چگونه از دستگاه گوارش خود مراقبت کنیم.

با توجه به اعمال دستگاه گوارش ، هیچ کس نمی تواند اهمیت لزوم برخورداری از یک دستگاه هاضمه خوب و سالم را انکار کند . لذت زندگی بستگی به وجود دستگاه گوارشی سالم دارد . در حالیکه یک هاضمه بد و بروز عوارضی نظیر اسهال ، یبوست ، زخم معده و اثنی عشر ، کولیت « آماس یا التهاب کولون » آپاندیسیت ، هپاتیت « آماس بافت کبد » آرامش را از زندگی شخص سلب می نماید . هر گاه به عللی وضع جهاز هاضمه شما خوب نبوده و تحت شرایطی به کار خود ادامه می دهد همواره به وظایف آن و مراقبت هائی که بایستی انجام شود می اندیشید . لذا لازم است برای حفظ سلامت و بهداشت دستگاه هاضمه به نکات زیر توجه شود :

۱ – رعایت کامل بهداشت شخصی به ویژه دهان و دندان

۲ – مصرف غذاهای متوازن و سالم و خودداری از مصرف غذاهائی که احتمال فاسد شدنشان می رود .

۳ – رعایت نظم و ترتیب در صرف غذا ،‌ این موضوع کاملاً به ثبوت رسیده که بهتر است برای صرف سه وعده غذای اصلی صبحانه ، ناهار و شام ساعت معینی در نظر گرفته شود و در فاصله بین دو غذا از خوراکی هائی استفاده شود که موجب سلب اشتها نگردد .

۴ – جویدن کامل غذا ؛ در یکسری آزمایشات که بر روی ۳ دسته از افراد برای نشان دادن تأثیر عمل جویدن در گوارش مواد غذائی انجام گرفت از دسته اول که غذای کاملی به آنها داده شده بود خواسته شد که غذا را با حالت معمولی و یا تندتر از معمول بخورند . به دسته دوم و سوم به ترتیب به میزان یک دوم و یک سوم غذای دسته اول داده شد و از آن ها خواسته شد که غذای خود را در نهایت آرامی صرف کنند . پس از یک ماه مشاهده شد که دسته دوم و سوم یعنی آنها که غذای کمتری مصرف کرده ولی خوب جویده بودند به مراتب قوی تر و شاداب تر از دسته اول بودند .

۵ – غذاهای روزانه هر کس متناسب با وضع شخص و سایر شرایط جسمانی او تعیین شود و از پرخوری پرهیز گردد . بیماری هائی که در نتیجه کم غذاخوردن پیدا می شود پس از تقویت مزاج بهبود می یابند ، در صورتی که عوارض پرخوری به مراتب بیشتر و عواقب آن سخت و خطرناک می باشد و اصلاح ضایعاتی که پرخوری پس از چندی در اعضای مهم بدن تولید می کند دشوارتر است .

در اشخاصی که پرخوری می کنند مقدار انرژی لازم برای هضم مواد غذایی به مراتب بیشتر از مقدار انرژی است که برای هضم غذای متعادل ضرورت دارد . بنابراین آنهائی که غذای متعادل مصرف می کنند قوی تر از اشخاص پرخور هستند زیرا قوای خود را صرف هضم مواد غذائی فوق العاده نمی کنند . اغلب اشخاص پرخور اگر مدتی از وقت غذاخوردن آنها بگذرد احساس می کنند که ضعیف و ناتوان شده اند و وقتی هم که از سر میز یا سفره برمی خیزند تازه مدتی مجبورند از انجام هر کاری دست بکشند و استراحت کنند . علت این امر این است که تمام انرژی بدن آنها صرف گوارش غذاهای زیاده از حد که خورده اند می شود و همین که غذای آنها از قسمت های اولیه دستگاه گوارش گذشت تازه خستگی هضم غذاها آنها را فرا می گیرد . بنابراین خودداری از پرخوری و مصرف غذاهای متوازن و سالم بهترین راه کمک به درمان بسیاری از بیماری های دستگاه گوارش می باشد .

۶ – پرهیز از مصرف غذاهایی که به تجربه دریافته اید مصرف آن غذاها ناراحتی هایی در اعمال گوارشی تان به وجود می آورد یعنی باصطلاح عامیانه آن غذاها به شما نمی سازد .

