درمان نفخ معده

نفخ معده یکی از شایع ترین مشکلات بشر امروز است که هم به خودی خود آزاردهنده است و هم می‌تواند باعث بروز مشکلات دیگری مانند اختلال در خواب و رویا، سردرد، اختلال در کارکرد مغز و آشفتگی های حرکت قلب شود. نفخ معده علت های گوناگونی دارد.

عوامل بروز نفخ معده

•     نوع غذای خورده شده، شیوه و ترتیب غذا خوردن است.
•     ضعف حرارت غریزی (گرمای بنیادی) معده است (که این، خود به دلایل گوناگونی روی می دهد).
•     تجمع نابه جای برخی اخلاط در معده.

در برخی حالات نیز بیش از یک دلیل در پیدایش نفخ موثر است.

اسباب و علل نفخ

به طور کلی علت به وجود آمدن نفخ، یا در خود معده است یا از اخلاط موجود در آن و یا از غذا. هر کدام از این عوامل، تقسیم بندی‌هایی دارد که در زیر بیان می شود:

۱٫    سردی معده یا ضعف حرارت غریزی آن :
در این حالت، فرد هر غذایی را می‌خورد، به نفخ دچار می‌شود. چون معده گرمای معتدل مورد نیاز برای هضم را ندارد. (وقتی که حرارت ضعیف باشد، نمی تواند رطوبت ها را به صورت کامل گوارش کند و درنتیجه بخارها تحلیل نمی روند پس بخارهای حاصله در معده و شکم مانده و به واسطه جداشدن اجزای ناری، تبدیل به ریح می‌شود).

۲٫    تجمع اخلاط :
تجمع اخلاطی مثل بلغم، سودا یا صفرای محیه (یعنی صفرای مخلوط با بلغم) در فم (دهانه) معده وقتی حرارت بر این اخلاط اثر می کند، آن‌ها را به ریح تبدیل می کند.

۳٫    غذا:
غذا خود به دو گونه است؛ یا گوهر غذا سبب است و یا نحوه تغذیه.

الف) گوهر غذا:
وقتی گوهر غذا عامل نفخ است که یکی از این حالات را داشته باشد:

•        نفاخ باشد (مثل عدس، لوبیا، باقلا، نخود و سایر حبوبات)،
•        رطوبت بسیاری داشته باشد (مانند بسیاری از میوه ها و سبزی های تازه، ماست و لبنیات)
•        و یا بدبو یا بدرنگ باشد که طبیعت به هضم آن نپردازد.

ب) نحوه تغذیه:

•        زیادتر از حد معمول و توان و گنجایش معده غذاخوردن،
•        تخلیط طعام (غذای جدید را قبل از هضم شدن غذای قبلی مصرف کردن)،
•        نوشیدن آب و مایعات به ویژه نوشیدنی های گازدار همراه با غذا،
•        خوب نجویدن غذا،
•        انجام حرکات سنگین و شدید بعد از خوردن غذا،
•        عدم تمرکز کافی روی غذا خوردن (مثلاً غذا  خوردن جلوی تلویزیون یا رایانه).

اگر نفخ فقط به دلیل نوع و شیوه غذا خوردن باشد در اکثر موارد با اصلاح تغذیه و رفتار تغذیه ای برطرف می شود که در این مورد بیش تر توضیح خواهم داد.

در مورد نفخ هایی که مربوط به ضعف معده یا تجمع مواد نابه جا هستند، توصیه عمومی و همگانی برای درمان وجود ندارد. البته در این نوع از نفخ معده، تنها با پرسش از بیمار و معاینه می توان به تشخیص بیماری و درمان مناسب رسید.

دانستن زمان نفخ، دوام نفخ، علایم همراه با نفخ، و عوامل کاهنده یا افزاینده نفخ برای پزشک بسیار مهم است و او را در تشخیص و درمان کمک می کند.

