سینوزیت چیست؟

با آغاز فصل سرما بیماری سینوزیت در بین بسیاری از افرادی که خصوصا در شهرهای آلوده زندگی می کنند افزایش می یابد برای آشنایی بیشتر با این بیماری خبرگزاری دانشجویان ایران واحد علوم پزشکی تهران گفتگویی با دکتر هبت الدین برقعی، متخصص و مدیرگروه بیماریهای گوش و حلق و بینی دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام داده است که در ذیل می خوانید.

سینوزیت چیست و چند نوع دارد؟
سینوزیت یعنی التهاب مخاط حفره های هوای منضم به حفرات بینی که این سینوسها به چهار گروه تقسیم می شوند. سینوسهای فکی که در گونه ها در استخوان فک فوقانی دوطرف قرار دارند سینوسهای اتموئیدی یا بهتر بگوییم سلولهای اتموئید که به صورت کندوی عسل در بالا و داخل سینوسهای فکی و در قسمت داخلی حفرات کاسه چشم و در زیر پیشانی قرار دارد. سینوس پیشانی که در ضخامت استخوان پیشانی قرار گرفته و بالاخره سینوس پروانه ای که در تنه استخوان شب پره ای قرار گرفته است. این سینوسها یا حفرات بینی منضم به وسیله سوراخ بینی یا مجرایی به حفرات بینی باز می شوند و در حالات طبیعی به صورت فضاهای هوادار هستند که اگر به هر دلیلی این سوراخها یا مجراها بسته شود و دیگر هوا نتواند به این سینوسها وارد و تبادل پیدا کند و به دنبال آن میکروبها وارد سینوس شوند سینوزیت ایجاد می شود. بنابراین بسته به اینکه کدام یک از سینوسها درگیر شده باشند نام آنها نیز به نام سینوزیت فکی، سینوزیت اتموئیدی یا اتموئیدیت، سینوزیت پیشانی و سینوزیت پروانه ای یا شب پره ای متفاوت است. سینوزیت می تواند هر کدام از سینوسها را بطور مجزا یا همراه یک یا همه سینوسها درگیر کرده باشد به این ترتیب در مواقع تشدید می تواند تمام سینوسهای فوق الذکر درگیر شوند و پان سینوزیت ایجاد شود. بسته به روند عفونت، سینوزیتها می توانند به صورت حاد با علامت برجسته و مشخص و یا به صورت کند و تدریجی و مزمن تقسیم بندی شوند.
بیمار سینوزیتی با چه علائمی مراجعه می کند؟
بسته به نوع حاد یا مزمن بودن سینوزیت نحوه شکایت بیماران متفاوت است. درنوع حاد علائم عفونی مانند تب، بی حالی، درد شدید و به نسبه مشخص برحسب اینکه مربوط به کدام یک از سینوسها باشد جایگاهش در نواحی گونه، پیشانی، اطراف چشم ها و یا گوشه بینی و بالاخره در وسط سر متفاوت است. بروز این علائم معمولاً به دنبال سرماخوردگی ها شایع تر است. غیر از تب و لرز، گرفتگی بینی و ترشح بینی از علائم مشخص است. در سینوزیت مزمن برخلاف تصور عمومی درد مشخصی وجود ندارد و تنها احساس سنگینی در سر و صورت به خصوص با خم کردن سر به پایین مشخص می شود. گرفتگی بینی، ترشح پشت حلق و گاهش ترشح از بینی از علائم سینوزیت مزمن است. سینوزیت مزمن بسیار شایع تر و فراوان تر از سینوزیت حاد است و برخلاف تصور عموم سردرد در این نوع سینوزیت شایع نیست. همانطور که گفتیم معمولاً سینوزیتها مانند سرماخوردگی ها که ویروسی یا میکروبی هستند تظاهر می کنند و به ندرت قارچ ها محصول پیدایش سینوزیت می باشند. در کشورهایی که زمینه آلرژی در آنها وجود دارد شانس ابتلا به سینوزیت بیشتر است. سینوزیت فکی به دنبال کشیدن دندانهای آسیای کوچک به علت مجاورت ریشه این دندانها با سینوسها پیدا می شود. از علل دیگر پیدایش سینوزیت، شنا کردن به خصوص شیرجه در استخرها است که با مکانیسم خاصی از آب آلوده در سینوسها تجمع پیدا می کند و باعث عفونت می شود. در کسانیکه در محیط های آلوده به مواد شیمیایی کار می کنند به نحوی که بخار مواد شیمیایی در تماس با بینی کارگران است سینوزیت شایع تر است. افرادی که در کارخانه های چوب بری کار می کنند و با گرد و غبار چوب سر و کار دارند سینوزیت در آنها ایجاد می شود همچنین سیگار مستعد کننده سینوزیت است. در بزرگسالان سینوزیت فکی و در کودکان سینوزیت اتموئیدی شایع تر است.
سینوزیتها چه عوارضی می توانند ایجاد کنند؟
به خاطر مجاورت سینوسها با کره چشم از یک طرف و با حفره های قدامی مغز از طرف دیگر عارضه سینوزیت به صورت عوارض عفونی در داخل این ساختمانها ایجاد می شود. در کودکان اتموئیدی می‌تواند به عوارض چشمی و حتی کوری منجر شود. همچنین سینوزیت داخل جمجمه‌ای به صورت مننژیت یا آبسه مغز ایجاد می‌شود که در حال حاضر به علت وجود آنتی‌بیوتیک‌های مختلف این عوارض بسیار کم شده است. درمان سینوزیت‌ها با تجویز پزشک معالج مبتنی بر آنتی‌بیوتیک‌هاست که بر حسب حاد یا مزمن بودن بیماری و همچنین بر حسب نوع سینوزیت متفاوت است. از مسکن‌ها، داروهای ضد آلرژی و داروهای ضد التهابی به عنوان درمان‌های کمکی استفاده می‌شود. استفاده از بخور می‌تواند در گرم کردن سینوس‌ها و ایجاد پرخونی در مخاط سینوس‌ها کمک کند. در سینوس‌های مزمن نیز استفاده از سرم نمکی به عنوان شستشوی بینی، ترشحات را محدود کرده و به درمان کمک می‌کند. استفاده از قطره‌های بینی باید مصرفشان محدود شود و تنها در نوع حاد نیز به دلیل اثرات سوئی که دارند تنها به مدت کوتاه چند روزه می‌توان استفاده کرد. افرادی به دلیل گرفتگی بینی به صورت اعتیاد‌آور عادت به مصرف قطره‌های باز کننده بینی دارند که این عادت باید با مراجعه به پزشک بر طرف شود تا فرد دچار عوارض مصرف طولانی قطره‌ها نشود. از نکات مهم در سینوزیت برخورد جریان هوای سرد در زمستان یا برخورد هوای سرد کولر در تابستان با افراد است که می‌تواند زمینه را برای پیدایش سینوزیت به خصوص برای افرادی که مستعد این بیماری هستند تشدید کند.
چه بیماری‌های دیگری می‌تواند در پیدایش سینوزیت دخیل باشند؟
پلیپ‌های بینی، انحراف تیغه بینی، ضربه‌های سر و صورت که باعث شکستگی در جدار استخوانی سینوس‌ها شود، تومورهای خوش‌خیم یا بدخیم می‌توانند باعث ایجاد سینوزیت شوند.