علت شب‌ ادراری کودکان و راه‌های‌ درمان

علت شب‌ ادراری کودکان و راه‌ های‌ درمان : باید به این نکته توجه کرد که همان طور که زمان راه افتادن و حرف زدن کودکان متفاوت است، روند بالا رفتن ظرفیت مثانه و قدرت کنترلی آن نیز متفاوت خواهد بود.

به گزارش تعامل به نقل از باشگاه خبرنگاران، در دوران شیرخوارگی، کودکان کنترلی بر دفع ادرار ندارند و به محض پر شدن مثانه، گیرنده های جدار مثانه تحریک می شود و عمل دفع صورت می گیرد. اما با بزرگ تر شدن کودک و رسیدن به سن حدود ۱ تا ۲ سالگی، او متوجه پرشدن مثانه خود می شود و این توانایی را دارد که تخلیه آن را به تعویق بیندازد.

معمولاً کودکان ۲ ساله قادرند در طول روز ادرارشان را کنترل کنند اما توانایی کنترل شبانه آن را ندارند؛ در مقطع ۴ تا ۵ سالگی، مراکز عصبی مغز قادر است انقباضات مثانه را در خواب هم کنترل کند. اما بعضی مواقع کودکان در سنین بالاتر دچار شب ادراری می شوند.

باید به این نکته توجه کرد که همان طور که زمان راه افتادن و حرف زدن کودکان متفاوت است، روند بالا رفتن ظرفیت مثانه و قدرت کنترلی آن نیز متفاوت خواهد بود.

درباره دلایل وراه های درمان این اختلال با یکی از کارشناسان گفت وگویی کردیم که توجه شما را به آن جلب می کنیم.

وقتی می گوییم کودکی شب ادرار است که وی از ۵ سالگی به بعد حداقل دوبار در هفته و به مدت ۳ ماه پیاپی بستر خود را خیس کند.

کارشناسان به والدین و خانواده ها سفارش می کنند که کودک را در هیچ سنی به علت شب ادراری توبیخ نکنند، چون خود او از این موضوع ناراحت است.

دکتر علیرضا اکرامی نژاد با تاکید بر این موضوع می افزاید: توبیخ کردن کودک نه تنها کمکی به این موضوع نمی کند بلکه موجب افزایش مشکلات احساسی و روانی نیز می شود.

اما این امر به معنای نادیده گرفتن شب ادراری کودک هم نیست. وی می گوید: آمار شیوع اختلال در کودکان ۴ ساله، ۲۵ درصد، در کودکان ۵ ساله ۱۵ درصد، در سن بلوغ ۴ درصد و در بزرگسالان یک درصد است. شیوع آن در پسرها نیز نسبت به دختران ۲ برابر است و عوارض این اختلال باعث می شود که اعتماد به نفس کودک کاهش یابد.

اما امروزه اطلاعات زیادی درباره شب ادراری و راه های درمان آن وجود دارد. سوالی که پیش می آید این است که دلایل شب ادراری چیست و راه های درمان کدام است؟ علت های مختلفی برای آن عنوان شده است که از جمله آن علل فیزیولوژیک است.

علت شب‌ ادراری کودکان و راه‌های‌ درمان

آناتومی بدن، نقش عمده ای در شب ادراری کودک دارد. مواردی از قبیل کوچک بودن مثانه، ضعف ماهیچه های نگه دارنده، عفونت دستگاه ادراری، دیابت قندی، دیابت بی مزه، اختلالات خواب، حملات صرع، خواب گردی و انسداد در مسیر لوله های ادراری در بروز این مشکل نقش دارد.

مشکلات احساسی و عاطفی نیز از دیگر دلایل شب ادراری محسوب می شود. کودکانی که به درستی استفاده از دست شویی را آموخته اند گاهی به دلیل مسائل و مشکلات عاطفی بستر خود را خیس می کنند البته این مسئله فقط شامل ۲۰ درصد مبتلایان به شب ادراری می شود و بعید به نظر می رسد مشکل کودکی که دائم شب ادراری دارد، صرفا عاطفی باشد.

رفتار درمانی و شرطی سازی با استفاده از زنگ و تشکچه موثرترین روش درمان کنترل بی اختیاری ادراری است.

وی ادامه می دهد: بسیاری از کودکان به این دلیل رختخوابشان را خیس می کنند که در زمان خواب علامت هایی را که مثانه پر به مغز می فرستد درک نمی کنند.

بنابراین نمی توانند با این علامت ها از خواب بیدار شوند. مسئله نوع خواب وعمق خواب معمولاً ارثی است. با این حال پزشک برای تشخیص دقیق بیماری کشت کامل ادرار، رادیوگرافی از مثانه و مجاری ادراری و در صورت لزوم بررسی قند خون را تجویز می کند.

روش های درمانی که برای شب ادراری مفید است، عبارت است از مداخله های دارویی و رفتاری.

