مشک
آهویی که مشک از آن گرفته می شود: Moschus moschi ferus
- مشک ماده خوشبویی است که معمولاً از نافه جنس نر آهوی ختن گرفته میشود.
- کیسه ای در زیر شکم این آهو وجود دارد که در آن ماده ای لزج و شکلاتی رنگ وجود دارد.
- در فصل بهار آهو آن را در اثر خارش به سنگ میکشد.
- این ماده سپس خشک میشود و در اثر تماس میافتد.
- بهترین نوع مُشک از آهوان چینی یا تبتی است. با این حال این مشک در نپال و روسیه هم تهیه میشود.
موارد مصرف مشک در طب قدیم
این مادّه در قدیم به جهت ویژگی های مزاجی اش، در درمان بیماری های بسیاری مؤثّر بوده و با توجه به ارزشمندی آن باید گفت که دارویی گرانبها به شمار می رفته است.
- اکتحال: به چشم کشیدن آن را اکتحال آن گویند.
- حب: گاه از آن حبهایی می ساختند که مانند قرص های امروزی بوده، و برای دفع برخی بیماری ها از آن استفاده می شده است.
- بوییدن: از بوییدن مشک در بهوش آوردن فرد بیهوش استفاده می کرده اند.
- بخور: هرچه که از دود استعمال نمایند بخور گویند. بخور دادن با مشک برای درمان بیماری هایی چون صرع و دیوانگی سودمند بوده.
- استنشاق: «به بینی کشیدن چیزی مایع که بسیار سیال باشد» را گویند.
- سعوط و عطوس: سعوط عبارت است از چیزی که در بینی کنند. عطوس نیز روشی است که در آن دارو در بینی می کنندو آن موجب عطسه می شود و عامل بیماری با عطسه از بدن بیرون می رود.
- حقنه و فرزجه: «حقنه عبارت از استرسال مایعات بمعاء مستقیم و رحم است». حقنه مشک به رحم برای دفع اختناق آن مفید است.
- مالیدن ضماد: گاه مشک را بصورت ضماد، به جای درد می مالیدند و می بستند.
- همراه خود داشتن: گاه همراه داشتن آن موجب بهبود یافتن بیمار می شده است. مثلاً برای دفع ضعف در آمیزش، به همراه داشتن مشک به هنگام گرمابه رفتن توصیه شده است.
- ضماد: ضماد نوعی مرهم است؛ یعنی ادویهای با مایعی درآمیخته که بر عضوی نهند. ضماد دواهایی زفت است که به بستن نیاز دارد، برخلاف طلا که محتاج بستن نیست.
- مصلح: در توضیح این اصطلاح آمده است: «آنچه اصلاح حال مأکول و مشروب نماید، اعم از آن که رفع ضرر آن کند یا معاونت بر فعل او نماید یا حفظ قوت یا کسر حدّت او کند یا بدرقه به جهت وصول او به اعضا گردد».
سودمندی های دارویی آن
- مشک امراض سر
- پادزهر
- توانبخشی و تقویت بنیه جنسی
- ضد عفونی کننده هوا به هنگام وبا
- مرهم زخم های دردناک
- رفع تب
- دفع اثر سموم
- مشک موجب از بین رفتن اندوه و بوجود آوردن فرحبخشی است.
- قوت مغز
- از بین بردن بیماری های بلغمی
- جلوگیری از سپید شدن مو
- مشک برای جلوگیری از دیوانگی و سرع