ترکیه و گیاهان دارویی

ترکیه و گیاهان دارویی: شبه جزیره آناطولی که یک پل طبیعی بین ۳ قاره است با تنوع جغرافیایی و آب و هوایی دارای گیاهان بسیار متنوع و نادر در جهان می باشد. در حالیکه تعداد گیاهان در سطح اروپا ۱۲۰۰۰ می باشد. تعداد این گیاهان در ترکیه ۹۰۰۰ می باشد.

ترکیه از نظر تنوع گیاهی نیز از اروپا برتر است. زیرا گیاهانی در دنیا وجود داردکه فقط در یک منطقه خاص و یا زادگاه آن محل خاصی است. از این نظر نیز نه تنها برتر از اروپا بلکه یکی از مناطق کمیاب جهان است. تعداد گیاهان خاص اروپا ۲۷۵۰ می باشد. این تعداد در ترکیه ۳۰۰۰ می باشد و فقط در منطقه آنتالیا به ۶۰۰ عدد می رسد.

ترکیه و گیاهان دارویی

تعداد گیاهان در انگلستان ۲۰۰۰ و در ترکیه ۹۰۰۰ عدد می باشد. همچنین می دانیم که تعداد گیاهان خاص در اسپانیا و یوگسلاوی سابق از کشورهای حوزه مدیترانه ۵۰۰ عدد میباشد. این تعداد در بلغارستان ۳۶۵۰ در یونان ۵۰۰۰ در قبرس ۲۰۰۰ در سوریه – لبنان ۳۵۰۰ در عراق ۴۰۰۰ در ایران ۸۰۰۰ در فرانسه ۴۵۰۰ در آلمان ۲۵۰۰ در ایتالیا ۵۶۰۰ در اسپانیا ۵۰۰۰ در رومانی ۳۴۰۰ در انگلستان ۲۰۰۰ در مجارستان ۲۲۱۴ در ایرلند ۳۷۷ و در نروژ ۱۷۱۵ عدد می باشد. بیشترین تنوع گیاهی خاص در ترکیه در سه استان آنتالیا با ۵۷۸، قونیه با ۴۷۸ و ایچل با ۳۶۶ گیاه می باشد. مشاهده می گردد که استان آنتالیا به تنهایی از کشورهای اسپانیا و یوگسلاوی غنی تر است.

استان ایچل نیز از نظر غنای گیاهان خاص ( و غیر خاص ) از بسیاری از کشورهای اروپایی برتر است. و چنانچه استانهای آنتالیا و ایچل را بطور همزمان در نظر بگیریم، پتانسیل گیاهی این دو استان در مقابل کشورهای اروپایی بی رقیب خواهند بود. به غیر از ترکیه، یونان در بین کشورهای اروپایی با ۸۰۰ نوع گیاه خاص دارای بیشترین تعداد می باشد. ایتالیا نیز با ۷۱۲ نوع گیاه خاص نزدیکترین رقیب این کشور می باشد. تعداد گیاهان خاص ژاپن ۲۰۰۰، آمریکا ۴۰۳۶ و سوئیس فقط یک عدد است. همانگونه که مشاهده می گردد چنانچه استانهای ترکیه با کشورهای اروپایی مقایسه گردد مجموع قاره اروپا از ترکیه فقیرتر است.

یکی از دلایل مهم غنای گیاهی ترکیه این است که در عصر یخبندان، آناتولی پناهگاهی برای گیاهان بوده است. امروزه نیز ترکیه در تقاطع سه پوشش گیاهی متفاوت قرار دارد که در هیچ یک از کشورهای دیگر اروپایی دیده نمی شود.

ترکیه و گیاهان دارویی (این پوشش های گیاهی) شامل:

• پوشش گیاهی مدیترانه ( مناطق مدیترانه و دریای اژه )
• پوشش گیاهی اروپا –سیبری ( شامل مناطق دریای سیاه و مرمره )
• و پوشش گیاهی ایران – توران ( مناطق آناتولی مرکزی و شرقی )
• مجتمع گیاهی دوران الپین

——————————————————————————–

مجتمع گیاهی مدیترانه

مجتمع گیاهی مدیترانه با تخطی از مرزهای جغرافیایی منطقه مدیترانه تا اژه، مرمره، دریای سیاه مرکزی و بعضی از مناطق جنوب شرقی آناتولی گسترش یافته است.

