چه میزان ورزش و چه ورزشهایی در طی بارداری توصیه می شود ؟

شاید انجام ورزش معمول روزانه با توجه به برنامه کاری بسیاری شلوغ ، چندان دست یافتنی نباشد . شما می توانید بسیاری از این روشها را که در طی بارداری توصیه می شود در طی فعالیتهای دیگر روزانه تان انجام دهید ؛ به طور مثال تمرینهای لگنی ( کف لگن ) در طی شستشوی دندانها انجام می شود ؛ ورزش پا و قوزک پا را می توانید در حالیکه پشت میزتان نشسته اید و یا در اتوبوس هستید انجام دهید ؛ و یا در حالیکه در حال خواندن کتاب و یا تماشای تلویزیون هستید تمرین تیلور را انجام دهید . تمرینات مکرر ولی کوتاه مدت بهتر از تمرینات طولانی مدت یکبار در روز است .
در حالت غیربارداری یک زن می تواند با استراحت یکساعت و نیمه انرژی خود را ذخیره کند ؛ اما زن باردار ، شاید نیمی از روز برای رهایی از خستگی به استراحت احتیاج داشته باشد . پس با خودتان مهربان باشید و فعالیت تان را محدود کنید تا برایتان لذت بخش و آرامش بخش باشد .
در طی حاملگی شما آزاد هستید به همان میزانی که قبل از بارداری به طور مرتب در ورزش شرکت می کردید ورزش تان را ادامه دهید . ادامه دادن تمرینات طی بارداری باعث می شود بدنتان در همان وضعیت سابق و آماده باقی بماند .
همچنین بعضی ورزشها مخصوصاً در طی بارداری توصیه می شوند مانند پیاده روی ، شنا ، یوگا و … پیاده روی برای هضم غذا ، گردش خون و نگهداری شکل بدن بسیار مفید است . در هنگام پیاده روی سعی کنید بالاتنه در حالت کشیده ، باسن جمع ، باشد و همچنین کشیده بودن شانه به عقب و بالا بودن سر را حفظ کنید . هر چه به انتهای بارداری نزدیک می شوید با توجه به نرمتر شدن رباطهای لگنی ، ممکن است در طی پیاده روی طولانی ، احساس درد در ناحیه پشت کنید . همیشه در هنگام پیاده روی کفشهای مناسب با کف نرم بپوشید .
● شنا کردن :
شنا باعث تقویت اکثر عضلات می شود و برای افزایش انرژی بسیار مناسب است . به دلیل اینکه وزنتان در داخل آب کمی کاهش می یابد ، احتمال کشیدگی عضلات و مفاصل کمتر است ؛ بنابراین احتمال آسیب دیدن عضلات و مفاصل کمتر می شود .
در هنگام راه رفتن در کنار استخر مراقب سر خوردن باشید . برای جلوگیری از این مورد ، از دمپایی های مناسب استفاده کنید و با احتیاط کامل حرکت کنید .
● یوگا :
یوگا دارای منافع متعددی است مانند تقویت میزان انرژی و کاهش فشارهای ذهنی – روانی . همچنین یوگا به شما یاد می دهد که چگونه تنفستان را کنترل کنید و در طی زایمان کاملاً متمرکز باشید .
● چه ورزشهایی در دوران بارداری خطرناک است ؟
ورزشهایی مانند اسکی و اسب سواری به خصوص در هنگامیکه سن بارداری افزایش می یابد و رحم بزرگتر می شود با خطرات بیشتری همراه است ؛ زیرا در این هنگام نقطه ثقل بدن به طرف جلو متمایل و احتمال سقوط بیشتر می شود . از انجام فعالیت های دیگری که در زیر می آید به دلیل کشش بسیار زیادی که به بدن وارد می کند ، باید پرهیز شود .
