سراغ قفسه گیاهان دارویی یکی از عطاریها رفتیم و برخی از عجیبترین و پرخاصیتترین گیاهان دارویی و اجزای حیوانی موجود در این قفسهها را انتخاب کردیم تا با کاربردهای درمانی آنها که در متون کهن طب سنتی ایرانی به آن اشاره شده آشنا شویم.
همه ما بارها برای خرید گیاهان و عرقیات دارویی مثل گلگاوزبان، پونه، نعناع، به دانه، چهارتخمه، عرق بهارنارنج، شاتره و بیدمشک به عطاریها مراجعه کردهایم و از خواص درمانی این گیاهان برای کنترل و تسکین برخی از بیماریها و اختلالهای رایج مثل سرماخوردگی، سردرد وآلودگی هوا بهره بردهایم. اما قطعا تعداد کمی از ما فرصت پیدا کردهایم تا سر حوصله و با دقت به قفسه گیاهان دارویی در عطاریها نگاه کنیم و علاوه بر آشنایی با گیاهان دارویی که به صورت روزمره از آنها استفاده میکنیم با برخی از گیاهان دارویی و اجزای حیوانی مانند ماهی سقنقور ، آشنا شویم. ما سراغ قفسه گیاهان دارویی یکی از عطاریها رفتیم و برخی از عجیبترین و پرخاصیتترین گیاهان دارویی و اجزای حیوانی موجود در این قفسهها را انتخاب کردیم تا با کاربردهای درمانی آنها که در متون کهن طب سنتی ایرانی به آن اشاره شده آشنا شویم.
محتوای مقاله (با استفاده از این لیست به موضوع مورد نظر دسترسی سریعتر دارید)
ماهی سقنقور
تقویت کننده اعصاب
در بسیاری از متون طب سنتی ایران به نوعی جانور به نام «ماهی سقنقور» اشاره شده است که استفاده از گوشت نمکسود شده آن خواص درمانی متنوع و جالبی را به همراه دارد. ماهی سقنقور جانوری است که حدود ۲۰ تا ۲۵ سانتیمتر طول دارد و در بسیاری از عطاریها دیده میشود. برای نگهداری از این مارمولک و بهرهمندی از خواص درمانی، این مارمولک را به صورت نمکسود نگهداری میکنند. درمانگران طب سنتی استفاده از گوشت نمک سود شده یا نمک آغشته شده به بدن این حیوان را برای درمان بیماریهایی همچون ضعف اعصاب، لقوه و برخی از انواع رعشه استفاده میکنند. حتی مصرف این داروی طبیعی برای درمان دردهای مفصلی و تقویت قوای جنسی و افزایش وزن توصیه شده است. ماهی سقنقور طبعی گرم و تر دارد و به گفته درمانگران هرگز به صورت غذا مورد استفاده قرار نمیگیرد. میزان مصرف این دارو در روز کمتر از نصف یک نخود است.
مرجان دریایی
کاهش خونریزی و درمان اسکار
امروزه مرجانهای سرخ یکی از زیباییهای مهم آکواریومهای بزرگ دنیا هستند؛ حیوانی دریایی که درمانگران طب سنتی در گذشته از آن برای درمان بیماریهایی مانند جنون و وسواس استفاده میکردند و پودر آن را بهترین دارو برای کاهش و بندآوردن خونریزی زخمها استفاده میکردند. مرجان سرخ، حیوانی دریایی و سفیدرنگ است که با گذشت سالها و افزایش عمر به رنگ سرخ درمیآید. این موجود که طبعی سرد و خشک دارد در گروه داروهای طبیعی مفرح و قابض است و تاثیر بسیار چشمگیری در از بین بردن آثار به جای مانده از زخمها دارد و بهراحتی میتواند گوشت اضافه به وجود آمده در محل زخم را از بین ببرد. حکما و درمانگران طب سنتی بر این باورند که حتی تماشای مرجان سرخ میتواند موجب افزایش نشاط و شادابی افراد و بیماران مبتلا به افسردگی باشد.
کندش درمان برای سینوزیت
تسکین و درمان سینوزیت
شاید تعداد کمی از خوانندگان با ریشه گیاه کندش آشنا باشند. این گیاه که در طب سنتی به صورت پودر مورد استفاده قرار میگیرد بهترین دارو برای افراد مبتلا به سینوزیتهای مزمن یا حاد است. از آنجا که در برخی از افراد مبتلا به سینوزیت مجاری بینی و سینوسها مسدود میشود، بوییدن این گیاه موجب باز شدن مجاری مسدود شده، میشود. به این ترتیب که بیمار با بوییدن این گیاه دچار عطسههای مکرر میشود و این عطسهها به باز شدن مجاری و خروج ترشحات موجود در سینوسها کمک میکند و مانع تجمع و ماندگاری ترشحات و عفونت آنها در بیمار میشود. به گفته درمانگران طب سنتی استفاده از ریشه کندش میتواند نزله را به زکام تبدیل کند و به این ترتیب به تغییر مسیر ترشحات پشت حلقی و خروج آنها از طریق بینی کمک کند. البته این گیاه سمی بوده و استفاده خوراکی محدودی دارد. در ضمن کندش را با کندر اشتباه نگیرید! اینها دو گیاه متفاوت هستند.
