نفخ معده (Bloating): عوامل تشدید کننده نفخ شکم چیست؟

نفخ معده (bloating) : به احساس ورم و پری شکم و افزایش میزان گاز در مجاری گوارش اطلاق میگردد. علت نفخ معمولا وجود گاز زیاد نیست، بلکه به خاطر کندی انقباضات عضلانی و حرکات دودی مجاری گوارش میباشد. مصرف غذاهای چرب تخلیه معده را به تاخیر انداخته و ایجاد نفخ میکنند.

آیا نفخ معده می تواند نشانه ای از یک بیماری در بدن باشد؟

همچنین نفخ می تواند به علت نشانگان روده تحریک پذیر باشد (که در آن انقباضات روده ای نامنظم می گردد)- علت دیگر نفخ میتواند تند تند غذا خوردن باشد.

همچنین نفخ میتواند نشانه برخی بیماریها مانند آپاندیسیت و یا سنگ کیسه صفرا باشد. یبوست نیز ایجاد نفخ میکند. نفخ معده بیشتر در زنان بروز میکند. علت آن هم تغییر در سطح هورمون های بدن و افزایش احتباس آب و نمک در بافت های بدن، پیش از قاعدگی می باشد.

نفخ معده که عوامل متعددی در بروز آن نقش دارند یکی از شایع ترین اختلالات گوارشی است.

بلعیدن هوا هنگام صرف غذا عامل اصلی بروز نفخ یا احساس پری در معده و روده است و به همین دلیل توصیه می شود که هیچ گاه غذا را با عجله نخورید چون این کار باعث می شود هوای زیاد وارد دستگاه گوارش شما شود.

همچنین تغییر در برنامه غذایی روزانه از دیگر عوامل بروز نفخ شکمی است. خوردن غذاهایی نظیر حبوبات، مصرف برخی داروها و همچنین یبوست از عوامل تشدید کننده نفخ شکم هستند.

برای جلوگیری از ایجاد نفخ معده و گاز در دستگاه گوارش، پرهیز از مصرف نوشیدنی های گازدار، استعمال سیگار و جویدن آدامس توصیه می شود. با مراجعه به پزشک و مصرف داروهای ضد نفخ این مشکل به راحتی قابل درمان خواهد بود.

در این مطلب فهرست مهمترین مواد غذایی نفاخ ارائه شده که عبارتند از:

برخی از میوه ها مثل موز، خیار، گوجه سبز، شاه توت، گیلاس، زرشک، انگور، انجیر، انار و زردآلو موجب بروز گاز در دستگاه گوارش و نفخ شکم می شوند. موز بویژه در افرادی که سرد مزاج هستند، تولید گاز معده می کند. خیار نیز میوه نفاخی است چون به سرعت در معده فاسد می شود. مصرف زیاده از حد گوجه سبز نیز عامل نفخ معده است. مصرف انار نیز برای افرادی که سابقه نفخ معده دارند، توصیه نمی شود. زردآلو هم به طور کلی میوه دیرهضم و نفاخی است. مصرف زیاد خربزه نیز عامل ایجاد گاز زیادی در دستگاه گوارش است.

یک گروه دیگر از مواد غذایی نفاخ حبوبات هستند.

تخم مرغ نیز به دلیل گوگرد موجود در آن در بروز نفخ شکمی موثر است.

پسته خام نیز یک خوردنی نفاخ است.

علاوه بر اینها گروه دیگر از مواد خوراکی مثل شیر، برنج، گندم، ذرت، خاکشیر، قندق ، کشک و سبزیجاتی چون ترب، تره، پیاز، کلم و کاهو که حاوی فیبر خوراکی زیاد هستند، همگی اگر بیش از اندازه مصرف شوند تولید نفخ می کنند و برای دستگاه گوارش آزار دهنده می شوند.

درمان نفخ معده و افزایش گاز روده ها

۱-چنانچه علت سوء هضم و نارسایی لوزالمعده باشد باید مکمل آنزیمهای لوزالمعده تجویز گردد.

