کیلوکالری بر کیلوگرم انرژی و دارای ۱۸٫۵ درصد پروتئین است. در بخش‌های مختلف کشور که جنگل‌های بلوط وجود دارند از آرد کردن میوه آن، نان بلوط تهیه می‌شود.

دامداران با توجه به گرانی خوراک دام، دانه‌های بلوط را در پاییز جمع‌آوری می‌کنند و به عنوان تغذیه جایگزین در زمستان به دام‌ها می‌دهند که علاوه بر خواص غذایی بسیار، برای سلامت دام‌ها نیز مفید است

کاربردهای دیگر

از دانه، برگ و نیز گال درخت آن در داروسازی، رنگرزی (به عنوان یکی از مواد رنگزای طبیعی)، مرکب‌سازی و صنعت چرم‌سازی استفاده می‌شود. چوب بلوط بسیار محکم است و از آن برای ساخت وسائل یا سوزاندن استفاده می‌شود. برخی گونه‌های بلوط به عنوان درخت زینتی کاشته می‌شوند و از برگ‌های برخی گونه‌های آن همچون یوول به عنوان بازدار زیستی آفت‌ها در باغ و گلخانه استفاده می‌شود.

کشت بلوط:

خواص و فواید بلوط و عوارض جانبی آن برای سلامت بدن

• بلوط حاوی چربی های بلندی هستند که به حفظ بدن سالم کمک می کنند.
• برای افرادی که از حرکات روده نامنظم، اسهال، نفخ شکم و دیگر ناراحتی های گوارشی رنج می برند ایده آل هستند.
• از آسم جلوگیری می کند.
• بلوط می تواند به مدیریت دیابت کمک کند.
• برای بهبود سلامت قلب بسیار موثر است.
• به حفاظت از چاقی و بیماری های قلبی ناشی از چربی های اشباع شده کمک می کند.
• مصرف آن می تواند سلامت استخوان را افزایش دهد.
• مصرف میوه های آن می تواند در از بین بردن باکتری ها از بدن کمک کند.
• بلوط تکثیر ویروس ها را مهار می کنند و در نتیجه از گسترش ویروس به بخش های مختلف بدن جلوگیری می کنند.
• برای بهبود درمان و رشد گزینه بسیار مناسبی می باشد.
• می تواند به تنظیم فعالیت های متابولیکی و همچنین تعدادی از فرآیندهای آنزیمی در بدن که برای سلامت کلی حیاتی هستند, کمک کند.
• آنتی اکسیدان های موجود در آن, فعالیت کولین استراز (یک آنزیم موجود در مغز) را که بیشتر علائم بیماری آلزایمر شامل گیجی, کاهش حافظه, ناتوانی در فکر کردن و تمرکز را کاهش می دهد, مهار می کنند.
• بلوط ویژگی های سفت کنندگی دارند که به حفاظت از پوست کمک می کنند

عوارض جانبی و آلرژی بلوط

1. بلوط و برگ های درخت آن به خاطر میزان بالای سم تانیک اسید که می تواند به کلیه ها و اسهال آسیب بزند، مضر هستند.
2. علائم مسمومیت، افسردگی، کمبود اشتها، اسهال، یبوست، کولیک و خون در ادرار هستند.
3. باید پس از استخراج تانن، بلوط را می توان مصرف کرد.
4. مسمومیت ناشی از آن, زمانی رخ می دهد که بسیاری از بلوط ها یا غنچه هایش بلعیده می شوند و گالوتانین سری سبز بلوط خام سبب ایجاد مشکلات گوارشی و مشکلات کلیوی می شود. مصرف زیادی این دانه ها باعث تهوع و ناراحتی معده به وسیله تانن موجود در بلوط می شود.

کاربردهای سنتی بلوط :

• بلوط دارای خواص ضد التهابی، سفت کنندگی، ضدعفونی کنندگی، ضد انعقادی، ضد عفونی کننده، داروی نیروبخش و هموستاتیک است.
• عصاره اش به درمان اسهال مزمن، اسهال خونی، خونریزی، تب متناوب و غیره کمک می کند.
• به صورت خارجی برای حمام کردن زخم ها، پاهای عرق کرده، جوش های پوستی، توده و غیره استفاده می شود.
• از آن به عنوان شستشو دهنده واژینال برای تورم ناحیه تناسلی و شستن دهان و عفونت های گلو استفاده می شود.
• گال برای درمان خونریزی، اسهال خونی، اسهال مزمن و غیره به کار می روند.
• این روش برای درمان اختلالات مثانه و کیسه صفرا به کار می رود.
• برای درمان اسهال، خونریزی مقعد و اسهال خونی استفاده می شود.
• به درمان مشکلات پوستی تحریک کننده مانند سرمازدگی کمک می کند.
• چوب بلوط در طب سنتی برای درمان برونشیت، تب، سوزاک، دیابت و ورم لوزه مورد استفاده قرار می گیرد.
• چوبش برای درمان اسهال مزمن، تخلیه مخاط و اسهال خونی و همچنین مبتلا به زکام به کار می رود.
• به درمان خونریزی داخلی، معده، التهاب کبد و سل کمک می کند.
• برای خارش پوستی، سوختگی، خارش پوست، سرمازدگی، اگزما، نیش حشرات، درماتیت تماسی و پاهای عرق کرده نیز اعمال می شود.
• برگ ها دیورتیک هستند و به تقویت معده کمک می کنند.