پارسی طب مجله سلامت جسم و روان
فرض کنید امشب برای میهمانی دعوت شده‌اید. چه لباسی می‌پوشید؟ البته منظور ما مدل آن نیست، بلکه جنس آن است. تا به حال به این موضوع فکر کرده‌اید که چه جنسی از لباسی که می‌پوشید، برای سلامت پوست شما مناسب‌تر است؟ اگر به حساسیت‌های پوستی دچار شده‌اید، حتما توجه کرده‌اید که حتی برخی از لباس‌هایی با جنس خوب و مرغوب به علت نوع رنگ یا بافت یا اندازه و موادی که در آن به کار رفته است، برای شما حساسیت‌زاست.
لباس ما ممکن است از علل اصلی درماتیت یا التهاب‌های ناشی از شغل خاصی باشد. منشا درماتیت ممکن است خود پارچه یا مواد افزودنی به آن باشد. گاهی جنس لباس و ماده افزودنی هیچ دخالتی در بروز حساسیت ندارند، بلکه این اندازه لباس است که اگر تنگ و چسبان باشد، با بستن راه ترشح غدد عرق و چربی، موجب بروز حساسیت و عرق سوز شدن به ویژه در فصل گرما می‌شود.
طبیعی یا مصنوعی؟
الیاف پارچه، مصنوعی، طبیعی یا ترکیبی از هر دو است. الیاف طبیعی مانند ابریشم و پشم از پروتئین ساخته شده‌اند و الیافی مانند کتان از سلولز گیاهان تهیه می‌شوند. پلیمرهای مصنوعی شامل نایلون، پلی‌استر، فایبرگلاس و چرم است. همه انواع الیاف‌های طبیعی و مصنوعی موجب بروز درماتیت تماسی حساسیتی یا تحریکی می‌شوند، اما نوع آلرژیک به ندرت دیده می‌شود. برای مثال برخی از افراد مبتلا به درماتیت آتوپیک ممکن است به الیاف پشمی حساس باشند، در حالی‌که حالت آلرژیک و افزایش حساسیت وجود ندارد.
واکنش‌های آلرژیک یا تحریکی ممکن است به علت استفاده از لباس‌هایی از جنس چرم، رزین‌های فرمالدئید، مواد افزودنی شیمیایی، رنگ‌های گوناگون، چسب‌ها و عوامل تیره کننده که در روند ساختن لباس وجود دارد، مشاهده شود.
الیاف الاستیک که در لباس‌های زیر یا در قسمت مچ بند آستین پیراهن به ویژه انواع زنانه وجود دارد و همچنین نوارهای الاستیک موجود در کش شلوار و لباس‌های زیر ممکن است موجب بروز درماتیت تماسی تحریکی شود و اگر در مناطق عرق کننده بدن باشد با اصطکاک و جلوگیری از تعریق، وضعیت را بدتر می‌کند.
یکی دیگر از انواع پوشش‌هایی که امروزه به آن توجه بیشتری می‌شود، دستکش است به خصوص انواع لاتکس. این نوع دستکش‌ها به علت اینکه از جنس نایلون است با بستن منافذ غدد دست‌ها موجب بروز حساسیت تحریکی پوست و در مواردی هم حساسیت به مواد شیمیایی محافظت کننده از دستکش و موادی که در روند ساخته شدن آن به کار می‌رود، می‌شود مانند پودر تالک، مواد افزودنی چرمی، آنتی‌اکسیدان و مواد نگهدارنده یا حتی پروتئین خود لاتکس.
رزین‌های فرمالدئید که در صنایع پارچه بافی برای ضدچروک کردن پارچه‌های کتان یا کتان و پلی‌استر به کار می‌رود، ممکن است موجب بروز حساسیت پوستی شود که علت آن وجود رزین است، نه فرمالدئید.
