کبد چرب: نگاهی کلی بر بیماری کبد چرب غیر الکلی

کبد چرب درواقع تجمع زیاد چربی میان بافتی، در کبد می باشد. در میان افرادی که چربی بالایی در رژیم غذایی خود دارند این چربی ها به صورت میانبافتی در کبد رشد می کنند. در زمانی کبد را چرب گوییم که بیش از ۵ در صد کبد را چربی فرا بگیرد. در مواردی که میزان چربی زیاد نیست علامت و نشانه ای بروز نمی کند اما زمینه به وجود آمدن شرایط حاد یا سیروز را فراهم می آورد.

بیماری کبد چرب غیر الکلی، یک بیماری پیشرو و پیچیده است که از جمع شدن چربی در بافت کبد در افرادی که الکل مصرف نمی کنند، به وجود می آید.

این بیماری با مواردی همچون مقاومت سلولی در برابر هورمون انسولین، بالارفتن چربی خون و چاقی همراه می باشد.

در این میان عواملی که باعث بروز این بیماری می شوند در ادامه آورده شده است.
•    چاقی و وزن بالا
•    گرسنگی زیاد و کمبود پروتئین
•    برخی جراحی های خاص مانند (intestinal bypass surgery) که به منظور چاقی صورت می گیرد.
•    از دست دادن سریع وزن
•    دیابت شیرین
•    بالا بودن میزان چربی در خون
•    فشار خون بالا و چربی زیاد در خون
•    عوامل ژنتیکی
•    استفاده از داروهایی همچون corticosteroids، tetracycline و carbon tetrachloride

کبد چرب

• بیماری کبد چرب را می توان یکی از رایجترین بیماری های کبدی در ایالات متحده آمریکا دانست که شیوع بالایی در افراد چاق و یا افراد دارای دیابت نوع دوم دارد.

معمولا در صورتی که پیشگیری مناسب و یا درمان مناسب دست کم گرفته شود، منجر به سیروز می شود. از جنبه آسیب شناسی  بالینی می توان به ظهور بافت غیر عادی کبد و از نظر نشانه های بالینی می توان  ظهور خوش خیم استئاتوز تا بروز سیروز را نام برد. کبد چرب غیر الکلی، به طور گسترده از مناطق مختلف جهان گزارش می شود اما از نظر جغرافیایی تفاوتهایی نیز یافت می شود.

بنا بر تحقیقی انجام شده در سال ۲۰۰۲ میلادی، بین ۱۰ تا ۲۴ درصد جمعیت های مختلف، به طور میانگین، این بیماری یافت می شود. البته این آمار با توجه به مراجعه بیماران بیان شده است اما با این حال پیش بینی می شود که شیوع به این بیماری رو به افزایش است. شیوع این بیماری می تواند در هر جنس و سنی رواج داشته باشد. به نقل از متخصصان دیگر در این زمینه، ۲٫۶ درصد کودکان احتمال ابتلا به این بیماری را دارند. این عدد در کودکان چاق بین ۲۲٫۵ تا ۵۲٫۸ می باشد. اهمیت این بیماری در کودکان حدود ۱۶ سال است که در مطالعات علمی رونق گرفته است و امروزه کودکان بایستی برای جلوگیری از ابتلا به بیماری دیابت نوع ۲ که زمینه ساز بروز کبد چرب است، تحت کنترل و بازبینی قرار بگیرند.

علایم بیماری

• با توجه به سایر بیماری های مزمن کبدی، بیشتر بیماران کبدی (۴۸ تا ۱۰۰ درصد) فاقد هر گونه نشانه هستند.
• این بیماری به گونه ای است که در بیشتر مواقع در آزمایش های دوره ای خون و تست ATL شناسایی می شود.
• چاقی خود یکی از رایج ترین علایم این بیماری است که طبق تحقیق و بررسی متخصصان، حدود ۳۰ تا ۱۰۰ درصد نشانه های کلی این بیماری را شامل می شود.
• تغییر شکل یا بزرگ شدن کبد هم از نشانه های این بیماری می باشد که از طریق سونوگرافی قابل تشخیص می باشد.
• در مواردی فشار خون بالای پورتال (portal hypertension) نیز به عنوان شناسایی این بیماری بیان شده است.
• همچنین بزرگ شدن غیر عادی طحال نیز می تواند به عنوان نشانه مورد بررسی قرار گیرد.
• در میان نشانه های موجود:
  – بروز جوشها،
  – و خالهای عنکبوتی شکل،
  – و قرمز شدن سطحی کف دست بسیار شایع است.
• تحلیل رفتن ماهیچه های بدن نیز خود نشانه دیگری است،
• اما در افراد چاق به علت ورم موجود در فرد، قابل شناسایی نیست.

روشهای تشخیص در تصویربرداری های پزشکی

چندین تکنیک تصویربرداری غیر تهاجمی وجود دارد که می توان به وسیله آنها به شناسایی استئاتوز کبدی  پرداخت و از جمله مواردی هستند که برای تشخیص NFLD توصیه می شود.

• روشهایی همچون اولتراسونوگرافی (US)، سی تی (CT)، (MRI) از این قبیل هستند. در این بین US از همه ارزانتر است.
• به وسیله سونو گرافی تغییرات میزان چربی منتشر شده در بافت کبد قابل شناسایی می باشد.
• نفوذ چربی در کبد در روش CT به اندازه روش US قابل شناسایی نیست.

در صورت مقایسه این دو روش بایستی گفت که روش US در این موارد بسیار مناسب تر و حساس تر می باشد. اما با این حال در صورتی که بافت چربی نفوذی تکه تکه باشد و یا به صورت کانونی در یک مرکزیت قرار گرفته باشد، روش CT و MRI از روش US عملکرد بهتری دارند. روش جدیدی با عنوان طیف بینی تشدید مغناطیسی در بخش تکنیکهای رادیو گرافی مطرح می باشد که این روش نیز نتایج کمی خوبی از بافت کبد در اختیار می گذارد.

لازم به یاد آوری است که به طور کلی روشهای تصویر برداری، روشهای خیلی خوبی برای شناسایی تورم کبدی نیستند.

در یکی از تحقیقات انجام شده توسط متخصصان، هیچ کدام از تصویر برداری های یاد شده نتوانستند وجود کیستهای کبدی و تصلب بافت کبد را شناسایی کنند. در صورتی که هر دوی اینها از مهمترین نشانه های بروز کبد چرب می باشد. با این حال روشی که از همه موارد دقیق تر عمل می کند، نمونه برداری از کبد می باشد که خود جزو موارد تهاجمی محسوب می گردد.

گروه ترجمه پارسی طب

منبع :  liver.ca , Digestive Diseases and Sciences