پیاز عنصل
درمانی برای ریزش موی سکهای
پیاز عنصل یکی دیگر از گیاهان دارویی است که باید مراقبتهای زیادی هنگام مصرف آن داشته باشیم. این گیاه در صورتی که روی پوست مالیده شود موجب زخم شدن پوست میشود و حتی ممکن است موجب تاول زدن نیز شود. اما همین ویژگی عجیب و نهچندان جالب یکی از جالبترین و درمانیترین خواصهای این ریشه گیاهی برای بهبود ریزشهای موی سکهای است. افرادی که این نوع از ریزش های سکهای مو را تجربه کردهاند، میدانند که در این نوع از ریزش موهای سکهای پوست سر به مرور سفت و سخت میشود و حالت چرمگونه پیدا میکند. درمانگران طب سنتی استفاده از پیاز عنصل در موضع ریزش مو را موجب ضعیف شدن و قرمز شدن پوست می دانند و معتقدند، استفاده از پیازعنصل در ناحیه ریزش، موجب رویش مجدد موها میشود و اما کاربردی ترین داروی تهیه شده از پیاز عنصل دارویی به نام «شربت صدری» است که از ترکیب سرکه، عسل و پیازعنصل به دست میآید. این دارو برای درمان تنگی نفس و از بین بردن رطوبت بیش از حد بدن بسیار مفید است.
شکرتیغال
بهبود کم کاری دستگاه گوارش
شاید بسیاری از شما تجربه استفاده از جوشانده یا داروی تهیه شده از شکر تیغال را داشته باشید و ندانید که آنچه موجب درمان بیماریتان شده، پیله حشرهای است که روی گیاه انزروت زندگی میکند. حشرهای بسیار کوچک که برای نگهداری از لاروش، پیلهای سفیدرنگ به دور آن میتند که برای تهیه آن از نشاسته، سلولز و قند موجود در برگهای گیاه انزروت استفاده کرده است. این پیله سفید رنگ که پاکشده و شکستهشده آن در بسیاری از عطاریها به راحتی در دسترس است طعمی شیرین دارد و لعاب تهیه شده از آن برای درمان مشکلات تنفسی و سرفههای خشک بسیار پرفایده است. تنها نکته این است که در صورتی که پیله شکر تیغال را تهیه میکنید باید حتما آن را بشکنید و حشره سیاهرنگ درون آن را پاک کنید.
در متون طب سنتی اشاره شده:
شکرتیغال به عنوان یک ملین برای درمان یبوست و کمکاری دستگاه گوارش مناسب است.
مصرف شکر تیغال موجب تقویت صدا و حنجره میشود و مصرف آن به افرادی که شغلشان خوانندگی یا مداحی است توصیه میشود.
مادرانی که صاحب کودکان جیغجیغو هستند که کودکشان اغلب در حال جیغکشیدن و گریه کردن است با دادن دارویی که از شکرتیغال، شکر و ترنجبین تهیه شده، میتوانند التهابها و گرفتگی صدای کودک را درمان کنند.
مصرف شکرتیغال برای افرادی که در فصلهای سرد یا هوای آلوده با سوزش یا خشکی گلو یا سوزش ناحیه مری مبتلا میشوند، بسیار مفید است.
برگ بو
درمان بیماریهای کلیه
خانمهای زیادی از برگ بو برای خوشعطر شدن غذاهایشان استفاده میکنند و به کمک آن بوی زهم گوشت را از آن میگیرند و به این ترتیب غذایی خوشبو و خوشعطر برای اعضای خانواده فراهم a. اما بیشک بسیاری از این خانمها نمیدانند که برگ بو در گروه گیاهان دارویی سمی قرار دارد و مصرف آن باید به صورت محدود انجام شود. اگر خانمهای خانهدار عادت دارند در طول هفته ۳ تا ۴ بار از این گیاه استفاده کنند باید بدانند که مصرف بیرویه از این گیاه میتواند عوارضی را برای آنها به همراه داشته باشد. با اینوجود درمانگران طب سنتی استفاده از جوشانده برگ بو و مزهمزه کردن آن را برای بهبود درد دندان و بهبود دردهای کلیه و مثانه مفید میدانند. این درمانگران بر این باورند که اگر جوشانده برگ بو را در گوشههای خانه بریزید، موجب فراری شدن پشهها و مگسها از خانه میشوید.
پوست ترنج
پیشگیری از عوارض آلودگی هوا
پوست ترنج یا اترج یا بالنگ یکی از بهترین داروهای گیاهی برای روزهای آلوده است. این گیاه دارویی که علاوه بر عطاریها در خانه بسیاری از مادربزرگها و مردمان شمال کشور دیده میشود بهترین دارو برای پیشگیری از آسیبهایی است که به دلیل آلودگی هوا به جسم و روح انسان تحمیل میشود. مصرف پوست ترنج در غذا یا به صورت مربا میتواند علاوه بر افزایش اشتها به تصفیه خون هم کمک کند و در عین حال موجب افزایش نشاط و شادمانی در مصرفکننده شود. به گفته درمانگران طب سنتی استفاده از ضماد تهیه شده از پوست ترنج میتواند موجب درمان و کاهش درد محل گزش مار یا حشرات شود.