تنگی کانال نخاعی

تنگی کانال نخاعی در حقیقت اصطلاحیست که برای بیان باریک شدن بخش تحتانی مسیر عبور نخاع ( کانال نخاعی ) در ستون فقرات بکار میرود .
این تنگی میتواند نسبی و یا کامل باشد . گر چه مواردی از تنگی کانال نخاعی از بدو تولد وجود دارند ،
اما اغلب مبتلایان در سنین بالای پنجاه سال هستند و بر اثر تغییرات دژنراتیو و پیر شدن ستون فقرات به این بیماری مبتلا شده اند.

علت بروز تنگی کانال نخاعی

بسیاری از این افراد بدون علامت هستند تا اینکه علت های دیگر باعث فشار بیشتر بر نخاع شده و تنگی را تشدید کنند.
از علت های دیگری که می توانند باعث تشدید تنگی کانال نخاعی شوند می توان به موارد زیر اشاره کرد :

کلسیفیکاسیون یا رسوب کلسیم بر روی تاندون ها و لیگامان های مختلف که باعث ضخیم و سفت شدن آنها می شود .

تشکیل اوستئو فیت ، رشد استخوان گونه ی لبه های مهره ها و مفاصل بین مهره ای .

فتق دیسک های بین مهره ای که حتی با مقادیر کم نیز باعث ایجاد علائم قابل توجهی در بیماران مبتلا به تنگی کانال نخاعی می شوند .

لغزش مهره ها روی یکدیگر ( اسپوندیلولیستزیس ) تروما مثلا بر اثر ضربه های مکرر و متوالی یا تصادفات ، و…

علائم و نشانه های تنگی کانال نخاعی :

کمردرد در زمان نشستن و یا خم شدن رو به جلو ، درد ، ضعف عضلانی ، کرختی یک یا هر دو پا ،
باسن و یا ساق پاها ،احساس سوزش ، سوزن سوزن شدن و حتی خارش آنهاها ( مثلا پا ) ،
درد و گرفتگی های عضلانی ، خستگی زود رس و احساس ضعف و لنگش پاها رفتن ( لنگش عصبی )
که وجه تفاوت آن از لنگش های عروقی ( ناشی از نارسائی عروق خونی ) اینست که
در موارد عروقی ایستادن و توقف کردن برای برطرف شدن علائم کافیست
اما در موارد نخاعی فرد حتما باید خود را به جلو خم کند و یا به حالت چمباطمه بنشیند تا احساس بهبودی کند .

در موارد شدید تنگی کانال نخاعی ، اختلال در دفع ادرار و مدفوع ، معمولا بصورت بی اختیاری ،
بندرت و در موارد شدید اختلال در راه رفتن و فلج اندام تحتانی نیز محتملند
( در ایران متاسفانه موارد زیادی از این گروه مشاهده می شوند ، که یکی از علت های مهم و اصلی
این مسئله مراجعه ی دیر هنگام و یا ترس از تشخیص و حتی ترس از عمل جراحی است )

تشخیص :

تاریخچه بالینی ، معاینه دقیق ،رادیوگرافی ساده ، سی تی اسکن و خصوصا ام.آر.آی برای تشخیص قطعی بسیار مفید و ارزشمندند.

درمان : اغلب مبتلایان به تنگی های نسبی کانال نخاعی ، خصوصا در صورتیکه زود تشخیص داده شوند ،
بوسیله روش های غیر جراحی قابل درمانند اما در موادی که علائم پیشرفته ای وجود داشته باشند ،
امکان نیاز به جراحی بیشتر خواهد بود. برای دارودرمانی ، می توان از داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی
مثل بروفن ، ناپرکسن ، سلبرکس ، ایندومتاسین و نیز مسکن های موضعی استفاده کرد .

شل کننده های عضلانی مثل متوکاربامول نیز مجازند اما مگر در موارد خاص و بصورت محدود ، مصرف کورتون ها را پیشنهاد نمی کنیم .

تزریقات موضعی کورتون ، که توسط برخی افراد پیشنهاد می شود ، فقط در موارد خاصی مؤثر بوده
و برای تمام بیماران پیشنهاد نمی شود . بخاطر داشته باشید که برطرف شدن درد ،
بهرقیمت ، هدف اصلی درمان در این بیماران نیست .

در فیزیولوژی بدن ، درد یک مکانیسم هشدار دهنده ی مهم است و بمعنی وجود
یک مشکل زمینه ای می باشد ، بهمبن دلیل برطرف کردن ، بدون حل مشکل اصلی
میتواند در درازمدت فاجعه آمیز باشد ، چرا که موجب پیشرفت بدون سر و صدای بیماری زمینه ای خواهد شد .

تمهیدات لازم جهت بهبود تنگی کانال نخاعی

استراحت کوتاه مدت در بستر ( حداکثر برای ۳ روز ) و کاهش نسبی فعالیت های بدنی ،
خصوصا خودداری از کارهای سنگین و فشارهای بیش از حد نیز مفید بوده
و به بهبود مشکل کمک خواهد کرد. استراحت های طولانی مدت را مطلقا پیشنهاد نمی کنیم
و حتی کمی راه رفتن در مدت سه روز استراحت مطلق را نیز مفید می دانیم
چرا که بی تحرکی بدن و از بین بردن کامل فشار بر استخوان های بدن موجب
اثرات نامطلوبی از قبیل تشدید برداشت کلسیم از استخوان ها ( پوکی استخوان )
افزایش احتمال ایجاد لخته در عروق خونی و خطرات ناشی از آن ،‌ و بسیاری مشکلات دیگر خواهد شد .

در صورت بهبودی بیمار و کاهش درد ، میتوان از روش های حرکت درمانی و ورزش های مخصوص ،
جهت بهبودی بیشتر بیمار استفاده کرد. این حرکات با افزایش انعطاف پذیری
و تقویت عضلات احاطه کننده ی ستون فقرات ، میزان بهبودی را افزایش خواهند داد .

چه زمان باید جراحی کرد؟

در صورتیکه روشهای بالا نتوانند طی مدت چهار تا شش هفته مشکلات بیمار را بهبود قابل توجهی بخشند
و یا اینکه علائم عصبی خاصی مثل: * ضعف حرکتی ،* اختلال در دفع ادرار و مدفوع ، *
کاهش قدرت عضلانی ناشی از فشار بر ریشه های عصبی ،* همراه با
تنگی های شدید کانال نخاعی ( در ام.آر.آی ) در بیمار وجود داشته باشد یا *
توانائی راه رفتن بیمار در حد قابل توجهی کاهش یابد و مجبور باشد برای طی مسافتی کوتاه
مرتبا خود را به جلو خم کند و یا بنشیند ، باید به صلاحدید جراح اعصاب ویا جراح ستون فقرات ، به آزاد سازی نخاع از طریق جراحی فکر کرد .