پارسی طب مجله سلامت جسم و روان
جلیل بابایی در کارگاه تغذیه و طب قرآنی در ادامه مبحث طبع و مزاج‌شناسی با بیان این که مزاج سرشتی یک فرد را از روی ۱۰ مورد می‌توان تشخیص داد، افزود: این ۱۰ مورد شامل لمس، گوشت و چربی، رنگ پوست، مو، هیئت و شکل اعضا، سرعت انفعال اعضا،خواب و بیداری، همه رفتارهای بدن، کیفیت دفع فضولات و انفعالات نفسانی است.
استاد و محقق طب قرآنی اضافه کرد: ممکن است به دلایل مختلف، افراد دچار سوء مزاج یا غلبه شوند، لذا برای تشخیص مزاج یک فرد باید حالات و علائم تشخیص مزاج را در سنین پائین‌تر مورد بررسی قرار داد و از بهترین راه‌های آن پرسش از والدین درباره خصوصیات دوران کودکی است.
وی گفت: در طب سنتی انسان‌ها از نظر طبع به سه گروه گرم، سرد و معتدل تقسیم می‌شوند.
بابایی افزود: افراد با طبع گرم بدنی گرم دارند و با خوردن غذای گرم دچار خارش بدن، شوره سر و عطش می‌شوند و زود عصبی شده و زود هم آرام می‌شوند، از نشاط بالایی برخوردارند و دمای بدنشان بالاست.
وی ادامه داد: افراد با طبع سرد پرخواب هستند و غذایشان دیر هضم می‌شود، میل به لبنیات خصوصاً ماست دارند، معمولاً اهل خوش‌گذرانی هستند و دیر عصبانی می‌شوند، و اکثر مردم دنیا از طبع سردی برخوردارند.
استاد طب قرآنی بیان کرد: افراد با طبع معتدل هم بین گرم و سرد هستند، به غذا حساسیت نشان نمی‌دهند و همه غذاها با طبع این افراد سازگاری دارد و نسبت به بقیه کمتر مریض می‌شوند و ممکن است در دراز مدت دچار بیماری سخت شوند زیرا در مدت طولانی سموم در بدن آنها رسوب کرده و مریض می‌شوند و باید سالی یک‌بار آزمایش شوند.
وی اظهار داشت: اگر کسی یک شب ماهی، برنج، ماست، ترشی و سیب‌زمینی را با هم خورد و فردا صبح به راحتی از خواب بیدار شد طبع او گرم است ولی اگر با کسالت و سستی بیدار شد طبع سرد و اگر غذا تأثیری نداشت طبع معتدل دارد.
بابایی ادامه داد: آن‌چه در انسان قابل تغییر است ارکان اربعه یا چهار مزاج است که باید همیشه این اخلاط را در تعادل نگه داریم، زیرا چهار مزاج ضد هم هستند و با هم در مبارزه و اگر این تعادل بهم بخورد بیمار می‌شویم.
وی گفت: چهار مزاج بدن آدمی شامل خون، صفرا، سودا و بلغم است که کار خون اکسیژن‌رسانی و دفع مواد زاید از سلول است و طبع گرم و تر دارد و هموگلوبین در داخل کبد صفرا را می‌سازد، صفرا هم غذا را هضم می‌کند و محل ذخیره آن در کیسه صفراست.
استاد طب قرآنی یادآور شد: سودا در واقع رسوب خون است و اگر به اندازه باشد، باعث نشاط آدمی و بیش از اندازه بودن آن باعث افسردگی و… می‌شود و در آخر بلغم یعنی سیستم دفاعی بدن و از عروق لنفاوی، غده‌های لنفاوی و طحال تشکیل شده است.
وی با بیان این که تعادل این چهار مزاج به غذاهایی که می‌خوریم بستگی دارد، اذعان داشت: هر کدام از این مزاج‌ها که زیاد شود به منزله تغییر است و اگر دو خلط زیاد شد بیمار خواهیم شد.
بابایی با اشاره به این که انسان‌ها از نظر مزاج به دموی، صفراوی، سوداوی و بلغمی تقسیم می‌شوند، خاطرنشان کرد: اگر هرکس مزاج خود را بشناسد و تدابیر لازم را برای تعادل رعایت کند و غذاهای مخصوص را بخورد هرگز بیمار نمی‌شود.
وی به ویژگی‌های افراد دموی اشاره کرد و گفت: این افراد هیکل درشت و بدنی عضلانی، پوستی سرخ و سفید رنگ، موهای پر پشت، نبض پر و قوی دارند، خوب می‌خوابند و تحمل بی‌خوابی را نیز دارند؛ پوستشان گرم و مرطوب و نرم است؛ نه گرمایی هستند و نه سرمایی، امّا به نسبت تحمل سرما برایشان راحت‌تر است؛ میل به شیرینی و ترشی دارند و همه نوع غذا را می‌توانند بخورند.
