چگونه از انتقال عفونت جلوگیری کنیم ؟

   همان طور که می دانید فلور طبیعی یا باکتری هایی که به طور طبیعی روی پوست وجود دارند دو دسته هستند؛ دسته اول فلور یا باکتری های گذرا و موقت و دسته دوم با کتری های مقیم و دایمی.باکتری های گذرا با فعالیت های عادی روزانه به سطح پوست در معرض هوای آزاد متصل و بخصوص زیر ناخنها به مقدار فراوان یافت می شود.با شستشوی مرتب دستها، هر دو شکل بیماریزا و غیربیماریزای این باکتری ها از میان می روند؛ اما باکتری های مقیم به طور طبیعی در چین و چروک دستها با تعداد و انواع ثابت وجود دارند و بسختی به پوست چسبیده اند و برای شستن آنها بایستی از برس و مواد شوینده استفاده و آنها را از پوست جدا کرد.

در عین حال باکتری های موقت در صورتی که به تعداد زیاد و مدت طولانی در سطح پوست بمانند به باکتری های مقیم تبدیل می شوند؛ بنابراین شستن دستها به طور مرتب برای جلوگیری از اقامت دایم باکتری ها در پوست حایز اهمیت است.این مساله درباره کارکنان محیطهای درمانی بخصوص کادر پرستاری که در تماس مداوم با بیماران هستند اهمیت بسیار بیشتری دارد، بنابر این لازم است در اینجا به مساله دیگری توجه کنیم و آن استفاده از زیورآلات و داشتن ناخنهای بلند است که طبعا در انتقال میکروارگانیسم ها نقش ویژه ای دارد.تحقیقات گسترده ای که بتازگی در این زمینه انجام شده موید این قضیه است. پرستاران انگشتر دست نکنند بتازگی دریکی از مراکز پزشکی شیکاگو در کشور امریکا مطالعه ای روی پرستاران بخش آی سی یو (I.C.U) انجام شده که رابطه مستقیم میان آلودگی دستها و استفاده از انگشتر را ثابت می کند.در این مطالعه که با عنوان تاثیر استفاده از زیورآلات در آلودگی دستها و مقایسه شوینده های بهداشتی انجام شد، عوامل آلوده کننده موجود در پوست دستها با، یا بدون انگشتر مشخص شد و اثرات مواد ضدعفونی کننده گوناگون برآنها مورد بررسی قرار گرفت.نتایج این بررسی نشان داد که وجود حلقه های انگشتر در دست پرستاران سبب افزایش تجمع استافیلوکوک ارئوس ، باسیل های گرم منفی و انواع کاندیدا (نوعی قارچ) می شود. بدیهی است وقتی تعداد انگشترها بیشتر باشد میزان آلودگی بیشتر خواهد بود.

همچنین در این تحقیق طی ۲۸۲ مورد نمونه برداری که از دستهای پرستاران پس از انجام کار مراقبتی با بیمار و بار دیگر بعد از شسستن دست با استفاده از یکی از ۳نوع ماده شوینده بهداشتی انجام و کشت تهیه شد، نتایج جالبی به دست آمد.این ۳ ماده پاک کننده شامل دستمال های آغشته به الکل ، ماده ضدباکتری خشک و آب و صابون ساده بودند. وجود هر گونه خراش یا بریدگی در دست ، داشتن ناخن بلند و استفاده از حلقه هم در گزارش قید شده بود.یکی از نتایج به دست آمده این بود که صابون به شکلهای جامد و یا مایع که بسته به سلیقه افراد انواع متفاوتی از آن استفاده می شود تمام اثرات پاک کنندگی مورد نیاز برای رفع باکتری های سطح پوست را دارد؛ اما شوینده های حاوی مواد ضدعفونی کننده قوی سبب خشکی و تحریک پوست می شوند.این تحریکات پوستی سبب خارش و ایجاد خراش و التهاب در سطح پوست می شود و در واقع در رسیدن به هدف اصلی که از میان بردن میکروارگانیسم های پوست است خلل ایجاد می کنند، ضمن این که فرد در شستشوهای بعدی بام شکل مواجه می شود،

بنابراین شستن دستها با آب و صابون معمولی عموما برای بهداشت فردی کارکنان بیمارستان ها توصیه می شود و شستشو با فرآورده های ضدمیکربی حاوی موادکشنده یا متوقف کننده ارگانیسم های پوست فقط در موارد اسکراب جراحی استفاده می شود.همچنین این مطالعه نشان داد که آلودگی دستهای پرستاران بخصوص اگر با ناخن بلند یا زیورآلات همراه باشد، در بیشتر موارد به انتقال عفونت به خود آنها یا محیط خارج از بیمارستان منجر می شود.براساس آخرین دستورالعمل های بهداشتی برای شستشوی دست که در اکتبر ۲۰۰۳ مطرح شده خارج کردن انگشتر، دستبند و ساعت پیش از انجام مراقبت های بهداشتی و تماس با بیمار پیشنهاد می شود و نوع و جنس آنها تاثیری در میزان آلودگی ندارد.

بیمارستان ها می توانند با آموزش صحیح کارکنان درباره خطرات آلودگی و انتقال آن به دیگران و ارائه آمارهای موثق در خصوص انواع شوینده ها، اطلاعات لازم برای جلب همکاری را به آنان بدهند و با انجام آزمایش ها و تهیه کشت به صورت دوره ای برمحیطهای کار و دستهای کارکنان نظارت و کنترل کیفی دقیق داشته باشند.تجربه نشان می دهد، استفاده از زیورآلات بخصوص اگر با جواهرات تزئینی همراه باشد، ضمن کمک به انتقال میکروارگانیسم ها، می تواند منجر به پارگی دستکش های استریل و از میان رفتن شرایط استریل حین کار شود و احتمال نفوذ عوامل خارجی مثل خون یا ترشحات و تماس با پوست پرستار را بیشتر کند؛ البته در اینجا مشکلی وجود دارد و آن این است که خیلی از پرستارانی که حین کار، انگشترها یا زیورآلات خود را برای جلوگیری از آلودگی از دست خارج می کنند، ممکن است با این کار آنها را گم کنند و برای همیشه از دست بدهند؛ بنابر این خارج کردن آنها پیش از ورود به محیط بیمارستان عاقلانه تر است.با وجود آن که هنوز تحقیقات و مطالعات بیشتری برای دانستن تاثیر ناخنهای بلند یا وسایل زینتی در سیر درمانی مورد نیاز است ، مرکز کنترل بیماری ها (CDC) دستورالعمل های ویژه ای برای به حداقل رساندن احتمال عوامل بیماریزا از سوی کارکنان ارائه و در اختیار بیمارستان ها قرار داده است ؛ اما همان طور که قبلا ذکر شد همکاری فعال کارکنان برپایه دانش اصولی بیش از هر چیز در رعایت مقررات موثر است.

آنچه همه باید بدانند این است که گر چه پرستاران به طور مستقیم در فرآیند عملی انتقال عفونت نقش ندارند، اما در واقع می توانند یکی از حلقه های زنجیره انتقال عفونت را تکمیل کنند و برای جلوگیری از این مساله ، شستن دستها نباید دست کم گرفته شود.موضوع بسیار مهمتر از این است که کسی بگوید برای شستن دست وقت ندارم.