تورهای سیاحتی و زیارتی

اگر پس از یک سال کار بی وقفه، درصدد استراحت و آرامش هستید، تعطیلات نوروزی فرصت خوبی است تا با سفر کردن خستگی های ناشی از روزمرگی و فعالیت مداوم را از بین ببرید و سال جدید را با انرژی و توان بیشتری آغاز کنید. خستگی های جسمی و روحی حرکت انسان به سوی پیشرفت را آهسته تر می کند و استرس های عصبی، ظرفیت او را برای برخورد با مشکلات کاهش می دهد. بنابراین متخصصان توصیه دارند تا افراد محیط زندگی خود را برای چند روز ترک کنند و بدون هرگونه مشغله فکری با خانواده خود به سفر بروند هر چند به گفته آنان سفرهای پردردسر معضلات بسیاری دارد که با توجه به اهمیت آن ضروری است تا با افزایش امکانات رفاهی برای مسافران و افراد از سوی مسئولان این معضلات کاهش پیدا کند. در سفر علاوه بر مسائل مادی، جنبه های معنوی زندگی نیز تقویت می شود. تماشای شگفتی ها و زیبایی های طبیعت فکر انسان را که محدود به دنیای صنعتی و ماشینی شده است، بازتر می کند و او را به معبودش نزدیک تر کرده و به زندگی امیدوارتر می سازد. مسافرت فواید بسیاری برای جسم و فکر افراد دارد و باعث افزایش بهره وری افراد یک جامعه می شود.
● دوری از ترس
سفر به افراد این امکان را می دهد پس از کار و فعالیت های مداوم فشارهای روحی و روانی را از خود دور کنند. دکتر شمس الدین کهانی، روانشناس بالینی درباره فواید سفر و بخصوص سفرهای نوروزی می گوید: «با توجه به این که نوروز از دیرباز از جمله اعیاد باستانی کشور ما محسوب می شود و آغاز آن مقارن با تغییر طبیعت از سردی به گرمی و نوشدن است، لذا سفرهای نوروزی این فرصت را به افراد می دهد بعد از یک سال اشتغال مستمر به استراحت بپردازند.»
به گفته این استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران، خستگی های ذهنی و جسمی و استرس های کاری و روزانه به تدریج ممکن است باعث از بین رفتن نشاط و شادابی افراد شود و افراد را به نوعی دچار فرسودگی روحی و جسمی روانی کند. بنابراین در چنین شرایطی برخورداری از یک برنامه تفریحی در قالب سفر و گردش فرصتی آزاد و فارغ از کار و استرس را برای افراد فراهم می کند تا بتوانند تا حدی به ارتقای بهداشت روان و سطح سلامت روانی خود کمک کنند. از شهر و موطن خود سفر کردن آثار و فواید بسیاری دارد که اسلام نیز به آن تأکید بسیار کرده است. توجه به نشانه های الهی و تدبیر در فرجام اقوام و ملت های گوناگون از جمله فوایدی است که به فرموده قرآن با سفر کردن نصیب انسان می شود.حجت الاسلام دکتر علیرضا دهقانی، عضو هیئت علمی دانشگاه الهیات دانشگاه امام صادق (ع) درباره سفر کردن از دیدگاه اسلام می گوید: «اسلام یک دین جامع است که انسان را با تمام ابعادی که در وجود او نهادینه شده و مسیر حرکت او را که صلاح و رستگاری و حرکت به سمت کمال است، در نظر گرفته است. با توجه به این مسئله دین اسلام دستورالعمل های کافی برای انسان ها مقرر کرده، یکی از آنها وجود نشاط و تحرک در روح و روان انسان است.»
حجت الاسلام دهقانی می گوید: «در دین مبین اسلام آمده است انسان خمود که افسرده است بخوبی نمی تواند مسیر رسیدن به کمال را طی کند بنابراین باید دستورالعمل هایی مقرر شود که به واسطه اجرای آن این نشاط پدید آید و استمرار داشته باشد که سفر یکی از این مقوله هاست.»سفر کردن نقش مثبتی در تندرستی و بهداشت روانی انسان دارد و خارج شدن از محیط تکراری زندگی و پای نهادن به محیط هایی تازه و همچنین مکان هایی که ریشه افراد در آن مکان است موجب انبساط خاطر اشخاص می شود.دکتر محمد همایون سپهر، جامعه شناس و انسان شناس معتقد است: «سفر به تمام معنی یک پدیده مثبت و یک تنوع در زندگی است که باعث تغییر آب و هوا، تغییر روحیه و افزایش شادابی و میل به زندگی می شود. بخصوص برای کسانی که شغل آزاد ندارند. به عبارتی مسافران دو گروه هستند، کسانی که شغل آزاد دارند که در ایام سال می توانند به سفر بروند و دسته دوم کارمندان هستند که تحت نظامات اجتماعی و اداری قرار دارند که در مواقع خاص به سفر می روند، این گروه کسانی هستند که بعد از چند ماه کار بی وقفه باید به تغییر جایگاه بپردازند و با شیوه های دیگر زندگی آشنا شوند. آشنایی با مناطق جدید از فواید مهم سفر کردن است که شادابی روحی و روانی در فرد به وجود می آورد.»