▪ پرش :
در دوران بارداری تمرینهای پرشی انجام ندهید . این کار به شدت به سینه های شما ( که در طی بارداری به حمایت بیشتری نیاز دارد ) آسیب می رساند و برای ناحیه پشت ، ستون مهره ها و لگن ، مفصل سر استخوان ران و زانوها مضر است .
▪ حمل کوله پشتی :
کلیه فعالیت هایی که منجر به حمل وزنه می شوند مضر است ؛ زیرا این فعالیت ها رباطهای پشت را در کشش بیش از حد قرار می دهند و رباطها در حالت کشیده باقی می مانند ، و بازگشت عضلات به وضعیت سابق طول می کشد .
▪ دراز و نشست :
این تمرینات را انجام ندهید . عضلات طولی شکم طوری طراحی شده اند که در قسمت میانی ،‌اجازه رشد رحم را بدهد و نرمش دراز و نشست باعث سفت شدن این عضلات می شود . این کشش ، بازگشت به حالت اول را بعد از زایمان طولانی می کند . همچنین نگه داشتن پا در حالت ارتفاع در حالیه به پشت خود خوابیده اید می تواند موجب همان اثر شود .
پیاده روی برای هضم غذا ، گردش خون و نگهداری شکل بدن بسیار مفید است .
● اصول کلی ورزش در بارداری
۱) ورزش را در یک مکان آرام شروع کنید . قبل از هر تمرین ، چند نفس عمیق بکشید . تنفس عمیق موجب اکسیژن رسانی مناسب به عضلات می شود .
۲) اگر در حین تمرین دچار درد ،‌ گرفتگی عضلانی و تنگی نفش شدید تمرینات را قطع کنید . در این هنگام در حالت آرام ، استراحت کنید . در طی ورزش ، گردش خون بسیار مناسب می شود ، بنابراین جنین به میزان فراوانی اکسیژن از راه خون دریافت میکند . اکسیژن رسانی به تمامی بافتها وجود دارد به خصوص مغز که باعث عملکرد بهتر آن می شود .
اگر شما به خوبی اکسیژن دریافت نکنید، به جنین شما نیز به حد کافی اکسیژن نخواهد رسید . هورمونهایی که در حین ورزش ترشح می شوند از طریق عبور جفت به جنین می رسد ؛ بنابراین در شروع ورزش هورمون آدرنالین به جنین می رسد . در حین ورزش اثرات اندورفین ها بر روی جنین آشکار می شود ( که موجب احساس خوب بودن و با نشاط بودن می شوند ) .
۳) در روی زمین مسطح ورزش کنید .
۴) همواره بالاتنه را راست و مستقیم نگاه دارید .
۵) در صورت نیاز به کمک ، به دیوار تکیه دهید .
۶) نرمش را به آرامی شروع کنید و به نرمی ادامه دهید .
۷) در صورتیکه احساس درد و یا ناراحتی ،‌ سرگیجه و خستگی کردید ، ورزش را قطع کنید .
۸) همیشه مراقب تنفس هایتان باشید .
همواره قبل از شروع ورزش ، نرمشهایی جهت گرم کردن انجام دهید . گرم کردن به آرامی بدن شما را برای تمرینات سنگین تر آماده می کند و همچنین موجب انطباق مناسبی با تمرینات روزانه می شود .
گرم کردن باعث می شود عضلات و مفاصل به آرامی گرم شوند واز کشش آنها جلوگیری می کند و در نتیجه احتمال بروز آسیب کمتر می شود . در صورتیکه تمرینات مربوط به گرم کردن را انجام ندهید ، ممکن است گرفتگی و یا خشکی مفاصل و عضلات شما را آزار دهد .
● تمرینات کششی :
قبل از شروع هر نوع ورزش روزانه ، همواره به آرامی خود را گرم کنید . نمونه ای از این تمرینات در تصاویر زیر دیده می شود . این تمرینات باعث می شوند که خون به نحو مناسب در بدن گردش کند و باعث اکسیژن رسانی مناسب به شما و جنین شود . هر تمرین را ۵ تا ۱۰ بار به آرامی انجام دهید . در هنگام انجام این تمرینات شما نباید احساس ناراحتی کنید . همچنین حتماً در هنگام انجام این تمرینات در موقعیت بدنی مناسب باشید .