Maki

• Maki که مهمترین مجتمع گیاهی از پوشش گیاهی مدیترانه می باشد از نظر گیاه شناسی بنام جنگل انبوه میز نامیده می شود.
• از نظر فیزیولوژیکی نیز ( مانند سرو ) برگهای آن در مقابل خشکسالی مقاوم بوده در ارتفاعات بالای ۴۰۰-۳۰۰ متری از پوشش گیاهان سطح دریا و در شراسط مناسب در ارتفاعات بالاتر نیز می روید.
• نهالها و شاخه های درخت Maki دارای زیبایی منحصر به فرد می باشد و گیاهانی از قبیل سقز، لادن، دفنه مهمترین نوع آن می باشد. در قسمت های پایینی شاخه ها نیز گیاهان علفی مانند آویشن، سیکلمه، گلایول، لاله، بنفشه و قرنفل می روید. یکی دیگر از گیاهان عضو پوشش گیاهی مدیترانه، درخت Sigla می باشد. این درخت که نام دیگر آن یومیه می باشد در مناطقی ساحلی که سطح آب زیرزمینی آن بالا باشد از قبیل فتحیه، کوی جهیز، مارماریس و داتچا و به صورت جنگلهای کوچک دیده می شود.

درخت کاج سرخ

• درخت کاج سرخ نیز همانند Maki یک نوع گیاه مخصوص منطقه مدیترانه است.
• عموما” پس از پوشش گیاهی Maki در ارتفاعات ۱۰۰۰-۸۰۰ متری و در صورت مناسب بودن حتی در ارتفاع ۱۲۰۰ متری نیز می رسد.
• کاج سرخ که در سواحل مدیترانه و دریای اژه سایه خود را به روی دریا می اندازند، حساس ترین درخت در مقابل آتش می باشد.

درختان کاج سیاه

• درختان کاج سیاه پس از مناطق کاج سرخ آغاز تا ارتفاع ۳۵-۳۰ متری رشد می کنند.
• در مناطقی با ارتفاع ۱۰۰۰-۹۰۰ از سطح دریا تا ارتفاع ۱۹۰۰-۱۸۰۰ متری رشد می کنند.

سرو لبنانی

• در برخی از مناطق پس از کاج سرخ می توان جنگلهای سرو را مشاهده نمود.
• این نوع درخت که به درخت سرو لبنانی نیز مشهور است در شمال غربی آنتالیا دیده می شود.
• در شرق آنتالیا نیز تنها جنگل سرو حوزه دریای مدیترانه واقع در پارک ملی کوپرولو کانیون ( ۷۰۰ هکتار ) قرار دارد.
• جنگل طبیعی Kayin که در کوههای سرو پالامولت که در منطقه اژه مرکزی قرار دارد در نزدیکی برگاما همراه با کاج پسته ای، در منطقه اغدریر – کووارا همراه با سرو کاسناک که از نوع گیاهان خاص می باشد و جنگلهای مختلط سرو دیده می شود.

——————————————————————————–

مجتمع گیاهی دریای سیاه

مجتمع گیاهی دریای سیاه که تحت تاثیر آب و هوای معتدل و بارشهای منظم قرار دارد شامل کل منطقه دریای سیاه و مرمره و تراکیا و بخشی از مناطق آناتولی شرقی و مرکزی می باشد. پوشش گیاهی حاکم بر منطقه دریای سیاه، جنگل است و در مناطق مرمره و تراکیا به صورت مرتع دیده می شود. در مجتمع گیاهی دریای سیاه و به ویژه در مناطق شرقی آن که باغات فراوان فندق می باشد.

