انواع کم خونی

انواع کم خونی عارضه کم خونی زمانی بروز می‌کند که خون فاقد هموگلوبین کافی است. هموگلوبین به گلبول‌های قرمز خون در حمل اکسیژن از ریه‌ها به تمام اندام‌های بدن کمک می‌کند.

انواع کم خونی

کم خونی انواع مختلفی دارد که هر کدام به دلایل مختلف بروز می‌کنند :

۱ -انواع کم خونی ناشی از فقر آهن (IDA):

• این نوع کم خونی از شایعترین انواع این بیماری است.
• فقر آهن زمانی بروز می‌کند که بدن فاقد آهن کافی است.
• بدن برای ساختن هموگلوبین به آهن نیاز دارد.
• این حالت معمولا در اثر از دست دادن خون به دلیل مشکلاتی همچون :
• عادت ماهانه طولانی و سنگین، زخم‌های داخلی، پولیپ‌های روده یا سرطان روده بروز می‌کند.
•  در دوره بارداری نیز عدم وجود آهن کافی برای مادر و جنین موجب کم خونی از نوع فقر آهن می‌شود.
• بدن می‌تواند با مصرف مود غذایی مانند گوشت گاو، صدف‌های خوراکی، اسفناج، عدس، سیب زمینی کباب شده با پوست و تخمه گل آفتابگردان، آهن مورد نیاز خود را به دست آورد.

۲- انواع کم خونی مگالوبلاستیک یا فقر ویتامین:

• این نوع کم خونی معمولا در اثر کمبود فولیک اسید یا ویتامین B-12 بروز می‌کند.
• این ویتامین‌ها به بدن در سالم نگهداشتن خون یا سیستم عصبی کمک می‌کنند.
• در این نوع کم خونی، بدن گلبول‌های قرمز خونی تولید می‌کند که نمی‌توانند اکسیژن را به خوبی تحویل دهند.
• قرص‌های مکمل حاوی فولیک اسید می‌توانند این نوع کم خونی را درمان کنند.
• فولیک اسید را همچنین می‌توان از مصرف دانه‌ها و بنشن‌ها، مرکبات و آب میوه‌ها، سبوس گندم و سایر غلات، سبزیجات برگ پهن و سبز تیره، گوشت طیور، صدف و کبد به دست آورد.
• عدم دریافت ویتامین B-12 کافی می‌تواند موجب کرخی و بی‌حسی دست‌ها و پاها شود.

۳- بیماری‌های نهفته:

• بیماری‌های خاصی وجود دارند که می‌توانند به توانایی بدن در تولید گلبول‌های قرمز خونی آسیب برسانند.
• برای مثال، افراد مبتلا به بیماری‌های کلیوی به ویژه بیمارانی که دیالیز می‌شوند در معرض ابتلا به کم خونی قرار دارند.
• کلیه‌های این بیماران قادر به ترشح هورمونهای کافی برای تولید گلبول‌های خونی نبوده و در هنگام دیالیز نیز آهن از دست می‌دهند.

۴-  انواع کم خونی ارثی:

• اگر در خانواده سابقه بیماری خونی وجود داشته باشد، احتمال ابتلا به آن در افراد دیگر نیز افزایش می‌یابد.
• یکی از امراض خونی ارثی کم خونی گلبول‌های داسی شکل است.
• به جای تولید گلبول‌های قرمز خونی طبیعی که به راحتی درون رگ‌های خونی حرکت می‌کنند، گلبول‌های داسی شکل حرکت سختی داشته و دارای لبه‌های خمیده هستند.
• این گلبول‌ها نمی‌توانند در رگ‌های خونی ظریف به آسانی حرکت کنند و در نتیجه مسیر رسیدن خون به اعضای بدن را مسدود می‌کنند.
• بدن گلبول‌های قرمز داسی شکل را نابود می‌کند، اما نمی‌تواند با سرعت کافی انواع طبیعی و سالم جدیدی را تولید کند.
• این امر موجب بروز کم خونی می‌شود

نوع دیگری از انواع کم خونی ارثی تالاسمی است.

