نشانه های حیات

علائم حیاتی بدن انسان

نبض
بـه ضربان شریانها اطلاق میگردد که از موج فشاری که دررگــها سیر میکند پدید می آید. (نبض به سبب حرکت روبه جـلو خـون ایجاد نمی گـردد) سـرعـت ایـن مـوج در نـاحـیـه سـرخـرگ آئـورت ۵-۳ متـر در ثـانـیـه، در عـروق مـحیطی ازقـدرت آن کـاسـتـه شده اما به سرعتش افزوده می گـردد،
بنابراین سرعت آن در انشعابات شریانهای بزرگ ۱۰-۷ متر در ثانیه و در شریانهای کوچک ۳۵-۱۵ متر در ثانیه است. موج فشار نبض ۱۵ برابر سریعتر از جریان خون منتقل میگردد.
نکته:

تعداد ضربان نبض در دقیقه در افراد سالم برابر با تعداد ضربان قلب در دقیقه است، اما در آریتمی (ضربان قلب نامنظم) ضربان نبض و قلب یکسان نبوده و ضربان قلب بایستی توسط گوشی طبی و سمع صدای قلب تعیین گردد.
نکته:

 خصوصیات نبض شامل سرعت، ریتم (منظم و یا غیر منظم) و قدرت (ضعیف و یا قوی) می باشد.
نکته:

سرعت ضربان نبض در افراد سالم در حالت استراحت ۱۰۰-۶۰ بار در دقیقه، در هنگام خواب ممکن است تا ۴۰ بار در دقیقه و پس از فعالیت شدید جسمی به ۲۲۰-۲۰۰ ضربان در دقیقه نیز برسد.
نکته: تعداد ضربان قلب و یا نبض در دقیقه به سن، جثه، وزن و آمادگی جسمانی افراد بستگی دارد.
حدود نرمال ضربان نبض در سنین مختلف در حالت استراحت به قرار زیر است:
۱- نوزادان: ۱۷۰-۱۰۰ (متوسط ۱۴۰) بار در دقیقه.
۲- کودکان ۱۰-۱ سال: ۱۴۰-۶۰ (متوسط ۹۰) بار در دقیقه.
۳- کودکان ۱۰ سال به بالا و مردان بالغ: ۱۰۰-۶۰ (متوسط ۷۲) بار در دقیقه.
۴- در ورزشکاران حرفه ای: ۶۰-۴۰ بار در دقیقه.
۵- افراد مسن: ۶۵-۵۰ بار دردقیقه.
۶- زنان بالغ: ۸۶-۷۶ بار در دقیقه.
نحوه گرفتن نبض:
نبض را با دو انگشت اشاره و میانی بایستی حس کرد. با انگشت شست اقدام به گرفتن نبض نکنید چراکه شست خود دارای نبض است و با نبض سایر نقاط تداخل ایجاد میکند. انگشتان اشاره و میانی باید روی شریان قرار گرفته و با اعمال فشار اندک در برابر یک ساختار محکم نظیر استخوان نبض لمس گردد.
نقاط نبض دار بدن:
 
۱- نـبـض رادیـال و یا زند زبـریـن (RAIDAL PULSE):

 درسمت خارجی مچ دست (سمت شست) واقع شده است.
۲- نـبـض زنـد زیرین(ULNAR PULSE):

در سمت داخلی مچ (انگشت کوچک) واقع شده است.
۳- نـبـض کـاروتـیـد و یا گردنی(CAROTID PULSE):

در گردن در طول لبه خارجی نای و یا زیر فک واقع است.
نکته:

از اعـمـال فـشـار زیـاد روی شـریان هـای گـردنی جداً اجـتــناب کنید، چراکه تحریک گیرنده های فشار آن (با لمس مـحـکم) مـیتواند کاهش ضربان قلب و یا حتی توقف قلب را در پـی داشته بـاشـد.

هـمـچـنین نـبـایـد دو شـریـان گردنی هـمزمـان لـمـس گـردند. لـمــــس همزمان دو شریان گردنی غـش و یـا ایسکـمی (کاهش خونراسانی موقت به قلب) را در پی خواهد داشت.
۴- نبض بازویی و یا براکیال(BRACHIALPULSE):

میان عضلات دوسر و سه سر و در قسمت میانی و داخلی آرنج واقع است.
۵- نبض رانی(FEMORALPULSE):

در کشاله ران واقع است.
۶- نبض پس زانو(POPLITEAL PULSE):

در پشت زانو واقع است. برای لمس آن زانو بایستی ۱۲۰ درجه خم گردد.
۷- نبض پشت پایی(DORSALIS PEDIS):

در روی پا و وسط دو قوزک واقع است.
۸- نبض درشت نی خلفی(TIBIALIS POSTERIOR PULSE):

در پشت قوزک داخلی پا واقع است.
۹- نبض گیجگاهی(TEMPORAL PULSE) :

