پارسی طب مجله سلامت جسم و روان
سرمهای مورد نیاز در مایع درمانی
برای مایع درمانی در سوختگیها از محلول رینگر لاکتات و در صورت موجود نبودن ، از سرم فیزیولوژی (نرمال سالین یا سرم نمکی ۹/۰ درصد) استفاده می‌شود. همچنین سالین هیپرتونیک در ۸ ساعت اول بیشتر بکار می‌رود.
نحوه تزریق مایعات
برای تزریق مایعات باید از یک کاتتر داخل وریدی بزرگ ( آنژیوکت ۱۴تا۱۶gaue) استفاده کرد. کاتتر تزریق مایع را در ناحیه‌ای از پوست که دچار سوختگی است قرار ندهید مگر اینکه یک سیاهرگ مناسب در منطقه‌ای دیگر پیدا نکرده باشید. همیشه ارجحیت دارد که به عوض سیاهرگهای اندام تحتانی (پاها) کاتتر تزریق مایع را درون سیاهرگهای اندام فوقانی (دستها) قرار دهید حتی اگر اندام فوقانی دچار سوختگی بوده و اندام تحتانی سالم باشند. این به دلیل التهاب تقریباً حتمی در سیاهرگهای اندام تحتانی بوده و با ایجاد عفونت خطر مرگ و میر را زیاد خواهد کرد.
اگر زمان انتقال مصدوم تا مرکز درمانی کمتر از ۶۰ دقیقه باشد ایجاد یک راه داخل وریدی و شروع مایع درمانی در صحنه حادثه برای یک مصدوم دچار سوختگی بندرت مورد دارد، اما اگر زمان انتقال بیش از این طول بکشد باید در مصدومی که وسعت سوختگی‌اش بیش از ۱۵ الی ۲۰ درصد است، تزریق مایعات را شروع کرد. اگر در یک مصدوم سوخته شواهدی از وجود شوک در ۳۰ دقیقه اول پس از وقوع آسیب کشف شود باید سریعاً در جستجوی خونریزی مخفی برآیید، زیرا زمان لازم برای ایجاد شوک کمبود حجم ناشی از خود سوختگی بیشتر از این مدت است.
نحوه محاسبه مایع مورد نیاز برای بالغین
نحوه محاسبه میزان مایع مورد نیاز به وسعت سوختگی و وزن مصدوم بستگی داشته و برای بالغین و اطفال متفاوت است.
یکی از فرمولهای معروف که در بیشتر مراکز سوختگی برای محاسبه مایع درمانی مصدوم به کار می‌رود فرمول پارکلند است که بر طبق آن باید ۴ میلی لیتر محلول رینگر لاکتات به ازای هر کیلو گرم وزن بدن و هر یک درصد سوختگی (فقط سوختگی درجه دو و درجه سه) در طول ۲۴ ساعت اول به بیمار داد. البته حداکثر وسعت سوختگی را ۵۰% در نظر می‌گیرند. بنابراین فرمول به طریق زیر است:
کل مایع مورد نیاز در ۲۴ ساعت اول (میلی لیتر) = در صد سوختگی x وزن بدن مصدوم به کیلوگرم ۴x
نصف این مقدار مایع را در ۸ ساعت اول و بقیه را در طی ۱۶ ساعت بعد تزریق می‌کنند.
توجه کنید: منظور از ۸ ساعت اول ، ۸ ساعت اول پس از وقوع آسیب است، نه از موقعی که مصدوم پیدا می‌شود یا درمان آغاز می‌گردد.