▪ تمرینات سر و گردن :
۱) همواره سرتان را به آرامی تکان دهید . در ابتدا به آرامی سرتان را به یکطرف خم کنید . این تمرین را در جهت دیگر انجام دهید .
۲) سر را به آرامی به پشت خم کنید و مجدداً به حالت اول برگردانید .
۳) سر را به طرف چپ و راست بچرخانید .
▪ مفصل دست
در حالت راحتی در حالیکه در حالت چهارزانو هستید و پشتتان کشیده است بنشینید ؛ در حالیکه سرتان را به آرامی مستقیم نگاه داشته اید نفستان را بیرون دهید و بالا تنه را به آرامی به سمت راست بچرخانید . در همین هنگام دست راست خود را در پشت خود قرار دهید . این تمرین را با دست چپ و به طرف چپ نیز انجام دهید برای کاهش خستگی مفصل دست می توانید آن را به آرامی در حالت کشیده قرار دهید . برای کنترل میزان کشیدگی ، دست خود را می توانید بروی زانو قرار دهید .
▪ بازوها و شانه ها
ـ روی زانوهایتان بنشینید .
دست راستتان را به آرامی به طرف بالا بکشید . سپس آن را به پشت خم کنید و دست چپتان را به دست راست قلاب کنید . سپس به ترتیب دست راست و سپس دست چپ خود را به صورت آویزان برای ۲۰ ثانیه نگاه دارید . دست دیگرتان را بر روی آرنج قرار دهید و به آرامی دست دیگر را به طرف پایین فشار دهید . سپس دستها را در حالت راحت قرار دهید . در صورتیکه نمی توانید این تمرین را انجام دهید ناراحت نباشید .
▪ تمرین ساق و کف پا :
روی زمین بنشینید . در حالیکه بدنتان کاملاً کشیده و پاها به طرف جلو دراز شده است ،‌ دستها را در پشت بر روی زمین نزدیک مفصل سراستخوان ران قرار دهید تا بتواند در تحمل وزن به شما کمک کند . زانو را خم کنید سپس آن را در حالت کشیده قرار دهید . این کار را با پای دیگر تکرار کنید . این حرکت باعث تقویت عضلات ساق پا و ران می شود .
▪ بهبود گردش خون :
مستقیم بنشینید و دستها را در پشت حایل کنید . پای تان را از زمین بلند کنید و آن را به طرف داخل به حالت کشیده سفت کنید . سپس با حرکت مفصل قوزک در هوا یک دایره رسم کنید . برای رفع خستگی می توانید کف پا را به خارج متمایل کنید .
▪ عضلات کف لگن :
عضلات کف لگن محوطه ای را تشکیل می دهد که رحم ، روده ، مثانه را حمایت می کند . در طی حاملگی به دلیل افزایش هورمون و پروژسترون ، عضلات نرم و شل می شوند . برای جلوگیری از این اتفاق ورزشهای زیر کمک کننده خواهند بود تا قوام عضلات کف لگن به حالت طبیعی باقی بماند . این عضلات به دلیل تقویت قوام عضلات از افتادگی مثانه و بروز « بی اختیاری ادرار » در سالهای بعد جلوگیری می کند .
عضلات ناحیه اطراف واژن و مقعد را به داخل بکشید و در حالت جمع و منقبض نگاه دارید ؛ مانند زمانیکه شما می خواهید جریان ادرار را متوقف کنید . این کار را تا زمانی که احساس ناراحتی نکرده اید ادامه دهید .
همچنین این تمرینات را باید هر چه زودتر پس از زایمان آغاز کنید تا خطر افتادگی به حداقل برسد . این تمرینات همچنین به آمادگی واژن برای شروع مقاربت پس از زایمان کمک می کند . بهتر است این تمرینات را تبدیل به یکی از تمرینات مداوم و روازنه کنید . شما می توانید این تمرین را ۲۵ مرتبه در طول روز تکرار نمائید .