درختانی از قبیل انواع سرو، شاه بلوط، زالزالک، آلوی جنگلی، آلبالوی جنگلی، گیلاس جنگلی و غیره نیز جنگلهای بسیار را تشکلیل می دهد. پوشش گیاهی که تا ارتفاع ۹۰۰-۷۰۰ متری از ساحل نیز دیده می شود مملو از انواع گلها از قبیل رز وحشی و یاسمن و غیره می باشد. گیاهان ویژه این مناطق، برخلاف گیاهان منطقه دریای مدیترانه، از نوع گیاهانی هستند که نیاز به آب فراوان دارند. یک درخت کاملا” رشد یافته Kayin همه روزه حدود نیم تن آب را از طریق تعریق وارد جو می نماید. این رقم برای یک جنگل درختان Kayin میلیونها تن می شود. در مناطق فوقانی این مجتمع گیاهی و در ارتفاعات بالاتر از ۷۰۰-۶۰۰ متری درختان Kayin دیده می شود.

در ارتفاعات بالاتر یعنی در ۱۳۰۰-۱۱۰۰ متری نیز مخلوطی از درختان Kayin و کوکنار آغاز و تا ارتفاع ۲۰۰۰-۱۸۰۰ متری ادامه مییابد. در این مجتمع گیاهی سرو نیز دیده می شود. همچنین درختان کوکنار نیز جای خود را در منتهی الیه شرقی دریای سیاه به درختان لاوین که در ارتفاعات ۲۴۰۰-۲۳۰۰ متری نیز رشد می کنند واگذار می کند. در مناطق و ارتفاعات بالاتر که دارای رطوبت کمی می باشد، جنگلهای کاج زرد و در دامنه های مشرف به جنوب نیز جنگلهای سرو در مساحتهای متوسط دیده می شود.

——————————————————————————–

منطقه گیاهی ایران – توران

مراتع وسیعی که از منطقه تراکیا آغاز و تا مرزهای ایران و عراق ادامه می یابد شامل انواع گیاهان ویژه مناطق خشک و کم آب می باشد. این مراتع وسیع ترین مناطق گیاهی آناتولی می باشد. در این مناطق که بارشها برای رفع نیاز آب درختان کافی نمیباشد گیاهان ۲-۱ ساله وجود دارد که این گیاهان گاهی اوقات در مناطق پر باران نیز دیده می شود. گیاهان مرتعی که عموما” در مناطق بدون درخت رشد می کنند خاکهای آناتولی را از خشم باد و باران یعنی از فرسایش آن جلوگیری می کند.

این مراتع که از نظر تنوع گیاهی بسیار غنی می باشند گاهی اوقات بیش از ۱۰۰ نوع مختلف از یک گیاه را در خود جای داده است. این تنوع، باعث غنای بافت گیاهی منطقه و مراتع می گردد. بویژه در فصل بهار، گلهایی از قبیل مینا , بنفشه، عروس و غیره با رنگهای زرد، قرمز، بنفش، صورتی و غیره خود برای چند ماه سرتاسر این مراتع را تزئین می کنند. اگر چه عمر همه آنها بسیار کوتاه است ولی در همین مدت نیز جشنواره ای از رنگ و زیبایی را بوجود می آورند. رنگهای متنوع گلهای مراتع، از سوی دیگر تاثیر خود را بروی آثار هنری نیز گذاشته و گلیم های بسیار زیبایی با این نقوش و طرحها بافته می شود که در نوع خود بی نظیر است.

——————————————————————————–

مجتمع گیاهی دوران آلپین

مجتمع گیاهی دوران الپین از محدوده فوقانی اکوسیستم جنگلی آغاز و تا ارتفاعات ۳۵۰۰-۲۰۰۰ متری که بطور دائم در زیر پوشش برف قرار دارد ادامه می یابد. ترکیه که سرزمین کوهستانی و فراز و نشیب فراوان دارد دارای ۱۲۹ منطقه بالاتر از ۳۰۰۰ متر دارد. از این جهت مجتمع گیاهی دوران آلپین منطقه وسیعی را تحت پوشش قرار داشته و حتی چراگاههای فراوانی در این مناطق وجود دارد. در مجتمع گیاهی دوران الپین درختی وجود ندارد. همانند مراتع، گیاهان ۲-۱ ساله ای وجود دارد که در مقابل شرایط سخت آب و هوایی مقاوم می باشد.