روی شقیقه ها درست کنار گوش واقع است.
۱۰- نبض اپیکال(APICAL PULSE):

همان مکانی است که پزشکان با گوشی طبی ضربان قلب را شمارش میکنند.
نکته:چنانچه فشار سیستولیک فرد پایین تر از ۹۰ میلی متر جیوه باشد نبض رادیال غیر قابل لمس خواهد شد.
نکته:چنانچه فشار سیستولیک فرد پایین تر از ۸۰ میلی متر جیوه باشد نبض بازویی غیر قابل لمس خواهد شد.
نکته: چنانچه فشار سیستولیک فرد پایین تر از ۶۰ میلی متر جیوه باشد نبض کاروتید غیر قابل لمس خواهد شد. از آنجایی که فشار سیستولیک به ندرت تا این اندازه افت میکند، فقدان نبض گردنی معمولا نشانه مرگ است.
نحوه اندازه گیری نبض:
تعداد ضربان نبض را در ۱۵ ثانیه شمارش کرده و آن را در عدد ۴ ضرب کنید، و یا تعداد ضربان را در مدت زمان ۱۰ ثانیه شمارش کرده و سپس آن را در عدد ۶ ضرب کنید.
نکته:

هنگام گرفتن نبض زمان گیری باید از اولین موج نبض شروع شده و این نبض برابر با صفر فرض شود. سپس نبض بعدی به عنوان شماره ۱ به حساب آورده گردد. بنابراین شمارش باید از صفر شروع شود و نه از یک.
نکته:

به ازای هر ۰٫۵۶ درجه سانتی گراد تب (افزایش دمای بدن) سرعت قلب و نبض ۱۰ ضربان افزایش می یابند.
نکته:

کاهش فشار خون تعداد ضربان نبض و قلب را افزایش میدهد.
نکته:

مصرف غذا و روند گوارش ضربان قلب را اندکی افزایش میدهد.
ضربان قلب ماکزیموم:

حداکثر تعداد ضربان قلب و یا نبضی است که قلب قادر به تولید آن میباشد.

 این تعداد ضربان با فرمول زیر قابل سنجش است:
ضربان قلب ماکزیموم = سن -۲۲۰
ضربان قلب هدف:

حد ضربان قلبی است که در آن به سیستم قلبی عروقی بدن صدمه نرسیده وبه بدن فشار وارد نمیگردد. هنگام فعالیت بدنی نباید تعداد ضربان قلب از حد ضربان قلب هدف فراتر رود. ضربان قلب هدف معمولا ۸۰-۶۰ در صد ضربان قلب ماکزیموم میباشد.
زمان بازگشت به حالت اولیه:

مدت زمانی است که پس از فعالیت جسمی، ضربان قلب به ضربان در حال استراحت بازمی گردد. هر چه این زمان کوتاهتر باشد، فرد از آمادگی جسمی بالاتری برخوردار است.

علل تعداد ضربان بیشتر ازحد نرمال:
شوک-خونریزی-گرما زدگی-کم آبی-تب-درد-هیجانات-فعالیت بدنی-استرس-پرکاری غده تیروئید-کم خونی-مصرف کافئین و سایر محرکات-استعمال سیگار-مصرف داروهای ویژه درمان آسم.
علل تعداد ضربان کمتر از حد نرمال:
کم کاری غده تیروئید-مصرف داروهای قلبی عروقی-بیماریها ونارساییهای قلبی-افت حرارت بدن-بی اشتهایی عصبی-گرمازدگی شدید-مصرف سرکوب کننده ها(مثل الکل)
علل نبض ضعیف:
نارسایی های قلبی-شوک-فشار خون پایین-کم آبی-خونریزی-استفراغ شدید-سوء تغذیه.
سرعت تنفس:
در نوزادان: ۶۰-۴۰ بار در دقیقه.
در کودکان ۶-۱ سال: ۲۶-۱۸ بار در دقیقه.
در افراد ۷ سال به بالا: ۲۴-۱۲ بار در دقیقه.
خصوصیات تنفس:
سرعت (تعداد تنفس در دقیقه) – عمق (عمیق و یا کم عمق) – سهولت (راحت و یا سخت و دردناک) – بی صدا و یا صدا دار.
درجه حرارت بدن:
درجه حرارت بدن به عواملی همچون جنس، فعالیت بدنی، مصرف غذا، مصرف مایعات داغ و یا سرد، ساعت از روز و در زنان به مرحله سیکل ماهانه بستگی دارد.
درجه حرارت نرمال:۳۶٫۵ تا ۳۷٫۲ درجه سانتی گراد است.
تب:

درجه حرارت مقعدی و گوشی فراتر از ۳۸٫۳ و دهانی (زیر زبانی) فراتر از ۳۷٫۸ درجه سانتی گراد تب محسوب میگردند.
هیپوترمی (کاهش دمای بدن):

