سلامت مهمترین سین هفت سین

در تعطیلات نوروز، بازار میهمانی و دید و بازدید بسیار گرم است و مردم به دیدار فامیل، دوستان و آشنایان خود می‌روند. برخی از افراد نیز ایام تعطیل را در سفر می‌گذرانند.

این تغییر در برنامه زندگی، چه به علت دید و بازدیدهای دوستانه و فامیلی و چه به علت سفر، دگرگونی‌های مهمی در برنامه غذایی اشخاص ایجاد می‌نماید.
سفره هفت سین

در این مقاله سعی بر این شده که تغییرات حاصل از ایام نوروز در تغذیه افراد و اثرات آن در سلامت جامعه مورد بررسی قرار گیرد.

در دید و بازدیدهای ایام عید، مصرف تنقلات مختلف مرسوم است. یکی از این تنقلات، آجیل است. انواع مغزها از قبیل پسته، بادام، فندق، تخمه، بادام‌زمینی، بادام هندی و… از تنقلاتی هستند که از زمان‌های قدیم استفاده از آنها در میهمانی‌ها شایع بوده و هنوز هم رایج است.

مغزها یا آجیل:

“مغزها” که اصطلاحا آنها را “آجیل” می‌نامند، مواد غذایی مفیدی هستند که حاوی مواد مغذی ضروری برای سلامت انسان بوده و می‌توانند قسمتی از نیازهای تغذیه‌ای افراد را برآورده نمایند. مغزها از منابع غنی پروتئین گیاهی هستند. چنانچه مغزها را با یکی دیگر از پروتئین‌های گیاهی مانند حبوبات یا غلات مصرف نماییم، پروتئین آنها کامل شده و از ارزش تغدیه‌ای ‌بالایی برخوردار خواهند شد؛ مثلا استفاده از آجیل با گندم یا نخود بو داده موجب افزایش کیفیت پروتئین آنها می‌شود.

انواع مغزها از منابع خوب ویتامین‌های گروه B محسوب می‌شوند و با مصرف آنها می‌توانیم قسمتی از نیازهای خود را به این دسته از ویتامین‌ها برآورده سازیم. ویتامین های گروه B در فعالیت و سلامت سیستم عصبی و نیز در سلامت، طراوت و شادابی پوست موثر است.

مغزها حاوی مقادیر مناسبی “روی” هستند. “روی” از املاحی است که در رشد کودکان و نوجوانان، بلوغ جنسی نوجوانان، افزایش قدرت ایمنی بدن و سلامت و شادابی پوست، موها و ناخن‌ها تاثیر مهمی دارد.

ماده معدنی دیگری که در مغزها به میزان مناسب وجود دارد “آهن” است. آهن از املاحی است که در تنفس سلولی دخالت دارد و در کمبود آن، اکسیژن به میزان کافی به سلول‌ها نمی‌رسد. این ماده مغذی همچنین در خون‌سازی موثر است و چنان چه به میزان کافی در غذا موجود نباشد، شخص دچار کم‌خونی خواهد شد. ضمنا آهن در قدرت ایمنی موثر است و کمبود آن موجب آسیب‌پذیری در برابر بیماری‌ها می‌شود. لازم به ذکر است که جذب آهن موجود در مغزها(آهن گیاهی) کمتر از جذب آهن موجود در منابع حیوانی( شامل انواع گوشت، تخم مرغ و جگر و قلوه) است. بنابراین چنان چه انواع آجیل همراه یک منبع غنی ویتامین C مانند مرکبات استفاده شود، جذب آهن موجود در آن افزایش می‌یابد. به این ترتیب مصرف آجیل برای انسان مفید است(البته میزان آهن آن از گوشت بسیار کمتر است).

حال این سوال پیش می‌آید که آیا ما می‌توانیم در ایام نوروز به هر میزانی که تمایل داریم آجیل میل کنیم؟

مغزها چنان چه به طور صحیح مورد استفاده قرار نگیرند، می‌توانند برای انسان مضر بوده و به سلامت شخص لطمه بزنند.