استاد و محقق تغذیه قرآنی با بیان این که معمولاً افرادی بی‌خیال و سرزنده و اغلب بی‌حساب و کتابند، افزود: دموی‌ها انسان‌های شجاع، با اعتماد به نفس بالا، خوش اخلاق، صمیمی، خوشرو و آرام، معمولاً اهل ریسک‌کردن، اکثراً بی‌نظم، دارای هوش و حافظه بالایی، سریع و پر انرژی، میل و توان جنسی بالا، استعداد ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی و فشار خون بالا، عروق روی دست‌ها برجسته، قدرت حرکات بدنی بالا، صدایی رسا و محکم دارند و قدرت هضم و اشتهایشان خوب است و معمولاً یبوست ندارند.
وی ابراز داشت: افراد دموی باید غذاهای خنک و سرد مثل آش آلو، انبار، آب زرشک، خیار، مرکبات و ماست مصرف کنند تا حرارت بدن تعدیل شود و اگر فرد دموی همراه با غذای گرم مثل شیرینی‌جات از مواد و اغذیه سرد استفاده نکند، دچار جوش و خارش بدن، گرگرفتگی، بی‌قراری، کهیر، سوزش ادرار، سوزش سردل و آفت دهان خواهد شد.
بابایی ادامه داد: حجامت به عنوان مؤثرترین درمان برای دموی مزاج‌ها مطرح است و چون دم گرم و تر است، رژیم غذایی مناسب برای دموی‌ها رژیم غذایی سرد و خشک است.
وی سپس به علایم غلبه دم اشاره کرد و گفت: پری رگ‌ها و پری نبض، سر درد و احساس سنگینی سر، سرخی چشم‌ها، ایجاد دمل و جوش و دانه‌های پوستی و خارش در تنه و کتف، زیاد شدن خواب، احساس کسالت و خمیازه، احساس مزه شیرین در دهان، خونریزی لثه و بینی، خارش محل حجامت و فصد قبلی و افزایش فشار خون از نشانه‌های غلبه دم است.
محقق طب قرآنی تصریح کرد: افراد صفراوی لاغر اندام اما مفاصل و استخوانبندی درشت و برجسته، موهای سیاه و گاه مجعد دارند و به علّت حرارت و خشکی زیاد بیشتر مستعدّ تاسی سر هستند، خشکی دهان و عطش فراوان دارند؛ خیلی گرمایی هستند و در تابستان اذیت می‌شوند.
وی بیان داشت: صفراوی‌ها با خوردن خوراکی‌های خیلی گرم دچار خارش و کهیر می‌شوند، تمایل به خوردن ترشی‌ها مثل سرکه، تمرهندی و لواشک و همچنین سردی‌هایی مثل خیار، کاهو و هندوانه دارند.
بابایی ادامه داد: تمایل این افراد به خوردن شیرینی کم است؛ نبض پر و قوی دارند، عروق برجسته در دست دارند، زود عصبانی شده و زود هم عصبانیتشان فروکش می‌کند.
وی افزود: این افراد بسیار پر انرژی و پرحرف، باهوش و زیرک و هم چنین، در کارها چالاک و سریع، دقیق، منظم و تیزبین و میل بالای جنسی و توان جنسی متغیر دارند؛ پیوسته، سریع و بلند صحبت می‌کنند، خوابشان کم و سبک، قدرت هاضمه آنها خوب و معمولاً یبوست دارند؛ از حافظه و قدرت یادگیری بالایی برخوردارند و روابط اجتماعی آنها قوی است و عجول وبی‌قرارند.
استاد تغذیه قرآنی خاطرنشان کرد: اصولاً مزاج های گرم (دموی و صفراوی) از لحاظ اعمال بدنی و خصوصیات حیاتی از قدرت بالایی برخوردارند و گرما موجب افزایش کارکرد اعضای مختلف از مغز و اعصاب گرفته تا اندام‌های دیگر می‌شود.
وی گفت: رژیم غذایی مناسب برای صفراوی‌ها غذاهای سرد و تر است و این افراد غالباً در اثر حجامت تعدیل مزاج یافته و رنگ و رویی به مراتب روشن‌تر از قبل خواهند داشت؛ اشتهای آنان با حجامت افزایش می‌یابد و در صورت تکرار حجامت فربه و چاق می‌شوند.
بابایی افزود: نمونه‌ای از رژیم غذایی مناسب برای افراد صفراوی کاهوست که سرد و تر بوده و برای دفع صفرا مفید است، ماهی، ماست و به طور کلی لبنیات، مرکبات، ماءالشعیر، آب‌غوره، آب لیمو برای صفراوی‌ها مفید و لازم است.
وی خاطرنشان کرد: علایم غلبه صفرا زردی رنگ چشم و پوست، خشکی دهان و بینی، عطش زیاد، جوش و آکنه در سر و صورت، خشکی پوست و اگزما، تلخی دهان، کاهش اشتها به غذا، احساس گز گز و سوزن سوزن شدن بدن، نبض سریع و احساس تهوع است.