در کنار تمرینات ورزشی مناسب عمومی تمام بدن ، شما باید بیشتر به تمریناتی بپردازید که در طی زایمان و پس از آن شما را یاری دهد . یعنی تمریناتی که به شما کمک کند تا دوران باراری و زایمان را راحتر طی کنید . بعضی از متخصصین امر ، تعدادی از تمرینات یوگا را که مناسب برای این دوران است پیشنهاد می کنند که در شکلهای زیر به نمایش درآمده است .
پاهایتان را در حدود ۳۰ سانتی متر از هم بازکنید و به صورت موازی قرار دهید . دستهایتان را در پشت قلاب کنید و به آرامی به جلو خم شوید ، پشتتان را کاملاً صاف نگاه دارید . چند نفس کوتاه ولی عمیق بکشید و سپس به آرامی بلند شوید .
پس از خم شدن به طرف جلو ، به آرامی دستهایتان را تا جایی که می توانید به طرف بالا بکشید و به هم قلاب کنید . به روی زانوها و دستها قرار بگیرید . فاصله زانو را در حدود ۳۰ سانتی متر تنظیم کنید . عضلات ناحیه باسن را سفت کنید و عضلات شکم را بالا بکشید و چند لحظه در این حالت نگاه دارید و سپس آن را رها کنید . این تمرین را چند بار تکرار کنید .
به پشت دراز بکشید . در حالیکه دستهایتان در کنار بدن است کف پا را به زمین فشار دهید و لگن را تا ارتفاعی که می توانید از زمین بلند کنید . سپس به آرامی به طرف پایین برگردید . در این حین به آرامی و عمیق تنفس کنید .
بر روی زمین صاف دراز بکشید و زانوها را به آرامی در داخل شکم جمع کنید . و در این حالت چند ثانیه بمانید و به طور عمیق تنفس کنید و سپس در حالت راحت قرار بگیرید .
پای راست را در حالت کشیده روی زمین دراز کنید و به آرامی پای چپ را داخل شکم جمع کنید . سپس این حرکت را با پای دیگر تکرار کنید .
پاها را داخل شکم جمع کنید و پاها را در حالت ضربدر قرار دهید . سپس به آرامی به طرف راست و چپ بچرخید .
به پشت دراز بکشید و دستها را از هم باز کنید و در حالیکه نفستان را بیرون می دهید به آرامی زانو را به طرف چپ و سر را به راست بچرخانید . این حرکت موجب گردش آرام ستون مهره ها می شود . در این حالت برای چند ثانیه کوتاه بمانید و به حالت اول بازگردید و این کار را در جهت مخالف تکرار کنید .
● آمادگی بدن برای زایمان
در صورتیکه قبل از شروع زایمان شما از نظر جسمی و روحی خود را برای این شرایط آماده کرده باشید ، مسلماً این دوران را راحتتر و آسانتر می گذرانید . تمرینات زیر در طی دوران بارداری بسیار مفید هستند . این تمرینات عضلات شما را برای زایمان آماده می کند و باعث خونرسانی مناسب در عضلات ران و پرینه خواهد شد و مفاصل درگیر در زایمان را آماده می نماید . بعد از هر تمرین ، ۳۰-۲۰ دقیقه در حال آرامش باقی بمانید .
حدود ۱۰-۵ دقیقه با چشمهای بسته در حالت آرام دراز بکشید و در این هنگام ریتم تنفستان را تنظیم کنید . این تمرینات از شدت اضطراب شما خواهد کاست .
▪ تمرین تیلور :
بر روی زمین بنشینید و پاهایتان را دراز کنید . سپس به آرامی زانوها را خم کنید و کف پاهایتان را در کنار هم قرار دهید . ران را از هم باز کنید و به آرامی به زمین نزدیک کنید . در هنگام این تمرین پشت باید کاملاً صاف و کشیده باشد و شانه ها و گردن باید در حالت راحت قرار بگیرد . نفسهای عمیق بکشید .