۷ – دوری جستن از عصبانیت و اضطراب هنگام غذاخوردن و صرف غذا در محیط شاد و بانشاط ،‌ به طورکلی باید توجه داشت که هنگام صرف غذا هیچ گونه اضطراب ، نگرانی یا عصبانیتی در کار نباشد در غیراین صورت سبب کند شدن عمل هضم و ایجاد سوء‌هاضمه و کاهش قدرت بدنی و کارآئی شخص می گردد و این عارضه نیز به نوبه خود ایجاد اضطراب و هیجان بیشتری می نماید .

خشم و ترس شدید علاوه بر آن که روی ترشح معده اثر می گذارد ، ترشح صفرا و شیره های لوزالمعدی را نیز دچار اختلال می سازد . در این گونه موارد ممکن است حرکات دودی معمولی روده و معده را نیز متوقف سازد .

یکی از محققین به نام پروفسور کانون با مطالعاتی که در این زمینه انجام داده نشان داده است که هرگاه سگی را در اطاق گربه ای که در حال صرف غذا است وارد کنند کلیه انقباضات معدی و حرکات دودی روده ای حیوان بلافاصله متوقف می گردد .

۸ – تنوع در نوع غذاهای مصرفی ، این عمل باعث جلب اشتها و هضم آسان و سریع غذا می گردد . هر گاه رنگ و طعم و بو و منظره غذا جالب باشد هضم آن آسانتر و سریع تر انجام خواهد پذیرفت .
برای کسانی که به سبب بیماری یا علت دیگری اشتهای خود را از دست داده اند بهتر است غذاهای کمتر و خوش منظره تری در نظر گرفته شود تا باعث جلب اشتهای آنان گردد .

۹ – صبحانه بایستی شامل یک سوم تا یک چهارم غذای روزانه باشد . بنابراین باید سعی نمود شب قبل به اندازه ای غذا میل شود که صبح روز بعد اشتهای کافی برای صرف صبحانه موجود باشد .

۱۰ – از مصرف آب آشامیدنی غیرتصفیه و سبزیجات و میوه جات نشسته خودداری شود .

۱۱ – حتی المقدور از مصرف غذاهای زیاد برشته و سرخ کرده اجتناب شود .

۱۲ – اجتناب از نوشیدن مایعات زیاد سرد یا گرم

۱۳ – اجتناب از مصرف مشروبات الکلی ،‌سیگار ، مواد مخدر و محرک .

۱۴ – بهتر است بعد از صرف غذا لااقل تا حدود نیم ساعت از انجام هر گونه تمرینات ورزشی و کارهای فکری خودداری نمائید زیرا در این حالت دستگاه هاضمه چنان که شاید و باید کار خود را نمی تواند انجام دهد و در نتیجه ناراحتی و درد معده و سوء‌هاضمه پیش می آید .

۱۵- استحمام در آبی که حرارت آن کمتر یا زیادتر از گرمای بدن شخص باشد سبب انحراف خون از جهاز هاضمه به سایر قسمت های بدن می گردد . بنابراین باید از استحمام کردن در ساعت اول بعد از خوردن غذا امتناع ورزید و به هیچ وجه توصیه نمی شود .

۱۶ – مصرف دارو تنها در صورت تجویز پزشک مجاز بوده و از استفاده خودسرانه دارو در مواقع ناراحتی های گوارشی باید خودداری شود .

۱۷ – خودداری از وادار کردن کودکان به خوردن غذا یا خوراندن اجباری غذا به آنان که سبب بی علاقگی بیشتر آنان به خوردن می گردد و هم چنین اجتناب از تنبیه کردن آنان به علت بی اشتهایی و یا وادار کردن آنان به خوردن پس از یک ناراحتی روانی .

۱۸ – در مواقع مقتضی به ورزش و تفریح پرداخته و از تمریناتی که موجب تعدیل کار دستگاه گوارش می شود استفاده نمائید .

۱۹ – بهتر است غذا را از رقیق ترین آن شروع کنیم و در خوردن آب افراط ننمائیم .

۲۰ – محیطی که در آن غذا صرف می کنیم باید روشن ، تمیز و فاقد بوی نامطبوع باشد . اگر میز غذا را با دسته گلی بیارائیم و نیز محل آن طوری باشد که منظره خوش آیندی داشته باشد در هضم غذا کمک مؤثری می نماید .