روزه گرفتن افراد دیابتی در ماه رمضان

روزه گرفتن افراد دیابتی برای افرادی که مبتلا به این بیماری هستند سوالات زیادی دارد.

در اینجا به این سوالات پاسخ میدهیم.

دیابت یا بیماری قند به علت ناتوانی بدن در تولید یا مصرف انسولین پدید می آید .

انسولین ماده ای است که در بدن توسط غده لوزالمعده تولید می شود و باعث می گردد قند یا به عبارتی مهمترین منبع انرژی بدن مورد استفاده قرار گیرد.

با توجه به شیوع بالای دیابت در جامعه ، شمار زیادی از مبتلایان به بیماری قند به ویژه در آستانه ماه مبارک رمضان از ما (سایت پزشکان بدون مرز) درباره امکان روزه گرفتن افراد دیابتی سوال می نمایند که با توجه به شرایط خاص آنها، این مسأله اهمیت زیادی دارد.

قابل ذکر است که در افراد دیابتی ممنوعیت کامل روزه داری وجود ندارد و تشخیص نهایی اینکه آیا فرد می تواند روزه بگیرد یا خیر، با صلاحدید پزشک و تصمیم خود بیمار صورت می گیرد.

سوالاتی درباره روزه گرفتن افراد دیابتی:

۱- من بیماری قند دارم و در حال حاضر برای پایین آوردن قند خونم از قرص قند استفاده می کنم، آیا می توانم امسال روزه بگیرم ؟

در صورتی که شما به بیماری مزمن دیگری مبتلا نیستید و در حال حاضر قند خونتان در حد قابل قبولی ( در حالت ناشتا زیر ۱۶۰ ) و اخیراً دچار افت قند خون نشده اید، به احتمال زیاد می توانید روزه بگیرید.

۲- آیا دخترم که دیابتی است و انسولین تزریق می کند هم می تواند روزه بگیرد ؟

بعید به نظر می رسد که ایشان بتوانند روزه داری را تحمل کنند. البته اگر اصرار بر روزه داشتن دارد، در صورتی که انسولین زیادی مصرف نمی کند و طی روز دچار افت قند خون نمی شود، با احتیاط کامل و رعایت نکاتی که بیان خواهد شد ممکن است بتواند دوره روزه داری را بدون خطر پشت سر بگذارد .

۳- آیا روزه گرفتن افراد دیابتی موجب عوارض میشود ؟

خطرناکترین عارضه روزه داری ، کاهش بیش از حد قند خون است . شما طی روزه داری بیش از هر چیز باید مراقب باشید که قند خونتان زیاد افت نکند .

۴- چگونه می توانم بفهم که قند خونم پایین آمده است ؟

افت قند خون با علامتهایی مانند ضعف و بی حالی شدید ، عرق سرد فراوان ،‌ تپش قلب ، سرگیجه ، تاری دید ، گرسنگی شید و لرزش بدن و در نهایت بیهوش شدن مشخص می گردد .

۵- اگر وسط روز دچار افت قند خون شدم ، چه کنم ؟

در صورتی که شما گلوکومتر ( دستگاه اندازه گیری کننده قند خون ) در اختیار دارید فوراً قند خونتان را اندازه بگیرید .

در صورتی که قند خونتان کمتر از ۵۰ باشد . حتماً روزه خود را افطار کنید. اگر گلوکومتر ندارید، با پیدایش چنین علائمی، سریعاً روزه خود را افطار نمایید و با مصرف شربت یا شیرینی مختصر از عوارض بعدی پیشگیری کنید.

۶- آیا روزه گرفتن رژیم محسوب می شود یا اینکه طی ماه رمضان هم باید رژیم خاصی را رعایت کنم؟

رعایت رژیم دیابتی برای شما الزامی است. شما طی ماه رمضان بین افطار تا اذان صبح مواد غذایی مصرف می کنید لذا باید نکاتی را رعایت نمایید که قندخون شما در این فاصله بیش از حد بالا نرود.

۷- آیا میزان کل مواد غذایی مصرفی ام در ماه رمضان باید مانند رژیم قبلی باشد ؟

بله حتماً ، شما نباید کالری دریافتی خود را در ماه رمضان نسبت به قبل افزایش دهید . به ویژه مصرف مواد قندی شیرین از جمله زولبیا و بامیه را محدود کنید . در صورت تمایل شدید به مواد شیرین می توانید از مربا یا نوشابه های رژیمی استفاده نمایید و یا هنگام افطار دو عدد خرما همراه با نوشیدنی مانند چای مصرف کنید .