در این مناطق , آنچه که باعث می شود تا درختی نروید، کمبود بارش نمی باشد بلکه , دمای کم این مناطق است. برف که بین ماههای اکتبر تا مه این مناطق را می پوشاند ن فرصت ۵-۴ ماهه ای را برای زنده ماندن گیاهان می دهد. در مناطق فوقانی دوران آلپین این گیاهان نیز دیده نمیشوند و تنها چیزی که قابل مشاهده است مجتمع قارچهای رنگی روی سنگها است. مناطق تحتانی مجتمع گیاهی دوران آلپین مناطقی است که خاک ضخیم و علفهای چراگاهی فراوانی دارد.

در مناطق فوقانی ضخامت خاک عموما” نازک و پوشش گیاهی بسیار کم است. در این مناطق که عموما” از تخته سنگهای متفاوت بوجود آمده در شیارهای آنها گلهایی از قبیل مینا، بنفشه، ستاره ای، گل یخ، زنبق و غیره را میتوان دید. در مراتع دریای سیاه شرقی گلهای جنگلی زرد و سفید، گلهای ناقوسی بزرگ و غیره نیز دیده می شود.

——————————————————————————–

ترکیه و گیاهان دارویی

انواع گیاهان خاص ترکیه

در میان انواع گیاهانی که زادگاه اصلی آنها ترکیه است علاوه بر گیاهان گلدار، گیاهانی وجود دارد که بصورت زراعی نیز بدست می آیند. بعضی از انواع گیاهان خاص قابل استفاده بشرح ذیل میباشد:

• Crocus Adnensis , Ophrys Cilicica, viola Cilicica آدانا
• Campanula Aghrica, Rosa dumalis, rosa pisiformis آغری
• Crocus Ancyrensis,dianthus Anatolicus, Dianthus Ancyrensis آنکارا
• Crocus pamphylicus, Crocus Antalyensis, Iris pamphylica, Campanula antalyensis, fritillaria carica, Rosa dum. antalyanus آنتالیا
• Crocus Artvinensis ,lilium artvinense, dianthus artvinenses آرتوین
• Fritillaria bithynica آیدین
• Fritillaria fleisheriana بیله جیک
• Crocus Abantensis بولو
• Crocus Ilgazensis چانکیری
• Fritillaria baskilensis الازیغ
• Galanthus antepensis قاضی آنتپ
• Crocus Hakkariensis , Campanula Hakkarica حکاری
• Rosa dumalis اسپارتا
• Crocus Istanbulensis استانبول
• Anthemis argaea,Campanula argaea, Silene argaea,silene caesarea قیصریه
• ViolaIsaurica قونیه
• Iris Mardinesis ماردین
• Dianthus Muschianus موش
• Campanula Sivasica سیواس
• Anthemis.. Trapezuntic ترابوزان
• Campanula Munzurensis تونجلی

——————————————————————————–

ترکیه و گیاهان دارویی (گیاهان خوردنی خاص)

ریشه حدود ۳۰% از گیاهان خوراکی که نقش مهمی در تغذیه انسان دارد از آناطولی است. ( مانند گیلاس، بادام، قیسی، گندم، نخود، عدس، انجیر و لاله ). بعضی از گیاهان خاص ترکیه شامل کولتور، بعضی گیاهان صحرایی نیز که جزو گیاهان کولتور نمی باشند همراه با گیاهان کولتور قابلیت استفاده غذایی دارد. این گیاهان نقش بسیار مهمی در غنای غذاهای ترک ایفاء می نمایند.

——————————————————————————–

ارکیده:

• ( ترکیه و گیاهان دارویی )در ترکیه انواع ارکیده خاص وجود دارد.
• از بعضی از اینها ثعلب تهیه می شود. و در استان قهرمان ماراش در بستی سازی استفاده می شود.
• یکی از دلایل مهمی که بستنی قهرمان ماراش را مشهور نموده، ثعلبی است که از این ارکیده ها تهیه می شود.
• در این استان همچنین ارکیده عثمانیه نیز پرورش می یابد.

