توصیه های مهم در باره بایدها و نبایدهای سنگ کلیه

۱- نوشیدن زیاد مایعات

در سنگ های کلیوی، نوشیدن آب و مایعات فراوان مهم است. مایعات باعث رقیق شدن ادرار می شوند.

به بیماران مبتلا به سنگ کلیه توصیه می شود که هر ساعت ۱ تا ۲ لیوان آب بنوشند و در فصول گرم سال و هنگام ورزش، مقدار آب مصرفی را باید بیشتر کرد. تقریبا ۵۰ درصد مایعات دریافتی، به صورت ادرار دفع می شوند. از رنگ ادرارتان می توانید متوجه شوید که آیا به مقدار کافی مایعات مصرف کرده اید یا نه. اگر رنگ ادرار زرد روشن باشد، نشان می دهد به مقدار نیاز بدنتان، مایعات نوشیده اید.

۲- کلسیم

کلسیم موجود در غذاها، در روده ی کوچک جذب می شود. بدن به این عنصر غذایی برای فعالیت های مختلف نیاز دارد. مقدار اضافی کلسیم از طریق کلیه ها دفع می شود. بهترین منابع غذایی کلسیم عبارتند از: شیر، پنیر و ماست. این مواد غذایی به خوبی جذب بدن می شوند. سبزیجات برگ سبز نیز دارای مقدار کمی کلسیم هستند.

مقدار کلسیم موجود در منابع غذایی آن:

۲۸ گرم پنیر ۲۰۷- ۱۵۵میلی گرم
نصف لیوان ماست ۲۰۰ میلی گرم
نصف لیوان ماکارونی و پنیر ۲۰۰ میلی گرم
۱ لیوان بستنی وانیلی ۱۷۶ میلی گرم
۱ لیوان شیر سرد ۱۷۶ میلی گرم
۴/۳ لیوان جو ۱۶۳ میلی گرم
۱ ساقه بروکلی ۱۵۰ میلی گرم
۱ تکه پیتزا ۱۵۰ میلی گرم
نصف لیوان سرشیر ۱۵۰ میلی گرم

به طور کلی:

افرادی که باید به مقدار کم کلسیم مصرف کنند، مانند بیماران مبتلا به سنگ کلیه ، نباید منابع غذایی کلسیم را از رژیم غذایی خود حذف کنند، زیرا بدن به کلسیم احتیاج دارد؛ برای مثال بیماران مرد مبتلا به سنگ کلیه روزانه ۸۰۰ میلی گرم، زنان قبل از یائسگی روزانه ۱۰۰۰ میلی گرم و زنان یائسه روزانه ۱۲۰۰ میلی گرم کلسیم را باید از منابع غذایی آن دریافت کنند.

اگر پزشک برای فرد مبتلا به سنگ کلیه ، مکمل کلسیم بدهد، فرد می تواند با مشورت پزشک، مکمل پتاسیم و منیزیم را نیز مصرف کند تا از تشکیل سنگ کلیه جلوگیری شود. مقدار منیزیم و پتاسیم در بدن بسیاری از بیماران مبتلا به سنگ کلیه، کم است. فرآورده های گیاهی دارای منیزیوم و پتاسیم زیادی هستند.

۳- اسید اگزالیک یا اگزالات

منابع غذایی اگزالات

اگزالات غالبا در غذاهای گیاهی یافت می شود.
کلسیم با اگزالات در روده ترکیب می شود.
این ترکیب، باعث کاهش قدرت جذب کلسیم می گردد.
گاهی، سنگ های اگزالات کلسیم در اثر کافی نبودن کلسیم در روده به وجود می آید.
در نتیجه مقدار زیادی اگزالات برای دفع از بدن به طرف کلیه ها می رود.

در سنگ های کلیوی از نوع اگزالات کلسیم، بیمار بهتر است منابع غذایی اگزالات را در رژیم غذایی خود کاهش دهد. متخصصان تغذیه، به این افراد توصیه به مصرف ۵۰ میلی گرم اگزالات در روز می کنند.

اگزالات در بیشتر غذاها وجود دارد، اما در ریواس، اسفناج، توت فرنگی ، شکلات، سبوس گندم ، آجیل، چغندر و چای از همه بیشتر است.