این پژوهشگر تغذیه در قرآن یادآور شد: افراد سوداوی نیز اغلب لاغر با استخوان‌های نازک و کشیده هستند، پوست آنها خشک و رنگ آن از حالت سفید تا سبزه و تیره متغیر است، موی بدنشان کم است و موی سر شانه به دلیل سردی و خشکی زودتر دچار سفیدی یا حالت گندمگون می‌شود.
وی اضافه کرد: نبض سوداوی‌ها تقریباً کند اما سفت و باریک است، بدنشان در لمس، سرد و خشک و پوستشان سفت است و بینی خشکی دارند.
بابایی ادامه داد: این افراد معمولاً کم خوابند، تحمل هوای سرد را ندارند و در هوای گرم و فصل بهار راحت‌ترند، در فصل پاییز اذیت می‌شوند و تمایل به خوردن شیرینی و گرمی‌ها دارند.
وی افزود: سوداوی‌ها افراد دقیق و منظم، دوراندیش و محاسبه‌گر و محتاط هستند، بیشتر اوقات دچار نگرانی و دودلی و وسواس در تصمیم گیری‌ها می‌شوند، افرادی لجباز و در تصمیمات خود بسیار پایدار و ثابت قدم هستند.
محقق طب سنتی با بیان این که سوداوی‌ها اهل فکر و خیال، خودخور و درون‌گرا، کم انرژی و مستعدّ افسردگی و وسواس هستند.
وی بیان داشت: این افراد حرکاتشان از حالات آرام و کند تا معمولی متغیر است، با احتیاط و دقت صحبت می‌کنند، در نتیجه کلامشان سریع و بلند نیست، زود سیر شده اما گرسنه می‌شوند، قدرت هاضمه بالایی ندارند و از نظر قدرت و میل جنسی ضعیف هستند و تمایل‌شان به رفتار محبت‌آمیز بیش از جنسی است.
بابایی با بیان این که افراد سوداوی مزاج خشک، کم معاشرت، تابع مقررات، فنی، دقیق، حسابگر، دوراندیش و اغلب سمج هستند، گفت: این افراد اگر نسبت به کسی کینه داشته باشند، از دل بیرون نخواهند کرد، اصرار دارند که هر کاری را به سرانجام برسانند و جنبه عقلانی امور را بیشتر مد نظر دارند، دوستی با سوداوی‌ها کار ساده‌ای نیست.
وی یادآور شد: سودا چون سرد و خشک است، سوداوی‌ها باید از غذاهای گرم و تر بیشتر مصرف کنند، در میان فصل‌ها، پاییز فصل سوداست و بهترین فصل برای حجامت این افراد نیز فصل پاییز است.
این محقق و پژوهشگر طب قرآنی در ادامه با بیان ویژگی‌های مزاج بلغمی افزود: هیکل بلغمی‌ها معمولاً درشت است و افرادی چاق هستند و بدن پر چربی دارند؛ پوستشان سفید است و در لمس بدنشان سرد و مرطوب و نرم است.
وی با بیان این که بلغمی‌ها موهای کم پشت دارند، دهانشان مرطوب است و تشنه نمی‌شوند، افزود: خواب آنها سنگین و زیاد است، احساس کسلی و بی‌حالی، تمایل به خوردن شیرینی و ادویه‌جات و گرمی‌جات دارند.
بابایی تصریح کرد: این افراد در فصل زمستان اذیت می‌شوند، مستعدّ ابتلا به بیماری‌های روماتیسمی و مشکلات گوارشی هستند و با خونسردی‌ها دچار مشکل می‌شوند.
وی گفت: بلغمی‌ها نبض ضعیفی دارند، کم انرژی و کم جنب و جوش و درکارها کند هستند؛ خیلی دیر عصبانی می‌شوند، فراموشکار و کند ذهن هستند و راحت و بی‌قید به اکثر مسائل هستند.
بابایی افزود: بلغمی مزاج‌ها همه چیز را راحت می‌گیرند و خود را درگیر چیزی نمی‌کنند، توان ریسک ندارند، بی‌اراده و متأثّر از دیگرانند. میل و توان جنسی کم دارند، چندان قوی نیستند و همچنین با تأنّی صحبت می‌کنند.
وی با بیان این که این افراد اشتهایشان زیاد نیست و قدرت هضم بالایی ندارند، خاطرنشان کرد: معمولاً اینها افرادی آرام، صبور، تسلیم‌پذیر و مسالمت جو هستند، بیشتر دوراندیش و با احتیاط هستند و در انجام امور از خود شجاعت نشان نمی‌دهند و روابط اجتماعی آنان چندان قوی نیست و از حافظه و قدرت تمرکز بالایی برخوردار نیستند.
استاد تغذیه قرآنی افزود: افراد بلغمی نباید سردی‌جات را به تنهایی میل کنند بلکه باید همیشه همراه با مصلح استفاده کنند، حجامت نیز برای بلغمی‌ها بدون نظر پزشک توصیه نمی‌شود.
به نقل از فارس