یکی دیگر از انواع کم خونی تالاسمی می باشد. تالاسمی زمانی بروز می‌کند که بدن ژن‌های ویژه‌ای را از دست می‌دهد و یا ژن‌های غیر طبیعی مختلف از والدین به کودک ارث می‌رسد که به نحوه تولید هموگلوبین تاثیر منفی می‌گذارند.

۵- انواع کم خونی آپلاستیک:

نوع نادری از انواع کم خونی است و زمانی بروز می‌کند که بدن به اندازه کافی گلبول قرمز تولید نمی‌کند.

از آنجا که این امر بر گلبول‌های سفید نیز تاثیر می‌گذارد، از این خطر بالای بروز عفونت‌ها و خونریزی‌های غیر قابل توقف می‌شود.

این حالت دلایل مختلفی دارد که عبارتند از:

الف – روش‌های درمانی سرطان‌ها (پرتودرمانی و شیمی درمانی)

ب- قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی (مانند مواد مورد استفاده در برخی حشره‌کش‌ها، رنگ و پاک کننده‌ها و شوینده‌های خانگی)

پ ـ برخی داروها (مانند داروهای مخصوص درمان روماتیسم مفصلی)

ت- بیماری‌های خود ایمنی (مانند لوپوس)

ث – عفونت‌های ویروسی که بر تراکم استخوانی تاثیر می‌گذارد.

نوع درمان بستگی به میزان حاد بودن کم خونی دارد.

این بیماری را می‌توان

• با تعویض خون،
• مصرف دارو و
• یا پیوند مغز استخوان درمان کرد.

روشهای جلوگیری از انواع کم خونی

۱- مصرف غذاهای حاوی آهن زیاد از جمله گوشت قرمز، ماهی، مرغ، تخم‌مرغ، میوه‌های خشک شده، عدس و لوبیا، سبزیجات سبز برگ پهن مانند اسفناج، کلم و یا غله‌های حاوی آهن غنی شده.

۲- مصرف مواد خوراکی که جذب آهن را در بدن افزایش می‌دهد مانند آب پرتغال، توت فرنگی، کلم و یا سایر میوه‌ها و سبزیجات حاوی ویتامین C.

۳- خودداری از نوشیدن قهوه و چای همراه با وعده‌های غذایی چرا که این نوشیدنی‌ها جذب آهن در بدن را دشوار می‌کند.

۴- کلسیم جذب آهن را مشکل می‌کند

۵- اطمینان از مصرف کافی فولیک اسید و ویتامین B-12 در رژیم غذایی

۶- مشاوره با پزشک برای خوردن قرص‌های مکمل آهن چرا که:

• مصرف این قرص بدون مشورت با فرد متخصص صحیح نیست.
• این قرص‌ها در دو نوع فروس و فریک ارایه می‌شوند.

• جذب فروس در بدن بهتر صورت می‌گیرد اما اثرات جانبی مانند تهوع، استفراغ و اسهال در پی دارد

۷- زنانی که باردار نبوده اما در سن بارداری قرار دارند باید هر ۵ تا ۱۰ سال یکبار آزمایش کم خونی بدهند. تا جلوی ابتلا به یکی از انواع کم خونی گرفته شود.

۸- همچنین زنانی که باردار نیستند و در سن بارداری قرار دارند در صورت داشتن علایمی چون عادت ماهانه شدید و طولانی، مصرف آهن کم و یا تشخیص قبلی ابتلا به کم خونی باید هر سال آزمایش خون بدهند.

• اکثر افراد از طریق یک رژیم غذایی سالم و منظم می‌توانند از غذاهای سرشار از آهن استفاده کنند
• اما برخی افراد نمی‌تواند آهن کافی بدست آورند که مهمترین این افراد دختران نوجوان و زنان در سن بارداری هستند
• که یا در هر عادت ماهانه خون زیادی را از دست می‌دهند یا بیش از یک بچه دارند و یا از IUD استفاده می‌کند.
• کودکان نوپا و زنان باردار نیز در این گروه هستند.
• این افراد باید به طور دوره‌ای آزمایش کم خونی بدهند و در صورت فقر آهن حتما باید با مشورت پزشک از مکمل‌های آهن استفاده کنند.