۸- وعده های غذایی برای روزه گرفتن افراد دیابتی باید به چه صورت باشد ؟

بهتر این است که با یک افطار ساده ( مثلاً مشابه صبحانه ) آغاز کنید و شام با فاصله ۲-۱ ساعت بعد صرف نمایید .

قبل از خوابیدن هم می توانید غذای مختصری ( مشابه عصرانه ) بخورید . سحری را حتماً میل کنید .

 

۹- اگر برای خوردن سحری نتوانستم بیدار شوم چه کنم ؟

بهتر است از روزه گرفتن در آن روز منصرف شوید چرا که احتمال پایین افتادن قند خونتان و عوارض دگیر زیاد است .

۱۰- نوشیدن آب و مایعات غیرقندی تا چه اندازه مجاز است ؟

بهتر این است که آب کافی بنوشید تا طی روز دچار کمبود آب بدن نشوید . توصیه می شود بعد از خوردن سحری و قبل از شروع روزه ، حداقل ۲-۱ لیوان آب بنوشید .

۱۱- آیا رفتن مرا به مهمانی های افطار صلاح میدانید ؟

مسلماً شرکت در جمع خانواده و دوستان از نظر روحی بسیار برایتان مناسب است اما چه در ماه رمضان و چه در غیرآن ، هیچ گاه در مهمانی فراموش نکنید که دیابتی هستید تا سالها با سلامت کامل به زندگی ادامه بدهید .

۱۲- اگر بعد از افطار احساس کردم قند خونم بالاست چه کنم ؟

در صورت امکان قند خونتان را اندازه گیری کنید اگر بالای۲۵۰ بود باید شب بعد ۲۰ درصد از کالری دریافتی خود کم کنید تا دچار مشکل نشوید به هر حال متوجه باشید که اگر قند خونتان هنگام شب بالا باشد . نتایج مثبت روزه داری عاید شما نخواهد شد .

۱۳- اگر هنگام سحر احساس کردم قند خونم بالاست چه کنم ؟

در این صورت هم اگر قند خونتان بالای ۲۰۰ باشد باید از مواد غذایی سحری خود ۲۰ درصد کم کنید . اما اگر قند خونتان بالای ۳۵ بود . توصیه می شود که اصلاً روزه نگیرید .

۱۴- اگر طی روز استراحت کنم بهتر است یا می توانم فعالیت بدنی نیز داشته باشم ؟

فعالیت بدنی شما باید در حد معمول باشد و استراحت زیاد به نفع شما نیست . اموری که به فعالیت جسمی شدید نیاز دارد را بهتر است بعدازظهرها انجام ندهید تا از افت شدید قند خون پیشگیری نمایید .

۱۵- چگونه ورزش کنم ؟

ورزش سبک ۱۵-۱۰ دقیقه ای هنگام صبح احتمالاً برایتان مناسب است . اما ورزش هنگام بعد ازظهر و قبل از افطار می تواند مشکل ساز باشد . باید در صورت امکان طی شب ها زمانی را به ورزش اختصاص دهید .

۱۶- در ماه رمضان قرص هایم را در چه زمانی مصرف کنم ؟

به طور کلی قرص های مصرفی صبح و ظهر را همزمان هنگام افظار و قرص شبانه را پیش از سحری مصرف نمایید . البته اگر قند خونتان تحت کنترل می باشد ، ممکن است تحت نظارت پزشک بتوانید تعداد قرص هایتان را کاهش دهید .

۱۷- اگر فراموش کردم قرصم را مصرف کنم چه باید بکنم ؟

از آنجا که عدم مصرف مایعات طی روز می تواند به غلیظ شدن خون و بالاتر رفتن قند خون و عوارض دیگر منجر شود . لذا توصیه می شود حتماً قرص خود را به موقع مصرف کنید و اگر فراموش کردید ، خصوصاً در صورتی که معمولاً قند خونتان بالاست ، بهتر است آن روز را روزه نگیرید .

۱۸- بهترین زمان برای آزمایش قند خون در ماه رمضان کدام است ؟

مسلماً ایده ال آن است که هر بیمار دیابتی که روزه می گیرد گلوکومتر در اختیار داشته باشید و قبل از افطار ، دو ساعت بعد از افطار و پیش از سحری ، قند خون خود را اندازه گیری نماید . اما در صورتی که گلوکومتر در دسترس ندارید ، بهتر است آزمایش های خود را تحت کنترل پزشک و در زمان تعیین شده انجام دهید در ماه رمضان بررسی قند خون ناشتا باید قبل از افطار صورت گیرد که این بسیار کمک کننده است .