در نصف لیوان از مواد غذایی زیر بیشتر از ۱۰ میلی گرم اگزالات وجود دارد:

لوبیا – چغندر- کرفس- کاکائو – برگ های سبز تیره سبزیجات- اسفناج – جعفری – کیک های میوه ای – بادمجان – نارنج – ریواس – بامیه – تره فرنگی – لیمو شیرین و لیمو ترش – پرتقال – مویز – سویا- توت فرنگی – چای – سبوس گندم – قهوه (بیشتر از ۱لیوان)

۴- شکر، نمک و پروتئین حیوانی

بایدها و نبایدهای سنگ کلیه : افزایش مصرف این مواد، سنگ های کلسیم یا اگزالات کلسیم را به وجود می آورد. آزمایشات انجام گرفته بر روی بیماران دارای سنگ کلیه نشان داده است که کاهش مقدار نمک و پروتئین حیوانی بسیار مفیدتر از کاهش کلسیم دریافتی می باشد.

– قند و شکر :

برخی مواد غذایی به طور طبیعی دارای قند هستند که مصرف آنها جای نگرانی ندارد. اما به بیماران مبتلا به سنگ کلیه توصیه می شود از مصرف مواد غذایی شیرین مثل شیرینی، شکلات، کیک و …. ، و از افزودن شکر به غذای خود پرهیز کنند.

– نمک :

کاهش مقدار نمک در رژیم غذایی، مقدار کلسیم دفع شده از طریق ادرار را کاهش می دهد. توصیه می شود بیماران مبتلا به سنگ کلیه بین ۲ تا ۳ گرم در روز نمک مصرف کنند. به طور کلی، مصرف زیاد نمک باعث اختلال در عملکرد کلیه، ایجاد سنگ کلیه، نرمی و شکنندگی استخوان ها ، افزایش فشار خون، بیماری قلبی و سرطان های معده و کلیه می شود.

– پروتئین حیوانی :

بدن برای رشد، ساخت عضله، ترمیم و بازسازی بافت ها نیاز به پروتئین دارد، اما افزایش مصرف پروتئین حیوانی روی دفع املاح خاصی از ادرار که احتمال تشکیل سنگ کلیه را افزایش می دهند، موثر است. بنابراین به بیماران مبتلا به سنگ کلیه توصیه می شود بیشتر از نیاز بدنشان پروتئین مصرف نکنند و تحت نظر پزشک یا متخصص تغذیه باشند.

تغییرات پروتئین در داخل بدن:

– پروتئین می تواند تبدیل به اگزالات شده و از طریق ادرار دفع شود. علاوه بر آن، پروتئین موجب افزایش کلسیم دفعی می شود. پس اگزالات و کلسیم هر دو با هم از ادرار خارج می شوند و این خود باعث تشکیل سنگ کلیه می شود.

– بعد از مصرف پروتئین حیوانی، محصول زائدی به نام اوره (Urea) به وجود می آید. حال اگر عملکرد کلیه ها کم شده باشد، کلیه ها قادر به خارج کردن اوره نیستند.

بنابراین، باید پروتئین حیوانی را کم مصرف کنند.

۵- فیبر نامحلول

منابع غذایی فیبر

فیبر یکی از اجزای گیاهان می باشد. دو نوع فیبر وجود دارد:

فیبر محلول
فیبر نامحلول.
– هر دوی این فیبرها برای بدن لازم هستند.

اما فیبر نامحلول موجب کاهش دفع کلسیم از ادرار می شود. همچنین باعث افزایش حرکت روده می گردد و به همین خاطر زمان کمی برای جذب کلسیم وجود خواهد داشت. این فیبر در روده با کلسیم ترکیب می شود، بنابراین کلسیم به جای خارج شدن از بدن به وسیله ادرار، با مدفوع از بدن خارج می شود.

فیبر نامحلول در سبوس غلات، گندم، برنج، جو و چاودار یافت می شود.

۶- ویتامین C

هنگامی که ویتامین C توسط بدن مورد استفاده قرار می گیرد، اگزالات تولید می شود. افزایش مصرف ویتامین C باعث افزایش مقدار دفعی اگزالات می شود.

ویتامین C همچنین باعث اسیدی شدن ادرار می شود و این خود سبب افزایش وجود کریستال در کلیه می گردد.

بنابراین هنگامی که پزشک یا متخصص تغذیه، مقدار اگزالات را در رژیم غذایی بیمار کاهش می دهد، نباید مکمل ویتامین C مصرف کرد.

۷- فسفر

کلیه بیمار، قادر به خارج کردن فسفر از خون نیست و این باعث افزایش فسفر در خون می شود. افزایش فسفر در خون می تواند منجر به از دست دادن زیاد کلسیم از استخوان ها و در نتیجه پوکی استخوان ها و زود شکستن آنها گردد. پس بهتر است افراد مبتلا به سنگ کلیه ، مصرف فسفر را نیز در رژیم خود کم کنند.

منابع غذایی فسفر عبارتند از: لبنیات، لوبیا، نخود، عدس، آجیل، کره بادام زمینی و میگو.
مریم سجادپور- کارشناس تغذیه تبیان