● رشد و بالندگی
از دیگر فواید سفر رشد و بالندگی عقل است. افراد در طول سفر با شگفتی ها، افکار و رسوم اقوام گوناگون آشنا می شوند و سختکوشی آنان را می بینند و یاد می گیرند چگونه برای بهتر زندگی کردن باید تلاش کرد. همچنین سفر با ایجاد فرصتی برای استراحت ذهن و جسم، عزم افراد را برای شروع زندگی تازه خصوصاً پس از عید نوروز و شروع سال جدید، استوارتر می کند. دکتر کهانی می گوید: «مصوبات بین المللی، استراحت، تفریح ، گردش و سفر را یکی از حقوق طبیعی انسان ها در جامعه صنعتی امروز قلمداد کرده است. چرا که مسافرت و تفریح در شرایط پراسترس جوامع امروزی می تواند نقش مهمی در پیشگیری از تأثیرات نامطلوب فشار زمان، همچون اضطراب، هیجان زدگی و استرس داشته باشد.»این روانشناس بالینی با بیان این که تفریح و سفر به عنوان یکی از شاخص های بهداشت روانی نقش مهمی را در توسعه یک جامعه ایفا می کند، می گوید: «همان طور که افراد برای سلامت جسمانی خود نیاز به مواد پروتئینی در سبد کالایی خانواده دارند، لازم است توسط روانشناسان در هر جامعه ای با توجه به نیاز و فرهنگ خاص آن جامعه نیز سبدی تحت عنوان سبد خانواده ها تعریف شود و به افراد آموزش داده شود چه نوع کارها و فعالیت ها و برنامه های تفریحی می تواند به ارتقا و حفظ سلامت افراد جامعه کمک کند.»
به گفته وی مطالعات نشان داده است تفریح سالم و بموقع می تواند در افزایش کمی و کیفی شغلی و همچنین بهره وری افراد در یک جامعه کمک کند. همچنین باید یادآور شد که انسان فقط برای کارکردن آفریده نشده است، چراکه اگر این طور بود خداوند تنها انسان را در بعد جسمانی خلق می کرد پس همان طور که جسم انسان برای رشد و تکامل نیاز به تغذیه دارد، بعد روحی و روانی او نیز برای رشد و شکوفایی نیاز به تغذیه دارد.» حجت الاسلام دکتر دهقانی نیز معتقد است: «سفر کردن در تمامی اعیاد از نظر اسلام پسندیده است و عید نوروز نیز که قبل از اسلام در ایران رواج داشته از نظر دین اسلام تأیید و امضا شده است، فرصت مناسبی برای پرداختن به سفر است. امام هشتم (ع) می فرمایند: اوقات خود را به چهار بخش تقسیم کنید؛ بخش عبادت، بخش کار و فعالیت، بخش معاشرت و بخشی برای تفریحات که سفر در این بخش جای می گیرد.» این استاد دانشگاه می افزاید: «حضرت علی (ع) نیز در باب فواید سفر فرموده اند: اندوه، جسم را تباه می کند و کسی که غم او بسیار باشد، اندوهش به درازا می کشد، با الهام از فرمایش حضرت علی (ع) متوجه می شویم سفر یکی از عواملی است که اندوه و غم را کاهش می دهد.»
● مقاومت در سختی ها
به گفته کارشناسان سفر هراس و اضطراب را از اشخاص دور می کند و به جای آن آرامش می بخشد و به انسان یاد می دهد چگونه در برابر سختی ها و مشکلات ایستادگی کند.همچنین مطالعات زیادی در مورد گردش و مسافرت از دیدگاه های مختلف، نظیر دیدگاه روان شناختی، جامعه شناختی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی انجام گرفته است. این مطالعات نشان می دهد اگر به ابعاد اجتماعی و فرهنگی سفر توجه کنید، علاوه بر عبرت گیری و جنبه های پندآموزی و معنوی آن که از تماشای آثار تاریخی و باستانی حاصل می شود، در سفر شاهد تبادل فرهنگی و آشنایی افراد با آداب و رسوم، باورها و پاره فرهنگ ها در هر شهر و دیاری خواهیم بود که این امر نوعی تبادل دیدگاه و الگوپذیری را به دنبال خواهد داشت.