گام نخست و مهم در مرحله درمانی مرور آموزش های ارائه شده به کودک است. اگر اقدامی برای آموزش انجام نشده است، باید والدین را در این زمینه راهنمایی کرد. همچنین محدودسازی مصرف مایعات قبل از خواب و بیدار کردن شبانه کودک برای دفع ادرار مفید است.

راه حل هایی برای کنترل شب ادراری عقیده بر این است که ۸۰ درصد شب ادراری ها به علت مشکلاتی نظیر گنجایش ناکافی مثانه یا نوع و عمق خواب ایجاد می شود.

ابتدا باید بکوشید که مشکل مثانه را حل کنید. البته این اقدام زمانی نتیجه بخش است که پزشک عفونت ادراری را رد کرده باشد.

راه حل های پیشنهادی به قرار زیر است: برای کودک توضیح دهید که یکی از علت هایی که رختخوابش را خیس می کند گنجایش کم مثانه اش برای نگه داری ادرار است.

شکل مثانه را بکشید و برای او توضیح دهید که مثانه چیست و چه نقشی در بدن دارد. به کودک اطمینان دهید که می تواند با تمرین، گنجایش مثانه اش را زیاد کند.

به او اطمینان دهید، در اثر تداوم در تمرین، موفق خواهد شد. اگر شما یا عضو دیگری از خانواده در کودکی دچار شب ادراری بوده اید، این مطلب را برای کودکتان بگویید.

این که کودک بداند فرد مورد علاقه او نیز در کودکی این مشکل را داشته است، به او کمک می کند که با این مسئله بهتر کنار بیاید و کمتر احساس ناراحتی کند.

کودک را تشویق کنید که در طول روز مایعات بیشتری بنوشد و در شب  از مایعات کمتری استفاده کند. بسیاری از متخصصان تغذیه کودک، حذف کردن کافئین، شکلات و ادویه را از برنامه غذایی کودکی که به شب ادراری مبتلاست، توصیه می کنند. وقتی کودک به توالت می رود، به او بیاموزید که چگونه ادرار کردن را شروع و تمام کند، بدین معنا که بر روند دفع ادرار کنترل داشته باشد تا اسفنگترها قوی شود.

تشک او را با رویه ضد آب بپوشانید و دراتاق از خوشبوکننده استفاده کنید تا اگر کودک دچار شب ادراری شد، بوی بد باعث آزار بیشتر او نشود.

چند ساعت پس از آن که کودک خوابید او را بیدار کنید تا به دستشویی برود. 

در صورت نیاز با پزشک متخصص مشورت کنید و درمان دارویی انجام دهید اما باید توجه داشت که آموزش مهارت کنترل ادرار از درمان دارویی مهم  تر است.

باید به این نکته توجه کرد که همان طور که زمان راه افتادن و حرف زدن کودکان متفاوت است، روند بالا رفتن ظرفیت مثانه و قدرت کنترلی آن نیز متفاوت خواهد بود .

در دوران شیرخوارگی، کودکان کنترلی بر دفع ادرار ندارند و به محض پر شدن مثانه، گیرنده های جدار مثانه تحریک می شود و عمل دفع صورت می گیرد.

اما با بزرگ تر شدن کودک و رسیدن به سن حدود ۱ تا ۲ سالگی، او متوجه پرشدن مثانه خود می شود و این توانایی را دارد که تخلیه آن را به تعویق بیندازد.

معمولاً کودکان ۲ ساله قادرند در طول روز ادرارشان را کنترل کنند اما توانایی کنترل شبانه آن را ندارند؛ در مقطع ۴ تا ۵ سالگی، مراکز عصبی مغز قادر است انقباضات مثانه را در خواب هم کنترل کند. اما بعضی مواقع کودکان در سنین بالاتر دچار شب ادراری می شوند.

باید به این نکته توجه کرد که همان طور که زمان راه افتادن و حرف زدن کودکان متفاوت است، روند بالا رفتن ظرفیت مثانه و قدرت کنترلی آن نیز متفاوت خواهد بود.

درباره دلایل وراه های درمان این اختلال با یکی از کارشناسان گفت وگویی کردیم که توجه شما را به آن جلب می کنیم.

وقتی می گوییم کودکی شب ادرار است که وی از ۵ سالگی به بعد حداقل دوبار در هفته و به مدت ۳ ماه پیاپی بستر خود را خیس کند.

کارشناسان به والدین و خانواده ها سفارش می کنند که کودک را در هیچ سنی به علت شب ادراری توبیخ نکنند، چون خود او از این موضوع ناراحت است.

دکتر علیرضا اکرامی نژاد با تاکید بر این موضوع می افزاید: توبیخ کردن کودک نه تنها کمکی به این موضوع نمی کند بلکه موجب افزایش مشکلات احساسی و روانی نیز می شود.

اما این امر به معنای نادیده گرفتن شب ادراری کودک هم نیست. وی می گوید: آمار شیوع اختلال در کودکان ۴ ساله، ۲۵ درصد، در کودکان ۵ ساله ۱۵ درصد، در سن بلوغ ۴ درصد و در بزرگسالان یک درصد است. شیوع آن در پسرها نیز نسبت به دختران ۲ برابر است و عوارض این اختلال باعث می شود که اعتماد به نفس کودک کاهش یابد.

