کم آبی در اسهال کودکان

بدن، جهت تأمین نیازهای خود به مواد معدنی، حفظ ثبات شیمیایی و دفع مواد زائد، به مقادیر کافی آب نیاز دارد. اگر کودک به دلایل مختلف مثل اسهال ، استفراغ یا تب ، آب بدنش را از دست بدهد و این مقدار توسط مایعات کافی جبران نشود، کم آبی اتفاق می افتد. در اسهال از آنجایی که حرکت روده سریع می شود و روده فرصت کافی برای جذب آب ندارد ، کم آبی خیلی سریع اتفاق افتاده و پیشرفت می کند. بنابراین اسهال ، به خصوص اگر همراه با استفراغ باشد، در کودکان می تواند بسیارخطرناک باشد. در صورتی که تب نیز به مجموعه علائم فوق اضافه شود ، به خاطر از دست دادن آب از طریق تعریق ، کم آبی خیلی سریع تر و بیشتر پیشرفت می کند. ثبات شیمیایی بدن به هم ریخته ، مواد مغذی ضروری از بدن دفع می شوند و حجم خون در گردش تا حد خطرناکی پایین می آید. کم آبی مشکل جدی و خطرناکی است و باید فوراً درمان شود. اگر کم آبی ، شدید و پیشرفته باشد ممکن است باعث آسیب مغزی و حتی مرگ شود.

علائم احتمالی :

– خشکی دهان ولبها،

– بی حالی،

– ملاجهای فرو رفته،

– ادرار غلیظ ( ادرار زرد رنگ تیره ) یا خشک ماندن پوشک ( عدم وجود ادرار).

نخستین اقداماتی که می توانید انجام دهید:

۱- اگر کودک مبتلا به اسهال یا استفراغ است ، درجه حرارت او را اندازه بگیرید . در صورت تب بالای ۳۸ درجه سانتی گراد ، سعی کنید تب او را با کمک یک اسفنج مرطوب و استفاده از شربت استامینوفن پایین بیاورید.

۲- اگر کودک شما با استفاده از بطری ، شیر می خورد به او مقداری آب جوشیده خنک بدهید. اگر کودک با شیر مادر تغذیه می شود، شیردهی را ادامه دهید. در صورتی که اسهال یا استفراغ پس از شش ساعت متوقف نشد به پزشک اطلاع دهید.

۳- کودک را تشویق کنید تا مایعات بنوشد. از دادن شیر یا آب میوه رقیق نشده به کودک خودداری کنید.

۴- پودر ORS را مطابق دستورالعمل نوشته شده بر روی بسته بندی درست کرده و به کودک بدهید. این محلول حاوی قند و نمک و مقداری املا ح لازم برای بدن است که درطی اسهال از بدن دفع می شود.

۵- هرگز به کودک خود داروی ضد اسهال یا ضد استفراغ ندهید مگر طبق دستور پزشک.

۶- اگر اسهال کودک بیشتر از شش ساعت طول کشید یا همراه با سایر علائم بیماری مانند تب یا استفراغ بود با پزشک خود تماس بگیرید.

اقداماتی که پزشک انجام می دهد :

– پزشک شما احتمالاً مصرف ORS را به منظور جایگزین کردن مایعات و املاح از دست رفته توصیه می کند. در مواردی که کم آبی کودک شدید است ممکن است لازم باشد در بیمارستان بستری شده و آب واملاح را از طریق داخل وریدی دریافت دارد.

– در موارد نادری که اسهال کودک به دلیل عدم تحمل قند شیر( لاکتوز) است پزشک ممکن است شیرخشک فاقد قند برای کودک تجویز کند.

اقداماتی که شما می توانید برای کمک به کودک انجام دهید:

– ادرار کودک را بررسی کنید. رنگ روشن و شفاف ادرار و ادرار کردن به طور مرتب نشان می دهد که سطح مایعات بدن کودک به حد طبیعی برگشته است.

– بعد از برطرف شدن بیماری ، به تدریج غذاهای حاوی شیر را مجدداً برای کودک شروع کنید. اگر کودک از شیر خشک استفاده می کند، می توانید شیر را تا سه برابر رقیق تراز معمول درست کنید و سپس ظرف دو تا سه روز بعد میزان آب داخل شیر را به حد طبیعی برسانید.

– اگر کودک را از شیر گرفته اید و غذاهای جامد به او می دهید، به خاطر داشته باشید که حتماً مایعات کافی به وی بدهید.

ب- کاهش اشتها

کودک بیمار تقریباً همیشه از خوردن غذا اجتناب می کند. کاهش اشتها یک علامت عمومی در اغلب بیماری هاست و در بسیاری موارد همراه تب دیده می شود. همچنین این مشکل در بیماری هایی مثل التهاب معده و روده و گلو درد نیز دیده می شود. مشکلات خفیف مثل بیماری حرکت ( یا مسافرت ) اغلب سبب کاهش اشتهای کودک می شود ، اما این مشکل گذرا و موقتی است. اگر کودک به علت خستگی یا خوردن یک میان وعده مفصل ، یک وعده غذای خود را نخورد ، نباید نگران کاهش اشتهای وی باشید چون دراین شرایط این مسئله طبیعی است و در وعده غذایی بعدی احتمالاً جبران می شود.

اگر کودک برای ۲۴ ساعت از خوردن غذا اجتناب کند و هیچ دلیل مشخصی برای کاهش اشتهای وی پیدا نشود ممکن است مشکلی جدی وجود داشته باشد.

نخستین اقداماتی که می توانید انجام دهید :

۱- اگر کودک برای یک روز کامل از خوردن غذا اجتناب کرده اما مقدار زیادی مایعات نوشیده ، نخست درجه حرارت وی را اندازه بگیرید . سپس به کمک دسته قاشق زبان وی را به آرامی پایین بیاورید و از او بخواهید بگوید ” آآ…” به این ترتیب می توانید لوزه های وی را معاینه کنید . در صورت وجود التهاب و بزرگی لوزه ها ، بلع دشوار و دردناک شده و کودک ازخوردن اجتناب می کند.

۲- ممکن است کودک مبتلا به گوش درد باشد. یک عفونت گوشی مانند اوتیت میانی ( عفونت گوش میانی ) به اندازه کافی برای کاهش اشتهای کودک دردناک است.

۳- به وسیله معاینه قسمت تحتانی و راست شکم می توان به وجود آپاندیسیت شک کرد . برای این کار کودک را بخوابانید و قسمت تحتانی و راست شکم ، کمی پایین تراز ناف را به آرامی فشار دهید. وجود درد درفشار ملایم شکم وایجاد یک درد تیز هنگام برداشتن ناگهانی دست ، می تواند نشانه های آپاندیسیت باشد.

۴- از کودک بپرسید که آیا هنگام ادرار کردن دچار درد می شود؟ این علامت می تواند نشانه یک عفونت در دستگاه ادراری باشد.

۵- اگر درجه حرارت کودک طبیعی است و هیچ نشانه ای از بیماری های ذکرشده در وی دیده نمی شود ولی کودک همچنان از خوردن غذا خودداری می کند، به او مقدار زیادی مایعات بدهید.

چنانچه بی اشتهایی حتی بدون هیچ علامتی برای ۲۴ ساعت ادامه پیدا کرد، با پزشک خود مشورت کنید.

اقداماتی که پزشک انجام می دهد :

– پزشک نخست کودک را معاینه می کند تا از وجود هر علتی که سبب بی اشتهایی کودک شده آگاه شود . اگر هیچ علامتی پیدا نشد احتمالاً کودک را تحت نظر گرفته ، توصیه های لازم را به شما می کند.