سفر همچنین فواید اقتصادی دارد و اساساً سفر یعنی تجارت و زمانی که به جنبه های اقتصادی آن توجه کنیم، سفر عاملی برای رونق صنعت جهانگردی است.
دکتر سپهر با اشاره به فواید ترویج فرهنگ مسافرت در عین حال معتقد است: «مسئولان باید برای رونق بخشیدن به سفر در کشور به ترویج مسائل رفاهی در شهرهای مختلف توجه کنند. این انسان شناس می گوید: «نبودن جاده های کافی، کمبود اقامتگاه ها و امکانات رفاهی از معضلاتی است که باعث تشویش خاطر مسافران می شود. این در حالی است که سفر منجر به تغییر روحیه افراد می شود و بعد از سفر یک نوزایی و بازدهی برای فرد اتفاق می افتد بخصوص اگر سفر همزمان با نوروز که نوزایی طبعیت است اتفاق بیفتد. سفر و جابه جایی می تواند سبب شود تا فرد در آستانه یک تحول جدید قرار گیرد.»
این جامعه شناس با بیان این که یکی از اسرار نهفته در پایداری سنت نوروز مسئله نوزایی و دگرگون شدن آن است، می افزاید: «اگر انسان بتواند همزمان با نوروز مسافرت برود، این سفر نوروزی برای وی حجمی در خط زمان می شود و آن سفر آبستن حجمی از خاطرات خوش می شود که در طول یک سال کاری پیش رو، مایه آرامش ذهن فردی می شود که هر از گاهی این خاطرات خوش با هم بودن را مرور می کند.»
حجت الاسلام دهقانی نیز بر انجام سفرهای زیارتی تأکید دارد و می گوید: «در یک سفر زیارتی هدف انسان گرفتن معنویت از آن امامی است که به زیارت او می رود و کسب توفیق بیشتر برای اعضای خانواده در طول فعالیت های زندگی است.»
همچنین از نظر دکتر کهانی، یکی از کارکردهای نوروز از دیدگاه روان شناختی جنبه التیام دهندگی آن است یعنی نوروز و سفرهای نوروزی فرصتی را به افراد می دهد تا به نوعی از نظر روحی التیام بیابند و معاشرت با اقوام در موطن اصلی خود که از آنها دور بوده ایم برای رفع کدورت های احتمالی و هم به لحاظ برخورداری از حمایت های روانی اجتماعی که در طول سفر افراد از خانواده خود کسب می کنند، التیام بخش است.»به گفته این روانشناس بالینی در سفر افراد با برنامه ریزی و افزایش مشارکت و تقسیم کار آشنا می شوند و همچنین مدیریت زمان و مدیریت مالی را بهتر یاد می گیرند.بر این اساس است که دکتر سپهر معتقد است مسئولان باید هر چه بیشتر موانع و مشکلات مربوط به سفر رفتن را کاهش دهند تا بتوان از این طریق میزان سفرهای داخلی که با آرامش و امنیت همراه است را در جامعه گسترش داد تا از این طریق کارآیی نیروی انسانی افراد یک جامعه نیز افزایش یابد و از طریق برخورد خورده فرهنگ ها و اقوام گوناگون و ایجاد انس و الفت در میان تمامی هموطنان، انسجام ملی افزایش یابد.»
این جامعه شناس همچنین سفر را بازگشت به ریشه ها تعبیر می کند و آن را پدیده ای برای هویت یابی افراد یک جامعه می داند. وی معتقد است تعداد بسیاری از افراد که از شهرهای خود به مکان های دیگر مهاجرت کرده اند هنگام مسافرت به ریشه های خود بازمی گردند و باتری درونی آنها با دیدن اقوام و نزدیک شدن به ریشه ها و خاطرات گذشته شارژ می شود و از سوی دیگر افراد با سفر به مکان های تازه و ناآشنا در برخوردهای اجتماعی دچار انبساط خاطر، تحول فکری و روحی و انسجام ملی می شوند.»
بنابراین مسئولان می توانند با توجه به جنبه های مثبت سفر اقداماتی را برای افراد فراهم کنند که از لحاظ بهداشت اجتماعی بسیار ضروری است و منجر به افزایش عمر و بهره وری افراد در جامعه می شود.