نحوه محاسبه مایع مورد نیاز برای اطفال
نشان داده شده است که فرمول پارکلند برای تعیین مایع مورد نیاز در شیرخواران و اطفال کوچک (با وزنی کمتر از ۳۰کیلوگرم) مناسب نیست و میزان را کمتر از حد واقعی تخمین می‌زند. قابل قبولترین فرمول برای تعیین مایع مورد نیاز در ۲۴ ساعت اول در شیرخواران و اطفال کوچک با وزنی کمتر از ۳۰ کیلوگرم که دچار سوختگی شده‌اند به قرار زیر است:
مایع نگهدارنده + محلول لینگر لاکتات
محلول لینگر لاکتات (میلی لیتر) = در صد سوختگی x وزن بدن مصدوم به کیلوگرم ۴x
مایع نگهدارنده مقدار مایعی است که برای بر قراری تعادل مایع در بدن یک فرد مورد نیاز است ( در صورتی که از دست رفتن غیر طبیعی مایعات وجود نداشته باشد) و میزان آن را به طریق زیر محاسبه می‌کنند:
ده کیلوگرم اول به ازای هر کیلوگرم ۱۰۰ میلی لیتر
ده کیلوگرم دوم به ازای هر کیلوگرم ۵۰ میلی لیتر
ده کیلوگرم سوم به بعد به ازای هر کیلوگرم ۲۰میلی لیتر
مثلا برای یک کودک با وزن ۲۵ کیلوگرم میزان مایع نگهدارنده در ۲۴ ساعت برابر است با :
میلی لیتر ۱۶۰۰ + (۲۰×۵) + (۵۰×۱۰) + (۱۰۰×۱۰)
برای اطفال با وزنی بیش از ۳۰ کیلوگرم می‌توان از همان فرمول پارکلند با دقت نسبی استفاده کرد.
فرمولهای فوق تنها راهنمای اولیه برای تخمین مقدار مایع مورد نیاز است؛
بعضی از مصدومین به دو یا حتی سه برابر مقدار محاسبه شده نیاز دارند. بیمارانی که معمولاً به مقادیر بیشتری مایع برای احیاء احتیاج دارند، عبارتند از :
آسیب دیدگان از ولتاژهای بالای جریان الکتریسته
کسانی که آسیب تنفسی پیدا کرده‌اند.
افرادی که در مایع آنان تاخیر شده است.
برعکس افرادی که در مایع درمانی آنان باید با احتیاط اقدام به دادن مایعات کرد عبارتند از :
افراد بالای پنجاه سال و زیر ۲ سال
کسانی که ناراحتی قلبی- ریوی دارند.
ارزیابی بیمار سوخته
برای ارزیابی وضعیت گردش خون مصدوم باید بطور مرتب علایم حیاتی ( فشار خون ، نبض و پر شدن مجدد مویرگی با فشار بر بستر ناخن) را در وی اندازه‌گیری کرد. با این وجود این علائم به خصوص فشار خون بطور کامل قابل اعتماد نبوده و می‌توانند علیرغم وجود شوک در حد طبیعی باشند و بعداً پس از ایجاد نارسایی گردش خون سریعاً افت کنند. دقیقترین نشانه تعادل مایعات مصدوم میزان برون‌ده ادرار وی است؛ به عبارت دیگر مقدار ادراری که او در هر ساعت دفع می‌کند. با قرار دادن یک کاتتر (سوند) در داخل مثانه و اتصال آن به یک کیسه ادراری می‌توان این مقدار را با بهترین دقت اندازه‌گیری کرد.
وضعیت طبیعی برون‌ده ادرار
برون‌ده طبیعی ادرار در یک فرد بالغ ۳۰ تا ۵۰ میلی لیتر ادرار در ساعت است. روش دقیقتر محاسبه حداقل برون‌ده طبیعی ادرار بر اساس وزن بدن است:
در بالغین: ۵/۰ میلی لیتر ادرار به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در ساعت.
در اطفال: ۱ میلی لیتر ادرار به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در ساعت.
مثلاً یک فرد بالغ با وزن ۸۰ کیلو گرم باید حداقل هر ساعت ۴۰ میلی لیتر ادرار کند. مقادیر کمتر از این نشان دهنده کمبود مایع است و باید مقدار تزریق مایع را افزایش داد. شایعترین نتیجه تزریق کم یا تاخیری مایعات ، آسیب شدید کلیه (نارسایی کلیه) است.
توجه کنید: اگر مصدوم ادرار قرمز رنگ دفع می‌کند، فوراً سرعت تزریق مایع را افزایش دهید.