در صورتیکه تمایل داشته باشید می توانید از یک پتو و یا بالش نازک برای نشستن استفاده کنید و از دیوار برای حمایت پشت استفاده نمائید .
در صورتیکه در ابتدا چسباندن کف پاها مشکل است می توانید با فاصله این کار را انجام دهید . مثلاً کف پاها حدود ۳۰ سانتی متر فاصله داشته باشد . استمرار در این تمرین و نزدیک کردن آرام کف پاها باعث خواهد شد که بتوانید کف پاها را به هم بچسبانید .
▪ تمرین چمباتمه زدن :
در حالیکه پاهایتان حدود ۴۵ سانتی متر از هم فاصله دارد و پشت کاملاً کشیده است بایستید و سپس به آرامی در حالت چمباتمه بنشینید و دستها را در جلوی بدن قلاب کنید . سعی کنید باسن در تماس با زمین قرار بگیرد به طوریکه وزن بدن بر روی انگشتان و سرران تقسیم شود .
تا زمانیکه احساس ناراحتی نکرده اید می توانید در این حالت بمانید و سپس به طرف جلو متمایل شوید و به آرامی بایستید . این حرکت می تواند به صورت یکی از تمرینات روزانه شما درآید . شما می توانید از این حرکت در هنگام برداشتن وسایل و وزنه ها ، استفاده کنید .
این حرکت باعث می شود که عضلات و مفاصل ناحیه لگن قابلیت انعطاف داشته باشد و عضلات ران و پشت قویتر و درد ناحیه پشت کمتر شود .
▪ تعادل مطمئن :
در صورتیکه لازم می دانید برای انجام این تمرین از وسیله ای مانند صندلی و لبه پنجره و … استفاده نمائید تا بدین ترتیب در هنگام چمباتمه زدن شما را حمایت کند .
● تمرینات آرام سازی ( ایجاد آرامش ) :
به تدریج که رحم رشد می کند احتمالاً شما متوجه می شوید که دراز کشیدن به پشت در حالیکه یک بالش زیرسرتان قرار دارد تمرین مناسبی است . شما می توانید به راحتی در این حالت به استراحت بپردازید .
همچنین می توانید پاهایتان را بر روی یک صندلی قرار دهید تا پاها و مفاصل زانو استراحت کنند . ارتفاع صندلی باید طوری باشد که زاویه ران با زمین مطابق شکل حفظ شود .
۱) دراز کشیدن :
در حالیکه یک بالش زیر سرتان قرار دارد به پهلو دراز بکشید ، بازویتان را مطابق شکل قرار دهید و پاها را در موقعیت مشابه شکل به حالت راحت قرار دهید . چشمهایتان را ببندید و بر روی تنفستان تمرکز کنید .
۲) ماساژ :
یکی از راههای مناسب برای ایجاد آرامش و همچنین رفع خستگی ، ماساژ می باشد . این روش در دوران بارداری نیز می تواند مورد استفاده قرار بگیرد . ماساژ نواحی مختلف بدن می تواند باعث تحریک انتهای اعصاب پوست شود و همچنین گردش خون ناحیه را بهبود بخشد و موجب برطرف شدن خستگی شود . در نتیجه تمام این موارد نوعی احساس شادابی و خوب بودن در فرد ظاهر می شود .
بهتراست ماساژ دادن در یک اتاق نیمه تاریک و در حالیکه موزیک ملایمی شنیده می شود انجام گیرد . نشستن بر روی یک بالش نرم نیز می تواند کمک کننده باشد در هنگام ماساژ به طور کلی حرکات دست باید آرام باشد و استفاده از روغنهای مخصوص ماساژ به خصوص روغنهایی که دارای عصاره گیاهی هستند توصیه می شود تا اصطکاک بین دست و پوست به حداقل برسد .