——————————————————————————–

بادام:

• در ترکیه درختان بادام خاص وجود داشته و در الازیغ، حکاری، مرسین، ماراش و وان به وفور یافت می شود.

——————————————————————————–

تره:

• این سبزی که در سالاد استفاده می شود در ترکیه چند نوع خاص وجود دارد و بیشتر در استانهای آدانا، بیتلیس، حکاری ن کاستامونو، قونیه، ماراش، نیغده و وان دیده می شود.

——————————————————————————–

گردی:

• گردی که یکی از مواد مهم غذایی است بعنوان یک گیاه خاص در ۳ استان ترکیه مشاهده می شود.
• در آنتالیا بنام Asparagus Lycicus در مرسین و قونیه به نام Asparagus coodeiو نیز در قونیه با نام دوران باستانی آن Asparagus Lycanicus نامیده می شود.

——————————————————————————–

چغندر:

• در ترکیه دو نوع چغندر بعنوان گیاه خاص وجود دارد.
• نام آنها نیز متعلق به پرورش و رشد آنست که عبارتند از:
  – چغندر آدانا در ادانا و چغندر ترویا در چاناک کاله.

——————————————————————————–

گیلاس:

• ترکیه از نظر انواع گیلاس نیز دارای گیاهان خاص می باشد.
• بعنوان مثال گیلاس ارزینجان، آماسیا، ارضروم، قیصریه، نیغده، توکات و سیواس انواع این گیلاسها دیده می شود.

——————————————————————————–

نخود:

• نخود isauricum آنتالیا و نخود Reticvlatum ماردین از نخودهای خاص ترکیه میباشد.

——————————————————————————–

کتان:

• انواع کتان از نظر مفید بودن در صنایع غذایی و بافندگی یکی از گیاهان خاص است که در ترکیه به وفور یافت می شود.
• در بسیاری از استانها چند نوع از نوع خاص این گیاه قابل مشاهده است.
• بعنوان مثال در آدانا یک، در آماسیا ۴، در آنکارا ۳، در آنتالیا ۳ و در دنیزلی ۳ نوع آن را می توان دید.

——————————————————————————–

آویشن:

• ترکیه از نظر انواع خاص آویشن نیز بسیار غنی است.
• در این میان میتوان از آویشن های خاص آدانا ن افیون و تونجلی را نام برد.

——————————————————————————–

گلابی:

• ترکیه از نظر تنوع گلابی خاص نیز بسیار غنی است.
• بعنوان نمونه گلابی آنتالیا، بینگل، بیتلیس، دیاربکر، سامسون و الازیغ، حکاری و اوشاک را نام برد که در این میان حکاری با ۳ نوع گلابی خاص غنی ترین استان ترکیه است.

——————————————————————————–

چاودار:

• در ترکیه فقط یک نوع چاودار خاص وجود دارد.
• این گیاهان در استانهای آغری، بینگل، گوموشخانه، قارس، قیصریه، ماردین، موش، نوشهیر، تونجلی و وان بطور خودرو رشد می کند.

——————————————————————————–

چمن:

• انواع بسیار چمن خاص در آناطولی وجود دارد.
• مثلا” در آنکارا، بیله جیک، موغلا، اورفا، آنتالیا و مرسین دیده می شود.

——————————————————————————–

چای صحرایی:

• ترکیه از نظر تنوع چای صحرایی بسیار غنی است.
• در بسیاری از استانها بیش از یک نوع خاص چای صحرایی وجود دارد.
• مثلا” در آدانا، افیون، آیدین، ازمیر، مالاتیا و یوزگات.

——————————————————————————–

زعفران:

• این گیاه خاص که نام آن Crocus است در منطقه صفرانبولو دیده می شود.
• زعفران در شعله زرد و پولو مورد استفاده قرار می گیرد.
• صفرانبولو و اطراف آن از نظر تنوع گیاهان خاص بسیار غنی است.

——————————————————————————–

ترب:

• یک نوع گیاه خاص از خانواده ترب ها در انتالیا و موغلا دیده می شود.
• اهالی محلی این گیاه را بصورت خام و تازه و یا بصورت پخته شده مصرف می کنند.