اما امروزه اطلاعات زیادی درباره شب ادراری و راه های درمان آن وجود دارد. سوالی که پیش می آید این است که دلایل شب ادراری چیست و راه های درمان کدام است؟ علت های مختلفی برای آن عنوان شده است که از جمله آن علل فیزیولوژیک است.

آناتومی بدن، نقش عمده ای در شب ادراری کودک دارد. مواردی از قبیل کوچک بودن مثانه، ضعف ماهیچه های نگه دارنده، عفونت دستگاه ادراری، دیابت قندی، دیابت بی مزه، اختلالات خواب، حملات صرع، خواب گردی و انسداد در مسیر لوله های ادراری در بروز این مشکل نقش دارد.

مشکلات احساسی و عاطفی نیز از دیگر دلایل شب ادراری محسوب می شود. کودکانی که به درستی استفاده از دست شویی را آموخته اند گاهی به دلیل مسائل و مشکلات عاطفی بستر خود را خیس می کنند البته این مسئله فقط شامل ۲۰ درصد مبتلایان به شب ادراری می شود و بعید به نظر می رسد مشکل کودکی که دائم شب ادراری دارد، صرفا عاطفی باشد.

رفتار درمانی و شرطی سازی با استفاده از زنگ و تشکچه موثرترین روش درمان کنترل بی اختیاری ادراری است.

وی ادامه می دهد: بسیاری از کودکان به این دلیل رختخوابشان را خیس می کنند که در زمان خواب علامت هایی را که مثانه پر به مغز می فرستد درک نمی کنند.

بنابراین نمی توانند با این علامت ها از خواب بیدار شوند. مسئله نوع خواب وعمق خواب معمولاً ارثی است. با این حال پزشک برای تشخیص دقیق بیماری کشت کامل ادرار، رادیوگرافی از مثانه و مجاری ادراری و در صورت لزوم بررسی قند خون را تجویز می کند.

وی گفت: روش های درمانی که برای شب ادراری مفید است، عبارت است از مداخله های دارویی و رفتاری. گام نخست و مهم در مرحله درمانی مرور آموزش های ارائه شده به کودک است.

اگر اقدامی برای آموزش انجام نشده است، باید والدین را در این زمینه راهنمایی کرد. همچنین محدودسازی مصرف مایعات قبل از خواب و بیدار کردن شبانه کودک برای دفع ادرار مفید است.

راه حل هایی برای کنترل شب ادراری 

عقیده بر این است که ۸۰ درصد شب ادراری ها به علت مشکلاتی نظیر گنجایش ناکافی مثانه یا نوع و عمق خواب ایجاد می شود. ابتدا باید بکوشید که مشکل مثانه را حل کنید.

البته این اقدام زمانی نتیجه بخش است که پزشک عفونت ادراری را رد کرده باشد. راه حل های پیشنهادی به قرار زیر است:

برای کودک توضیح دهید که یکی از علت هایی که رختخوابش را خیس می کند گنجایش کم مثانه اش برای نگه داری ادرار است. شکل مثانه را بکشید و برای او توضیح دهید که مثانه چیست و چه نقشی در بدن دارد.

به کودک اطمینان دهید که می تواند با تمرین، گنجایش مثانه اش را زیاد کند. به او اطمینان دهید، در اثر تداوم در تمرین، موفق خواهد شد.

اگر شما یا عضو دیگری از خانواده در کودکی دچار شب ادراری بوده اید، این مطلب را برای کودکتان بگویید. این که کودک بداند فرد مورد علاقه او نیز در کودکی این مشکل را داشته است، به او کمک می کند که با این مسئله بهتر کنار بیاید و کمتر احساس ناراحتی کند.

کودک را تشویق کنید که در طول روز مایعات بیشتری بنوشد و در شب  از مایعات کمتری استفاده کند.

بسیاری از متخصصان تغذیه کودک، حذف کردن کافئین، شکلات و ادویه را از برنامه غذایی کودکی که به شب ادراری مبتلاست، توصیه می کنند. وقتی کودک به توالت می رود، به او بیاموزید که چگونه ادرار کردن را شروع و تمام کند، بدین معنا که برروند دفع ادرار کنترل داشته باشد تا اسفنگترها قوی شود.

تشک او را با رویه ضد آب بپوشانید و دراتاق از خوشبوکننده استفاده کنید تا اگر کودک دچار شب ادراری شد، بوی بد باعث آزار بیشتر او نشود.

چند ساعت پس از آن که کودک خوابید او را بیدار کنید تا به دستشویی برود.

در صورت نیاز با پزشک متخصص مشورت کنید و درمان دارویی انجام دهید اما باید توجه داشت که آموزش مهارت کنترل ادرار از درمان دارویی مهم  تر است.