پیکا یا انحراف اشتها

کلمه ی پیکا(PICA) در لاتین به معنی پرنده ای است که غذای فراوان و مختلفی می خورد و در واقع تمایل به خوردن مواد درهم برهم دارد. به طور کلی، پیکا به معنی اشتیاق و تمایل به خوردن مواد غیرعادی و غیرطبیعی می باشد، که دارای مواد مغذای کم یا فاقد مواد مغذی هستند.
چه کسی پیکا دارد؟

در صورتی که مصرف مواد غیر خوراکی در فردی که سن وی بیش از ۲۴- ۶ ماه است، به مدت یک ماه یا بیشتر مشاهده شود، فرد مبتلا به پیکا می باشد.

مردمی که خوردن بعضی از مواد غیرطبیعی ریشه در فرهنگ و اعتقادات آن ها دارد، از این تعریف مجزا می باشند.

این قبیل مواد غیر خوارکی عبارت اند از: نشاسته، خاک، گِل رس، خاکستر، گچ، مهر نماز، پودر لباس شویی، مو، صابون، خمیردندان، قهوه، پلاستیک، خاکستر سیگار، سکه، ذغال، سر کبریت سوخته، ته سیگار، کاغذ و … .
پیکا در حقیقت به سه دسته تقسیم می شود:

خاک خواری Geophagia

مواد مضری که فاقد مواد مغذی می باشند Pagophagia

خوردن مواد قندی و نشاسته ای Amylophagia

ویار غیرطبیعی(پیکا) به ندرت دیده می شود، ولی در کودکان، خانم های باردار، افراد دچار هیستری و نقص ذهنی بیشتر گزارش شده است. هم چنین افراد بالغ نیز به این عمل مبادرت می ورزند.

موارد نادری نیز گزارش شده از جمله:

– زن ۲۹ ساله ای که از دوران کودکی به خوردن شن و سنگ ریزه عادت داشته،

– دختر ۴ساله ای با اختلالات رفتاری و ناراحتی قلبی و ریوی، نخ، مو و پارچه خورده و دو بار جهت خارج کردن این مواد از مری و معده اش در بیمارستان بستری شده است.

خوردن کاغذ پلاستیک، پارچه، چوب و اشیای فلزی در دخترای ۱۸ و ۲۰ ساله که به اختلال رفتاری مبتلا بودند نیز گزارش شده است.

حتی گزارش شده مردی ۵۸ ساله به خاطر بلعیدن سکه به تعداد زیاد به ناچار تحت عمل جراحی قرار گرفت و ۲۳ دلار از معده اش خارج شد.

در مورد کودکان ذکر این نکته ضروری است که:

کودکان دارای سن پایین(۶ تا ۲۴ ماهه) که غالباً تمایل به مصرف مواد ضدتغذیه ای دارند، جزو این دسته از افراد قرار نمی گیرند.

چرا افراد به خوردن مواد غیر عادی روی می آورند

علت پیکا کاملاً مشخص نیست، ولی برخی فرضیه ها در این مورد وجود دارد که بدین قرار است:

* کمبود تغذیه ای فرد نسبت به مواد مغذی از قبیل آهن، مس، روی : عقیده بر این است که شاید برخی از مواد معدنی که فرد کمبود دارد، از این طریق جایگزین شود.

* قحطی و گرسنگی : در افرادی که تحت گرسنگی طولانی مدت قرار دارند، پیکا دیده شده که با خوردن این مواد، احساس خوبی در آن ها ایجاد می شود.

* سوء تغذیه ناشی از کمی مصرف مواد غذایی : سوء تغذیه که بیشتر در کشورهای توسعه نیافته دیده می شود و این افراد تمایل به مصرف خاک دارند.

* عوامل فرهنگی، خرافات و اعتقادات : در برخی فرهنگ ها اعتقاد بر این است که خوردن گِل رس و خاک به رفع حالت تهوع، کنترل اسهال، افزایش بزاق، دفع سموم و اصلاح تغییر مزه و بو کمک می کند.

در بسیاری جوامع، پیکا ریشه در آیین مذهبی آنان دارد و معقتدند که خوردن خاک به آن ها کمک می کند که روح جادویی سحرآمیزی در وجود آن ها شکل گیرد.

در برخی جوامع نیز خوردن خاک به عنوان یک عادت روزانه مثل سیگار کشیدن محسوب می شود.

* فشارهای اجتماعی : برخی افراد معتقدند که خوردن این قبیل مواد غیرطبیعی، استرس و فشارهای روانی آن ها را کم می کند.

* اختلالات عصبی

* تسکین سوزش مری

*اختلالات مغزی از قبل “اوتیسم”

*عقب ماندگی ذهنی، وسواس و اسکیزوفرنی

* در افرادی که سابقه ی بیماری صرع دارند

*در خانم های باردار : پیکا اغلب در خانم های بارداری که در دوران کودکی یا بارداری قبلی خود، این بیماری را تجربه کرده اند، دیده می شود.

* عامل وراثت : پیکا در خانواده هایی که سابقه ی این بیماری را داشته اند، بیشتر دیده می شود.
فردی که پیکا دارد با چه مشکلاتی رو به روست؟

* مسمومیت با سرب به خاطر خوردن رنگ های حاوی سرب و یا دیگر مواد ناشناخته ی موجود در خاک و سایر مواد مصرفی.

* مشکلات روده ای به خاطر مصرف موادی از قبیل مو.

* انسداد یا سوراخ شدن روده به علت خوردن مواد سختی که در روده انسداد ایجاد کرده است.

* صدمه به دندان به دلیل خوردن موادی که به دندان آسیب رسانده است.

* عفونت انگلی، قارچی و باکتریایی به خاطر خوردن خاک.
درمان

درمان افرادی که به هر علتی به پیکا مبتلا هستند، بسیار پیچیده است و در صورت مشاهده ی چنین رفتاری باید به پزشک مراجعه شود. برای درمان بیماری از مجموعه ای از عوامل کمک گرفته می شود، از قبیل:

* رفتار درمانی

* ممانعت فیزیکی

* برانگیختن بی زاری در فرد نسبت به مصرف مواد غیر غذایی

* دارو درمانی

* آموزش گسترده به فرد در خصوص عوارض و پیامدهای جانبی استفاده از مواد غیر خوراکی

در بیشتر موارد، بیمار به درمان پاسخ مثبت داده و با افزایش سن یا اتمام بارداری، بیماری پایان می پذیرد. ولی در صورتی که بیماری ادامه داشت، باید دوباره به پزشک مراجعه شود. به خاطر داشته باشید که کلید موفقیت در درمان پیکا، صبر، شکیبایی و پشتیبانی خانواده می باشد.