محافظت از کلیه

«اگر یک کلیه‌ام را اهدا کنم و آن یکی به اندازه کافی نتواند کار کند حتما از کارم پشیمان می‌شوم.» «یک کلیه نمی‌تواند به تنهایی عملکرد مناسبی داشته باشد. خیلی‌ها با دو کلیه به مشکل می‌‌خورند و باید دیالیز کنند. پس اگر یکی را اهدا کنم حتما دچار مشکل می‌شوم.»
این نگرانی‌‌ها بی‌مورد است اگر بدانیم که چگونه می‌توانیم از کلیه، این لوبیای سحرآمیز بدن، محافظت کنیم.
شخصی که تصمیم گرفته بود برای نجات جان بیماری یکی از کلیه‌هایش را اهدا کند می‌پرسید: «کلیه چپ را بدهم یا راست؟» گفتم: «یعنی چه؟ برای تو چه فرقی می‌کند؟» پاسخ داد: «به هر حال وقتی یک طرف بدن کلیه نداشته باشد دچار ورم می‌شود چون نمی‌تواند مواد زائد آن طرف را دفع کند. حالا می‌خواهم بدانم طرف چپ مهم‌تر است یا راست؟ کدام طرف ورم کند خطرناک‌تر است؟»
حقیقت این است که کلیه مواد زائد و دفعی را از خون جدا می‌کند و فرقی نمی‌کند که این خون در کدام یک از کلیه‌ها تصفیه شوند. در واقع هر دو کلیه مشغول به انجام یک عمل هستند و این طور نیست که هر کدام مسوول قسمتی از بدن باشند. در ضمن وجود یک کلیه سالم برای بدن کافی است و یک کلیه سالم بخوبی می‌تواند وظایف هر دو کلیه را انجام دهد.
مواظب خودت باش!
شرط این که بتوانید از یک کلیه خود محافظت کنید و با یک کلیه دچار مشکل نشوید این است که عوامل خطرساز برای سلامت کلیه‌ها را بشناسید و خصوصا در زمانی که فقط یک کلیه دارید و یک کلیه‌تان را به علت نارسایی حاد یا مزمن یا اهدا از دست داده‌اید به بهترین نحو از کلیه سالم خود محافظت کنید.
احتباس ادراری ممنوع:تخلیه دیر هنگام مثانه می‌تواند از چند طریق به کلیه شما آسیب برساند. اول این که استازیا باقی‌ماندن ادرار در مثانه می‌تواند رشد باکتری‌ها و عفونت ادراری را تسهیل نماید. عفونت ادراری نیز منجر به آسیب کلیه خواهد شد. دوم این که استاز ادرار به تشکیل سنگ‌های ادراری نیز کمک می‌نماید و از این طریق نیز می‌تواند باعث عفونت یا آسیب‌های دیگر شود و در نهایت رفلاکس یا بازگشت ادرار از مثانه به حالب (که کلیه را به مثانه متصل می‌سازد)‌ عملکرد کلیه را مختل می‌سازد.
علائم عفونت ادراری را بشناسید:سوزش ادرار شایع‌ترین علامت و شکایتی است که بیمار در صورت بروز آن به پزشک مراجعه می‌کند. ولی باید بدانید که عفونت ادراری در برخی از موارد با علائم دیگری خود را نشان می‌دهد که متاسفانه بعضی از بیماران به آنها توجه کمتری نشان می‌دهند. تکرر ادرار همان طور که می‌تواند ناشی از نوشیدن زیاد مایعات، احساس سرما یا حتی ابتلا به بیماری‌های پروستات باشد، می‌تواند یکی از علائم عفونت ادراری نیز باشد. احساس فوریت در دفع ادرار یا احساس یکباره و اورژانسی بودن نیاز به دفع ادرار نیز علامت دیگری از عفونت‌های ادراری است. تغییر رنگ ادرار و هر نوع اختلال در دفع ادرار نیز باید مورد توجه قرار بگیرند. در ضمن قطره‌قطره خارج شدن ادرار یا همراهی با چرک هم حتما باید مورد بررسی قرار بگیرند.
هر چه می‌خواهد دل‌تنگت، نخور:دیابت و چربی خون بالا هر دو برای کلیه‌ها مضر هستند خصوصا اگر دارای مشکل کلیوی هستید باید در مورد مصرف نمک، گوشت و پروتئین،‌ چربی و قند به طور کامل از دستورات غذایی که توسط پزشک و متخصص تغذیه شما صادر می‌شود اطاعت کنید. به هیچ وجه فکر نکنید که رژیم غذایی شما باید مشابه رژیم غذایی بیمار کلیوی دیگری باشد؛ چرا که در رژیم غذایی یک بیمار ممکن است مصرف پروتئین و مواد گوشتی محدود شود و بیمار دیگری به علت دفع بیش از حد پروتئین نیاز دارد که از مواد غذایی که پروتئین بیشتری دارد استفاده کند.