علت اصلی نفخ معده

مهم ترین و شایع ترین علامت سو  هاضمه نفخ معده است. علت اصلی نفخ از دیدگاه طب مزاجی، سرد شدن طبیعت معده است. معده عضوی با طبیعت گرم است و برای این که بتواند غذا را هضم کند نیاز به حفظ این طبیعت دارد. هر عاملی که باعث شود طبیعت معده سرد شود، باعث سو هاضمه و نفخ می شود. اطبای سنتی این حالت را به سوختن هیزم تر تشبیه کرده و می‌گویند همان طور که اگر بر روی آتش آب بریزیم خوب نسوخته و تولید دود می کند، سرد شدن طبع معده هم باعث تولید گاز اضافه (نفخ) می شود.

نفخ معده در چه کسانی بیشتر دیده می‌شود؟

نفخ در افراد مسن بیش از جوانان دیده می شود. طب رایج در توجیه علت آن می گوید: وقتی شما غذایی را می‌خورید، بدنتان تقریبا ۲۲ نوع آنزیم گوارشی توسط غدد بزاقی، معده و روده کوچک ترشح می کند. ایـن آنـزیـم ها بـه بـدن در عمل گوارش کمک می کنند و هر کدام روی غذاهای خاصی عمل می کنند. با بالا رفتن سن، تولید این آنزیم ها در بدن کاهش می یابد تا جایی که مقدارشان برای هضم کامل غذا کافـی نمی باشد در نتیجه سوء‌هاضمه بروز می‌کند.

طب سنتی، بیش تر بودن سو  هاضمه در افراد پیر را به سردتر بودن مزاج آنان نسبت داده می گوید از آن جا که با بالا رفتن سن، مزاج افراد رو به سردی می‌گراید، از این رو نفخ معده را در آن ها بیش تر مشاهده می کنیم.

چگونه از نفخ کردن پیشگیری کنیم؟

تخمیر، نوشابه‌های گازدار، هوای بلعیده شده هنگام غذا خوردن، یبوست حتی استرس و ناراحتی‌های روزانه می‌تواند سبب باد کردن و دردناک کردن شکم شود.

اصلاح تغذیه

اگر اصلاح تغذیه به خصوص در نحوه آب خوردن انجام شود، درمان دارویی موفق خواهد بود در غیر این صورت نه داروی گیاهی و نه داروی شیمیایی تاثیر لازم را نخواهد داشت یا اثر آن مقطعی و زودگذر خواهد بود.

به روزه داران توصیه می کنیم از مصرف نوشابه‌های گازدار به طور کامل بپرهیزند، آب را با حجم کم و به آرامی و با حالت مکیدن بنوشند (در روایات طبی توصیه شده که در فواصل بلع آب ذکری بگویند)، آب یخ نباشد و حتی برای افرادی که معده ضعیف دارند بهتر است خنک هم نباشد خصوصاً در وعده افطار. توجه داشته باشید که آب یخ عطش را بیش تر می کند. هم چنین از مصرف آب، چای، دوغ و هر نوع نوشیدنی دیگر تا یک ساعت بعد از غذا بپرهیزند و اگر غذا دیرهضم است این زمان را بیش تر کنند. اگر عطش زیادی وجود دارد در وعده افطار غذایی کم حجم و سهل‌الهضم میل شود تا نیاز بدن به مصرف آب کم تر شود.

تمام این مراقبت ها برای این است که آب مورد نیاز از کوره معده عبور و به بدن برسد ولی حرارت این کوره را خاموش نکند.

امروزه تغذیه نامناسب و استفاده از فست فودها سبب بروز مشکلات گوارشی بسیاری در جامعه شده است و در این میان طب نوین قادر به درمان ریشه ای این مشکلات نیست و مصرف طولانی مدت داروهای تجویزی در طب نوین خود نیز سبب بروز سایر مشکلات گوارشی می گردد. اما طب سنتی با در نظر گرفتن ویژگی های مزاجی، مشکلات گوارشی را با استفاده از گیاهان دارویی بی ضرر و دارای مکانیسمی ساده درمان می نمایند. یکی از این فرآورده های گیاهی، سایکودایجست است که از ۹ گیاه دارویی تشکیل و می تواند بسیاری از مشکلات گوارشی را بهبود بخشد. اما باید توجه داشت که تنها مصرف دارو کافی نیست و باید پیش نیازهای درمانی نیز رعایت شود.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در این زمینه می توانید مقاله سایکودایجست را مطالعه کنید و یا از مشاوره آنلاین بهره گیرید.