۱۹- آیا اگر روزه بگیرم چربی خونم هم پایین خواهد آمد ؟

اگر رژیم خود را رعایت کنید ، می توانید منتظر کاهش کلسترول و تری گلیسرید خونتان باشید . این مسأله در پیشگیری از بیماریهای قلبی – عروقی هم به شما کمک می کند . طی ماه رمضان رژیم غذایی در بسیاری از خانواده ها حاوی مواد قندی و نشاسته ای فراوان است که ضمن اثر نامطلوب بر قند خون ، تری گلیسرید خون را هم بالا می برد .

۲۰- آیا جدا از روزه گرفتن افراد دیابتی افرادی که به نحوی دچار عوارض مزمن دیابت بر کلیه ها ، چشم ، قلب و … شده اند ، می توانند روزه بگیرند ؟

ممکن است برخی از این افراد با روزه گرفتن دچار مشکل حادی نشوند ولی برای پیشگیری از پیشرفت عوارض مزمن ، بهتر است روزه نگیرند و یا با متخصص مربوطه مشورت کنند

اطلاعیه انجمن دیابت ایران در رابطه با ماه مبارک رمضان و روزه گرفتن افراد دیابتی

بیماران دیابتی مدتی قبل از شروع ایام ماه مبارک رمضان به طور آزمایشی ، روزه داری را آغاز کرده و طی روز قند خون خود را آزمایش کنند.

حدود ۴ میلیون نفر از جمعیت کشور به دیابت مبتلا هستند، حفظ مقدار قند خون در حد طبیعی (۱۴۰- ۶۰ میلی گرم درصد) هدف درمان دیابت است زیرا افزایش دراز مدت قند خون، سبب بروز عوارض دیابت می شود. که در آن صورت ، درمان دیابت بسیار پرهزینه و گاه غیر ممکن خواهد شد .

افراد دیابتی که از آموزش های لازم برخوردار شده اند به خوبی قادرند تشخیص دهند که آیا می توانند روزه بگیرند ، چراکه این افراد طی آموزش های خود دریافته اند که به کدام گروه از دیابتی ها تعلق دارند و در مورد شرایط روزه داری در هر گروه حتما با پزشک خود مشورت می نمایند و به عبارت بهتر، دیابتی که روزانه قند خون و یا قند ادرار خود را در منزل مورد آزمایش قرار نمی دهد ، احتمالا قادر به روزه داری نخواهد بود.

افراد تحت درمان با انسولین ، از آنجا که پی آمد تزریق انسولین به دفعات نیز باید غذا میل نمایند ، لذا توصیه نمی شود روزه بگیرند. همچنین افراد تحت درمان با داروهای خوراکی نیز بهتر است با پزشک معالج خود مشورت نمایند به طور کلی برای افرادی که توانسته اند قند خون خود را به طور دائمی در حد طبیعی حفظ و کنترل نمایند با حفظ شرایط زیر از نظر پزشکی روزه داری بلا مانع است.

لازم است مدتی قبل از شروع ایام ماه مبارک رمضان به طور آزمایشی ، روزه داری را آغاز کنید.

روزه گرفتن افراد دیابتی مستلزم تست روزانه قند خون میباشد

قبل از سحر ( حداکثر ۱۲۰ میلی گرم درصد )
۲ ساعت بعد از سحر ( حداکثر ۱۶۰ میلی گرم درصد)
بین ساعت ۱ تا ۳ بعدازظهر ( کمتر از ۷۰ میلی گرم درصد نباشد)
قبل از افطار ( حداکثر ۱۲۰ میلی گرم درصد)
۲ ساعت بعد از افطار ( حداکثر ۱۶۰ میلی گرم درصد )

در صورتیکه مقدار قند خون این افراد در محدوده مقادیر ذکر شده در بالا قرار داشته باشد ، قادر خواهند بود روزه بگیرند که در آن صورت باید هنگام افطار قبل از خوردن هر غذایی ، قرص خود را میل کرده و پس از مدتی شروع به خوردن غذا کنند. هنگام سحر نیز باید مقدار دارو را تقریبا به نصف کاهش دهند و حتما فراموش نشود ۲ ساعت بعد از افطار و ۲ ساعت بعد ازخوردن سحری ، قند خون یا قند ادرار خود را آزمایش کنند.

روزه گرفتن افراد دیابتی بدون داروی قند

افرادی که بدون دارو قند خون خود را کنترل می کنند با مشورت پزشک معالج خود می توانند روزه بگیرند . علاوه بر این ، باید مقدار غذای افطار خود را نیز به ۲ تا ۳ وعده تقسیم و هنگام افطار، از خوردن همه مواد غذایی در یک زمان جدا خودداری کنند. در هر حال نباید فراموش کنید که طی روزه داری مقدار کالری دریافتی روزانه باید به دو سوم مقدار معمول کاهش یابد. یعنی یک سوم کمتر از حد معمول غذا میل شود.