پارسی طب مجله سلامت جسم و روان
تیروئید غده‌ای با وزن ۱۲ الی ۳۰ گرم با شکلی شبیه سپر یا پروانه در قسمت پایین و جلوی گردن قرارگرفته است و وظیفه اصلی آن تولید هورمون‌هایی برای تنظیم سوخت‌وساز بدن است.
این هورمون‌ها در دوران جنینی و نوزادی نقش حیاتی در رشد، افزایش هوش، تمایز سلولی را بر عهده دارند و در افراد بالغ حفظ تعادل سوخت‌وساز ، کارکرد طبیعی سایر غدد بدن و ایفای نقش دیگر هورمون‌ها را میسر می‌کنند.
محتوای مقاله (با استفاده از این لیست به موضوع مورد نظر دسترسی سریعتر دارید)
گواتر نشانه اختلال نیست
گواتر نشانه اختلال نیستگواتر فقط به معنی بزرگی تیرویید است و داشتن یک تیروئید بزرگ لزوماً نشانه اختلال کارکرد آن نیست. همچنین گواتر در خانم‌ها شایع‌تر از آقایان است.
کم کاری تیروئید
کم‌کاری نیز به حالتی گفته میشود که میزان تولید هورمون تیروئید، کمتر از مقدار موردنیاز بدن باشد و کمبود ید به‌عنوان شایع‌ترین علت کم‌کاری در سراسر جهان شناخته‌شده است. از علائم عمده کم‌کاری تیروئید خستگی و خواب‌آلودگی، خشکی پوست و ریزش مو، احساس سرما و خشونت صدا، اختلال عادت ماهانه، یبوست و افزایش وزن بدون اشتهای زیاد است. در سراسر جهان، به‌طور متوسط از هر چهار هزار نوزاد یک مورد به کم‌کاری مادر زادی دچار هستند. امروزه توصیه میشود برای تشخیص تیروئید نوزادان، در روز سوم الی پنجم تولد نمونه‌گیری خون از پاشنه پا انجام شود؛ میانگین بروز این بیماری در کشور ما حدود یک مورد در هر هزار تولد زنده است.
پر کاری تیروئید
- پُرکاری تیروئید به وضعیت افزایش بیش از حد هورمون تیروئید در بدن گفته میشود،
- و از علائم آن می‌توان:
– عدم تحمل گرما و تعریق فراوان،
– تپش قلب و ضعف و خستگی،
– کاهش وزن علی‌رغم افزایش اشتها،
– اسهال و تکرار ادرار را نام برد.
درمان کم کاری
برای درمان این بیماری باید پس از تشخیص بیماری توسط معاینات بالینی و تست‌های آزمایشگاهی، درمان را با دارو آغاز کرد و با انجام آزمایش‌ها به فاصله ۲ ماه و سپس هر ۶ ماه یا سالانه بهبود کامل بیماری را پیگیری کرد. پیگیری درمان در کودکان، خانم‌های باردار و بیماران قلبی و عروقی از اهمیت بیشتری برخوردار است. در بیشتر موارد اثرات بهبود بیماری به آهستگی و اغلب با کاهش ورم بدن ظاهر میشود ولی ممکن است حتی تا ۴ الی ۶ ماه پس از شروع درمان، بهبود چشم‌گیری حاصل نشود.
از آنجایی‌که کم‌کاری تیروئید مادر ممکن است تکامل عصبی جنین را به‌ویژه در سه‌ماهه اول تحت تأثیر قرار دهد لذا در زنان دارای سابقه کم‌کاری تیروئید یا آن‌هایی که در معرض خطر کم‌کاری تیروئید در طی بارداری هستند باید پیش از حاملگی یا در مراحل اولیه آن، وضعیت هورمونهای تیروئید توسط پزشک متخصص موردبررسی قرار گیرد. مصرف قرص لووتیروکسین برای مادران بارداری که قبلاً تحت درمان کم‌کاری تیروئید بوده‌اند به میزان موردنیاز حدود پنجاه‌درصد افزایش‌یافته و پس از زایمان به مقدار قبلی بازگردانده میشود و باید برای درمان پرکاری تیروئید طی دوران حاملگی نیز از داروهای ضد تیروئید طبق تجویز پزشک استفاده شود.
درمان پرکاری
برای درمان پرکاری تیروئید که بر اثر بیماری گریوز ایجاد شده، سه راه وجود دارد که عبارتند از:
- درمان دارویی
- درمان جراحی
- درمان با یُد رادیواکتیو
درمان دارویی
درمان با داروهای ضد تیروئیدی معمولا برای بیماران جوان تر که با اولین دوره پرکاری خود مواجه شده اند، مناسب تر است. شایع ترین داروی ضد تیروئیدی داروی کاربی مازول (Carbimazole) می باشد که باعث کاهش مقدار هورمونهای تیروئیدی میشود. این دارو به صورت قرصهای ۵ میلی گرمی وجود دارد.
بیماران باید در ابتدا روزانه ۴۰ تا ۴۵ میلی گرم از این دارو مصرف نمایند.
بعد از ۱۰ تا ۱۴ روز علائم و نشانه های بیماری شروع به بهبود میکند. درمان معمولا حدود ۶ تا ۱۸ ماه طول میکشد که بعد از آن حدود نیمی از بیماران بهبود یافته و سالم باقی می مانند. بعد از شروع درمان، پزشک متخصص هر ۴ تا ۶ هفته نحوه ی درمان شما را مرور خواهد کرد و مقدار دارو را کاهش خواهد داد تا به میزان ۵ تا ۱۵ میلی گرم در روز برساند.
این کاهش میزان دارو بر اساس اندازه گیری هورمونهای T3,T4 و TSH خون شما خواهد بود. بعضی از متخصصین ترجیح میدهند که در تمام طول مدت درمان روزانه ۴۰ میلی گرم کاربی مازول تجویز نمایند. اگر برای چندین هفته این مقدار دارو مصرف شود، شما دچار کم کاری تیروئید خواهید شد و بنابر این نیاز به مصرف داروی تیروکسین هم خواهید داشت تا سطح هورمون های تیروئیدی شما در سطح طبیعی قرار گیرد. مزایای این نوع درمان آن است که نیازی به مراجعات متعدد به پزشک و انجام آزمایشهای مکرر نخواهید داشت.
این نحوه ی درمان برای بیماران دچار مشکلات چشمی بسیار مؤثر است.
نکاتی در مورد داروها
- استفاده از داروی کاربی مازول ممکن است با عوارض جانبی همراه باشد.
- جدی ترین عوارض جانبی این دارو شامل کاهش تعداد گلبولهای سفید خون می باشد که:
– باعث ایجاد زخم هایی در دهان،
– و عفونتی همراه با تب بالا می شود. - در صورتی که با عوارض جانبی داروی تیروئید مواجه شدید مصرف دارو را قطع کرده و با پزشک خود مشورت نمایید.
- داروی جایگزین برای کاربی مازول، پروپیل تیواوراسیل (Propylthiouracil) می باشد.
- گاهی اوقات برای درمان علائم، پزشک شما داروی پروپرانولول تجویز میکند.
- توجه کنید که این دارو نباید در افراد مبتلا به آسم مصرف شود.
*** توجه : ذکر نام داروها و طریقه ی مصرف آنها تنها جهت افزایش آگاهی شما آورده شده اند و جایگزین تجویز پزشک معالج نمی باشند ***