به درجه حرارت کمتر از ۳۶٫۱ درجه سانتی گراد اطلاق میگردد.
محل های اندازه گیری دمای بدن:
دهان (زیر زبانی) – مقعد – زیر بغل- گوش (پرده صماخ) – پوست (پیشانی)
نکته:

درجه حرارت مقعدی و گوشی دقیق تر از دهانی میباشند.
نکته:

دمای اندازه گیری شده زیر زبانی ۰٫۳ تا ۰٫۶ سانتی گراد کمتر از دمای مقعدی و گوشی میباشد.
نکته:

دمای اندازه گیری شده زیر بغلی ۰٫۳ تا ۰٫۶ سانتی گراد بیشتر از دمای زیر زبانی میباشد.
نکته:

دمای زیر زبانی تحت تاثیر نوشیدنیهای گرم ویا سرد، غذا و تنفس قرار دارد.
نکته:

دمای پوستی قابل اطمینان نیست چراکه تحت تاثیر دمای محیط، جریان هوا و جریان خون موضعی قرار دارد.
نکته:

دمای بدن در هنگام عصر ۰٫۶ سانتی گراد بیشتر از صبح هنگام است.
نکته:

دمای بدن زنان در هنگام تخمک گذاری در حداکثر خود میباشد. دمای بدن زنان در طول سیکل ماهانه تا ۰٫۶ سانتی گراد در نوسان است.
علل تب:

عفونت ها-مصرف داروهای آنتی بیوتیک، مخدر و آنتی هیستامین ها-آسیب ها و جراحات شدید (حمله قلبی، گرمازدگی، سکته، سوختگی ها)-پر کاری غده تیروئید-آرتریت-برخی سرطانها.
علل کاهش دمای بدن:

 شوک-در معرض سرما واقع شدن-مصرف الکل و برخی داروها-دیابت-کم کاری غده تیروئید-در پی عفونت در افراد مسن و یا نوزاد.
انواع دماسنجها:

 دماسنج شیشه ای حاوی جیوه-دماسنج الکترونیکی-دما سنج مادون قرمز گوشی-دماسنج نواری پیشانی.
نکته:

استفاده از دماسنجهای شیشه ای و حاوی جیوه توصیه نمیگردد. بویژه برای کودکان چرا که احتمال شکسته شدن شیشه و خروج جیوه هنگام اندازه گیری وجود دارد.
نکاتی که باید پیش از اندازه گیری درجه حرارت بدن مد نظر قرار گیرند:

۱- دمای بدن بایستی پس از یک ساعت از فعالیت شدید جسمی و یا استفاده از وان آب گرم و یا جکوزی اندازه گیری شود.
۲- دمای بدن باید ۳۰ دقیقه پس از استعمال سیگار، مصرف غذا و یا مصرف نوشیدنیهای سرد و یا گرم اندازه گیری گردد.
نحوه اندازه گیری دمای بدن با دماسنج دیجیتال و یا جیوه ای:
نکته:

پیش از قرار دادن دماسنج جیوه ای مطمئن شوید که سطح جیوه پایین تر از ۳۷ درجه سانتی گراد است.
۱- دماسنج دیجیتال و یا جیوه ای را زیر زبان قرار دهید. سپس لبها را کاملا ببندید.
۲- دماسنج جیوه ای را ۴-۳ دقیقه و دماسنج دیجیتال را تا شنیدن صدای بوق در زیر زبان نگه دارید.
۳- پس از خارج ساختن دماسنج دیجیتال دمای اندازه گیری شده را بخوانید. برای خواندن دما در دماسنج جیوه ای آن را بصورت افقی نگه داشته و به آرامی آن را بچرخانید تا ستون جیوه آن رویت گردد. فاصله میان علایم بلند یک درجه و فاصله میان علایم کوتاه ۰٫۲ درجه سانتیگراد میباشد.
۴- در انتها دماسنج را با آب سرد و صابون و یا الکل طبی (سفید) شستشو دهید.
نکته:

 به منظور اندازه گیری دمای زیر بغل دماسنج جیوه ای را زیر بغل قرار داده و ۳-۲ دقیقه صبر کنید. سپس ۰٫۶ سانتی گراد به عدد خوانده شده اضافه کنید.
نکته:

برای اندازه گیری دمای مقعد سر دماسنج را توسط مواد لغزده ساز چرب کرده و سر آن را به میزان ۲٫۵ سانتی متر به داخل مقعد داخل کنید. پس از اندازه گیری دماسنج را با آب و صابون و الکل طبی کاملا تمیز کنید.
نکته:

 برای اندازه گیری دمای گوش کافیست سر دماسنج ویژه گوش را داخل مجرای گوش قرار داده و دکمه آغاز اندازه گیری را فشار دهید. پس از یک ثانیه دمای پرده صماخ تعیین خواهد شد.