۲-چنانچه علت سوء هضم لاکتوز، فروکتوز و یا سوربیتول باشند، باید غذاهای حاوی این قند ها از رژیم غذایی حذف گردیده و یا از مکمل آنزیمهای گوارشی استفاده شود. آنزیمهای alpha-galactosidase باعث هضم قندهای کمپلکس گردیده و حجم گاز روده ها را کاهش میدهند. مکمل های آنزیمهای گوارشی موجود شامل لاکتاز، آمیلاز، لیپاز، پروتئاز، سلولاز، پکتیناز، اینورتاز، گلوکوآمیلاز، مالت دیاستاز میباشند.

۳-چنانچه سوء هضم و سوء جذب به علت اختلال در عملکرد دیواره روده ها باشد، باید با بیوپسی روده کوچک و کشف علت داروی مرتبط تجویز گردد.

۴-چنانچه علت انسداد فیزیکی باشد، عمل جراحی باید صورت گیرد.

۵-چنانچه علت انسداد کارکردی باشد، بایستی ازداروهای محرک فعالیت عضلات معده و روده کوچک نظیر erythromycin وmetoclopramide مصرف کرد.

۶-مصرف غذاهای حاوی کربوهیدرات های هضم ناپذیر باید محدود و یا از رژیم غذایی حذف گردند.

۷-غذا به آرامی و آهستگی صرف شود.

۸-قدم زدن پس از صرف غذا حرکات روده ها را تحریک میکند.

۹-مصرف داروی simethicone نیز میتواند نفخ را کاهش دهد.

۱۰-مصرف قرصهای زغال فعال شده قبل از غذاهایی که نفخ آور میباشند گاز روده ها را کاهش میدهند.

۱۱-آنتی بیوتیک ریفاکسیمین rifaximin که در درمان اسهال مرتبط با e-coli تجویز میگردد نیز حجم گازهای روده را کاهش میدهد.

۱۲-مصرف اندکی مایعات اسیدی همچون آب لیموترش و یا سرکه همراه با غذا باعث تحریک ترشح اسید هیدروکلریک و آنزیمهای گوارشی میگردد.

۱۳-مصرف ماست، زیره سبز(cumin) ، زیره سیاه (caraway) وزردچوبه (tumeric) گاز روده ها و نفخ را کاهش می دهند.

۱۴-تخمیر، اولیگوساکاریدها را تجزیه کرده و تولید گاز آنها را کاهش میدهد. به همین خاطر توفو tofu (پنیر سویا) گاز خیلی کمتری نسبت به لوبیای پخته تولید میکند.

۱۵-برای کاهش خاصیت نفخ آوری لوبیای پخته، لوبیا را ۲۴ ساعت درون آب بخیسانید و سپس آب پز کنید. اما این کار مواد مغذی دیگر محلول در آب را نیز از لوبیا خارج میسازد.

۱۶-مصرف آنتی اسید ها باد گلو را افزایش داده و نفخ را رفع میکند.

۱۷-نعناع، آویشن، فلفل فرنگی شیرین، ریحان، دارچین، زنجبیل و لیمو ترش باعث تسهیل عمل دفع گازهای روده ها و باد گلو شده و ضد نفخ میباشند.

۱۸-جای مصرف ۳ وعده غذایی سنگین در روز از ۶ وعده غذایی سبک استفاده کنید.

درمان نفخ معده در طب سنتی

امروزه تغذیه نامناسب و استفاده از فست فودها سبب بروز مشکلات گوارشی بسیاری در جامعه شده است و در این میان طب نوین قادر به درمان ریشه ای این مشکلات نیست و مصرف طولانی مدت داروهای تجویزی در طب نوین خود نیز سبب بروز سایر مشکلات گوارشی می گردد. اما طب سنتی با در نظر گرفتن ویژگی های مزاجی، مشکلات گوارشی را با استفاده از گیاهان دارویی بی ضرر و دارای مکانیسمی ساده درمان می نمایند. یکی از این فرآورده های گیاهی، سایکودایجست است که از ۹ گیاه دارویی تشکیل و می تواند بسیاری از مشکلات گوارشی را بهبود بخشد. اما باید توجه داشت که تنها مصرف دارو کافی نیست و باید پیش نیازهای درمانی نیز رعایت شود.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در این زمینه می توانید مقاله سایکودایجست را مطالعه کنید و یا از مشاورین ما بهره گیرید.