مصرف دارو بدون تجویز پزشک، ممنوع: مصرف خودسرانه دارو در هر حالتی اشتباه است. مثل کشیدن سیگار که همیشه خطرناک است ولی همان طور که به برخی بیماران قلبی و ریوی هشدار داده می‌شود که در صورت ادامه مصرف سیگار هر لحظه به مرگ نزدیک‌تر می‌شوید، مصرف دارو بدون مشورت با پزشک برای بیمار کلیوی فاجعه‌آفرین است. اگر دچار هر نوع بیماری کلیوی هستید یا اگر می‌خواهید با یک کلیه زندگی سالم و بانشاط داشته باشید، حتما قبل از مصرف دارو مشکل خود را با پزشک مطرح کنید. برخی از داروها اساسا برای کلیه‌ها سمی و خطرآفرین هستند. برخی دیگر ممکن است آسیبی به کلیه‌ها وارد نکنند ولی چون دفع آنها توسط کلیه انجام می‌شود در صورت تاخیر در دفع آنها ممکن است آسیب به قسمت‌های دیگر بدن وارد شود. در تمام این موارد پزشک با داشتن اطلاعات کامل از وضعیت جسمانی شما، می‌تواند با کاهش میزان مصرف دارو یا تغییر دارو از سلامت شما محافظت نماید.
مصرف مایعات در حجم مناسب:یکی از تفکرات غلط در میان بیماران کلیوی یا افرادی که یک کلیه دارند این است که با مصرف کمتر مایعات از فعالیت کلیه‌ها می‌کاهند. این افراد چنین باوری دارند که هر چقدر حجم مایعات کمتر باشد کلیه کمتر مجبور به فعالیت می‌شود، در حالی که مصرف کمتر مایعات با غلیظ‌تر شدن ادرار و تلاش بیشتر کلیه‌ها برای تصفیه آن همراه است. فراموش نکنیم کلیه همان طور که مسوول دفع مواد زائد و دفعی است، از دفع مواد مورد نیاز بدن نیز جلوگیری می‌کند. بیرون کشیدن و حفظ مواد مورد نیاز بدن از ادرار غلیظ مشکل‌تر است.
برخی از بیماران کلیوی یا دارای یک کلیه نیز با این تفکر غلط که مصرف مایعات برای کلیه‌ها خوب است پس هر چه بیشتر، بهتر به کلیه خود آسیب وارد می‌کنند. همیشه باید تعادل را حفظ کرد، نه افراط و نه تفریط.
زندگی عادی داشته باشید :انسان با یک کلیه هم زنده می‌ماند. این را همه می‌دانند، حتی کسانی که برای اهدا کلیه به عزیز خود نیز دچار تردید می‌شوند. هیچ کس شک ندارد که با یک کلیه هم حیات ادامه خواهد داشت. مهم این است که باور کنیم با یک کلیه هم می‌شود زندگی کرد. زندگی در همه ابعاد آن با وجود یک کلیه کمتر نیز در جریان است.
تفریح، استراحت، ورزش، شرکت در فعالیت‌های اجتماعی و… برای فردی که یک کلیه دارد همانند دیگران است  هرچند ممکن است با برخی محدودیت‌ها در نوع ورزش و فعالیت یا تغذیه  روبه‌رو شود. بزرگ‌ترین اشتباه فردی که یک کلیه دارد این است: ایستادن در برابر آینه و فکر کردن به این که آیا واقعا رنگ پریده‌تر از گذشته هستم یا نه؟
چرا پیوند از فرد زنده؟
این روزها که پیوند از بیماران دچار مرگ مغزی شده رواج بیشتری یافته است این سوال مطرح است که چرا هنوز باید پیوند از افراد زنده را ترجیح بدهیم؟ در پاسخ به این سوال باید گفت اول این که میزان عرضه عضو از جسد به اندازه میزان تقاضای کلیه نیست و دوم این که با وجود استفاده از داروهای سرکوب‌کننده ایمنی و پیشرفت‌های علمی هنوز هم میزان بقای کلیه‌دهنده زنده بسیار بیشتر از بقای کلیه‌دهنده مرگ‌مغزی است.
مزایای دهنده زنده نسبت به دهنده‌مرگ‌مغزی‌
–  سازگاری بهتر و احتمال دفع پیوند کمتر
 – نیاز کمتر به داروهای سرکوب‌کننده ایمنی‌
–  کاهش زمان انتظار برای پیوند
–  اجتناب از عوارض دیالیزهای مکرر
–  بستری کوتاه‌تر
– موفقیت بیشتر در عملکرد کلیه‌
–  جراحی در شرایط مساعدتر و غیراورژانس‌
معایب پیوند از دهنده زنده‌
–  نیاز به وجود عضوی از خانواده بیمار که داوطلب از نظر طبی مناسب باشد.
 – اندکی خطر بالقوه (و نه بالفعل)‌ برای دهنده‌