حساسیت به رنگ‌ها
رنگ‌هایی که به مواد ساخته شده می‌زنند به مراتب بیشتر از خود مواد موجود در پارچه موجب بروز حساسیت و تحریک پوست می‌شود. رنگی که بیش از همه موجب بروز درماتیت می‌شود از گروه رنگ‌های پودری نوع آزو یعنی رنگ‌های آبی و آنتروکینون است. یک علت مهم این موضوع این است که رنگ‌ها با پیوند گسستنی به الیاف و مواد موجود در پارچه می‌چسبند و به راحتی با کشیده شدن روی پوست از سطح پارچه کنده می‌شوند و به سطح پوست می‌چسبند.در الیاف برخی از لباس‌های بانوان از نوعی رنگ آبی به نام آبی پلی‌استر ۱۰ درصد و آبی استات ۱۰۰ درصد استفاده می‌شود که انواع مشکی، سبز و بنفش آن هم وجود دارد. در لباس‌های آقایان از رنگ‌های سفید، خاکستری و بژ استفاده می‌شود که کمتر موجب بروز حساسیت می‌شود.رنگ‌های موجود در لباس‌های بانوان موجب بروز اگزما می‌شود که در موارد زیادی مزمن می‌شود. بسیاری از پژوهشگران، حساسیت پوست را به لباس‌های ضد آتش گزارش کرده‌اند که علت این موضوع، ماده‌ای است به نام تریس و در برخی موارد از اگزمای مزمن که به سختی هم درمان می‌شود، حساسیت به رنگ قرمز پایه موجود در لباس‌های ضدآتش گزارش شده است.
یکی از موارد شایع مشکلات پوستی ناشی از مواد موجود در لباس، حساسیت به نیکل است. نیکل بیشتر به شکل دکمه در لباس‌های اسپرت مانند شلوار و بلوزهای جین وجود دارد. پیش از ساخته شدن لباس‌های جین در اواخر دهه ۱۹۶۰ میلادی، حساسیت به نیکل بیشتر در ناحیه بستن کمربند مشاهده می‌شد.
مواد شیمیایی دیگر که موجب بروز حساسیت پوستی می‌شوند شامل موادی است که در صنایع تولید کفش و کمربندهای چرمی به کار می‌روند، مانند رنگ‌ها، کرومیوم و فرمالدئید و فرآورده‌های چسب که در این صنایع استفاده می‌شود.
پوست و لباس کار
در بسیاری از موارد جنس لباس موجب بروز عارضه خاصی نمی‌شود بلکه به علت اشتغال به کاری خاص مواد شیمیایی به لباس می‌چسبند که یا شسته و برطرف نمی‌شوند یا به علت سهل انگاری در شستشوی لباس موجب می‌شوند که فرد در معرض ابتلا به حساسیت پوستی قرار گیرد. این موضوع در بسیاری از موارد حتی اثر شدیدتری در مقایسه با اثر ایجاد حساسیت خود لباس دارد، چون در صورت برخورد مواد آلوده لباس به پوست و کشیده شدن و اصطکاک آن موجب بروز فولیکولیت یا عفونت ریشه مو می‌شود.
این مشکل به ویژه در مکانیکی‌ها، کارگران ساختمان سازی و آسفالت کاران و کارگران صنایع پتروشیمی و نفت مشاهده می‌شود. استفاده از لباس‌هایی که آغشته به حلال‌های قوی‌اند، ممکن است به احتمال بسیار زیاد به سوختگی شدید پوست منجر شوند. نوعی روغن به نام اوروشیول که در گیاهان بلوط و گزنه سمی وجود دارد، بقایایی از خود در لباس‌ها و کفش افراد برجا می‌گذارد که در صورتی که شسته یا پاک نشود، موجب بروز درماتیت آلرژیک تماسی می‌شود.
در برخی از لباس‌ها ذرات ریز فلزی مانند تری اکسیدهای آنتیمونی و آرسنیک وجود دارد که واکنش‌های تحریکی شدید پوستی ایجاد می‌کند و اگر با تعریق شدید همراه باشد، موجب بروز ضایعات خارش دار و ملتهب و قرمز رنگ در منطقه اصطکاک پوستی می‌شود.