افراط در مصرف مغزها موجب افزایش وزن و چاقی می‌شود. با آنکه چربی موجود در مغزها جزء چربی‌های مفید است، ولی افراط در مصرف آن باعث چاقی می‌شود. هم چنین باعث کور شدن اشتها و احساس سیری شده و مانع مصرف غذای اصلی به میزان کافی می‌شود. در حالی که آجیل جزء تنقلات محسوب می‌گردد و نمی‌تواند جانشین غذای اصلی شود. هم چنین چنان چه آجیل حاوی نمک باشد، برای سلامت انسان مفید نیست و موجب افزایش فشار خون و اختلالات قلبی- عروقی می‌شود. افراط در مصرف آجیل به علت دارا بودن چربی زیاد، می‌تواند موجب اختلالات گوارشی و احساس سنگینی در دستگاه گوارش نیز شود. هم چنین مصرف مقدار زیاد آجیل در بعضی افراد باعث ایجاد جوش در پوست می‌شود. پس چنان چه مواد غذایی به طور صحیح مورد استفاده قرار نگیرند و یا در مصرف آنها رعایت اعتدال نشود، می‌توانند موجب بروز اختلالات مختلف در انسان شوند.

میوه ها:

یکی دیگر از مواد غذایی که مصرف آن در ایام نوروز متداول می‌باشد، میوه است. در میهمانی‌ها و دید و بازدیدهای عید، مصرف میوه به خصوص انواع مرکبات(پرتقال، نارنگی، لیموشیرین، گریپ فروت) رواج زیادی دارد. خوشبختانه میوه‌های زمستانی مانند مرکبات و کیوی از منابع غنی ویتامین C محسوب می‌شوند. ویتامین C در افزایش قدرت ایمنی بدن و ترمیم زخم‌ها موثر است، همچنین در سلامت لثه‌ها و استحکام دندان‌ها و استخوان‌ها و سلامت و شادابی پوست تاثیر دارد. بنابراین مصرف این قبیل میوه‌ها می‌تواند به حفظ سلامت انسان کمک نماید، به‌خصوص چون این میوه‌ها دارای پوست هستند و به هنگام مصرف، پوست آنها را جدا می‌کنیم، احتمال آلودگی‌ ناشی از عدم شست‌وشو و ضدعفونی را کاهش می‌دهد. البته باید توجه داشته باشیم که چنانچه این قبیل میوه‌ها به خوبی شسته نشوند آلودگی می‌تواند به هنگام جدا کردن پوست، توسط کارد به داخل میوه نفوذ نموده و آن را آلوده کند.

ضمنا میوه‌ها، حاوی مقداری ویتامین‌های گروه B نیز هستند.

چنان چه در دید و بازدیدهای عید از میوه‌هایی مانند سیب و انگور و امثال آن که با پوست مصرف می‌شوند استفاده شود، بایستی از شست‌وشو و ضدعفونی کردن کامل و دقیق آنها اطمینان داشته باشیم، در غیر این صورت بهتر است پوست آنها را جدا کنیم. البته قسمتی از مواد مغذی موجود در میوه در زیر پوست آن وجود دارد و ضمنا پوست میوه حاوی مقدار قابل توجهی فیبر غذایی است که در سلامت انسان تاثیر مهمی دارد، ولی در هر حال برای پیشگیری از بیماری، باید از شست‌وشو و ضدعفونی کردن میوه‌هایی که با پوست مصرف می‌شوند، اطمینان کامل داشته باشیم و به یاد داشته باشیم که زیاده روی در مصرف میوه هم می‌تواند باعث چاقی شود.

این موضوع در مورد سبزی و سالاد نیز صدق می‌نماید.

چنانچه در ایام نوروز در خارج از خانه، مثلا در میهمانی یا رستوران، غذا می خوریم باید به تمیز و بهداشتی بودن آن اطمینان کامل داشته باشیم. در غیر این صورت بهتر است از مصرف سبزی و سالاد در خارج از خانه پرهیز نماییم