روی: کمبود روی در بدن و درمان آن (بخش اول علائم کمبود روی)

روی یا زینک (Zinc) یک ماده معدنی کمیاب است که انسان برای سالم ماندن به آن نیاز دارد. روی در میان مواد معدنی کمیاب از لحاظ مقدارش در بدن در رده دوم پس از آهن قرار دارد. امروزه کمبود زینک به مشکلی بزرگ در جوامع مختلف تبدیل شده است. بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی، شیوع کمبود زینک در جهان به ۳۱٪ رسیده است. هر فردی، جوان یا سالمند، برای زنده ماندن نیاز دارد دائما زینک دریافت کند. به همین دلیل به زینک، عنصر «ضروری» بدن می‌گویند. حتی گیاهان و حیوانات نیز برای بقا به زینک نیاز دارند. زینک در تمام سلول‌ها، اندام‌ها، استخوان‌ها، بافت‌ها و مایعات بدن وجود دارد. نقش زینک در غده‌ پروستات مردان نیز بسیار مهم است. در این مقاله به بررسی مقدار مورد نیاز و علائم کمبود زینک می پردازیم.

مقدار مورد نیاز زینک

بررسی های انجام شده نشان می دهد که نیاز خانم ها به این عنصر مهم و ضروری، روزانه حداقل ۱۰ میلی گرم و نیاز آقایان روزانه حداقل ۱۲ میلی گرم است. اما دیده می شود که مقدار مصرف روی بسیار کمتر از مقدار مورد نیاز است.

علائم کمبود زینک

متأسفانه میلیون‌ها نفر از کمبود زینک رنج می‌برند و خود به این امر آگاه نیستند. خوشبختانه کمبود زینک نشانه‌هایی دارد که با آگاهی از آنها می‌توانید از حاد شدن این مشکل پیشگیری کنید. هفت نشانه‌ی کمبود زینک عبارتند از:

اختلال در عملکرد دستگاه عصبی

وجود زینک برای رشد و عملکرد مناسب دستگاه عصبی ضروری است!

کمبود زینک می‌تواند موجب اختلال توجه و اختلال حرکتی در نوزادان شود که تا بزرگسالی ادامه می‌یابد. براساس مطالعه‌ای در کشور چین که در مجله‌ آمریکایی (تغذیه‌ی بالینی) به چاپ رسید، مکمل زینک که تنها ۵۰٪ میزان مجاز مصرف زینک را تأمین می‌کند، باعث بهبود توجه فرد می‌شود. این مطالعه نشان می‌دهد اگر زینک در توازنی مناسب با دیگر مواد مغذی، مثل غذاهای کامل، مصرف شود، بهتر جذب خواهد شد.

تضعیف دستگاه ایمنی

روی، برای فعالیت سیستم ایمنی بدن ضروری است و به تولید گلبول های سفید خون کمک می کند و در حقیقت نقش سربازهای دفاعی در بدن برای مقابله با ویروس ها، باکتری ها و عوامل بیماری زا را بر عهده دارند. به همین جهت یکی از علائم کمبود روی ضعف سیستم ایمنی بدن و ابتلای مکرر به بیماری های ویروسی و عفونی مانند سرما خوردگی است.

اسهال

به احتمال زیاد تضعیف دستگاه ایمنی در اثر کمبود زینک باعث اسهال عفونی مزمن می‌شود که مشکلی جدی برای سلامتی است. این بیماری سالیانه دو میلیون کودک را در کشورهای پیشرفته گرفتار می‌کند و این کودکان بیشتر در معرض ابتلا به عفونت‌های باکتریایی از جمله عفونت‌ ناشی از باکتری اشرشیا کُلی قرار دارند. اما مصرف مکمل‌های زینک تنها برای درمان نوزادان بالای شش ماه مؤثر است. بنابراین پیش از دادن زینک به نوزاد، اول با پزشک اطفال مشورت کنید.

حساسیت‌ها (آلرژی‌ها) به غذا و محیط

استرس مزمن موجب خستگی آدرنال (خستگی غدد فوق کلیوی) می‌شود که این امر باعث کمبود کلسیم، منیزیم و زینک می‌شود. در نتیجه‌ این امر سطح هیستامین‌ در بدن افزایش می‌یاید. زینک شیوه‌ ذخیره‌ هیستامین در بدن‌ را مشخص می‌کند. در نتیجه‌ی کمبود زینک، هیستامین بیش از حد در مایعات بافت‌های مجاور آزاد می‌شود. این پدیده به دو علت اهمیت دارد

• هیستامین اضافی در بدن‌ موجب بروز واکنش‌های آلرژیک مانندآبریزش بینی، عطسه و کهیر می‌شود.
• مقدار بالای هیستامین میزان حساسیت افراد را به تمام واکنش‌های آلرژیک افزایش می‌دهد.

نازک ‌شدن موها

یکی از شکایت ‌های افراد مبتلا به خستگی آدرنال که دچار فقر زینک شده‌اند، کم‌کاری تیرویید است، اختلالی که باعث نازک شدن و ریزش سکه‌ای موها می‌شود، که اکثر اوقات نادیده گرفته می‌شود. بر اساس تحقیق محققان هندی وجود هورمون‌های تیروئیدی برای جذب زینک ضروری هستند. بنابراین ممکن است کم‌شدن یا نازکی موهای سر در اثر کم‌کاری تیروئید، با مصرف هورمون‌های تیروئیدی درمان نشود و برای درمان، مصرف مکمل‌های زینک نیز لازم باشد.

مقابله با استرس

از نقش های دیگر روی کمک به غدد فوق کلیوی برای فعالیت و تولید هورمون ها است، یکی از ده ها وظایف غدد فوق کلیوی کنترل و واکنش به استرس است، حین استرس بدن به مصرف مقادیر زیادی از روی، منیزیم، ویتامین های B₅، C، B₁ و B₆ می پردازد. یکی دیگر از علائم کمبود روی عدم کنترل استرس می باشد.

سندروم روده‌ی نشت‌کننده، اختلالی که ۷۰ سال پیش کشف شد، می‌تواند مشکلات زیادی به وجود بیاورد. اختلال در جذب مواد مغذی، مشکلات پوستی، آلرژی‌ها، بیماری‌های خودایمنی و مشکلات تیروییدی از این دسته‌اند. تحقیقات بالینی نشان داده است که مکمل‌های زینک می‌توانند نفوذپذیری روده را درمان کنند و علائم این مشکل را در بیماران مبتلا به بیماری کرون کاهش دهد.

آکنه و جوش‌های پوستی

• کمبود زینک می‌تواند باعث ناراحتی‌های پوستی بسیار مانند آکنه و جوش‌ها شود.
• برخی از مردم در اثر فقر زینک دچار آکنه و راش‌های پوستی می‌شوند.

عوامل مؤثر در کمبود زینک

افراد دارای مشکلات زیر بیش از بقیه در معرض کمبود زینک قرار دارند:

– الکل:

مصرف زیاد و بلندمدت نوشیدنی‌های الکلی می‌تواند باعث اختلال در جذب زینک و کمبود آن شود.

– دیابت:

مصرف زیاد زینک می‌تواند قند خون را به طرز خطرناکی کاهش دهد.

– سندروم سوء‌جذب مواد مغذی:

این افراد بیشتر از دیگران در معرض کمبود زینک قرار دارند.

– روماتیسم مفصلی:

افرادی که به این بیماری مبتلا هستند، در جذب زینک مشکل دارند و باید از مکمل‌های زینک استفاده کنند.