تغذیه و تنگی‌نفس

 

امروزه به علت تغییرات ایجاد شده در محیط طبیعی اطراف ما و به هم خوردن اکوسیستم اولیه زمین به همراه شرایط کاری و نحوه ماشینی شدن زندگی، عوارضی برای انسان به وجود آمده که می‌تواند زمینه ساز خیلی از بیماری‌های مزمن قلبی و تنفسی باشد. تنگی نفس می‌تواند نمونه‌ای از اینگونه عوارض باشد.

 

انواع تنگی نفس

در مجموع می‌توان تنگی‌نفس را به دو علت قلبی و ریوی نسبت داد که نشان‌ دهنده علت اصلی تنگی‌نفس است. حال با توجه به این دو منشأ اصلی تنگی نفس را می‌توان در یکی از موارد زیر قرار داد.

 

تنگی‌نفس کوششی

این نوع از تنگی‌نفس، با فعالیت و کوشش بدنی فرد ارتباط مستقیم دارد. انسان به طور طبیعی اگر به شدت و بدون آمادگی قبلی ورزش کند یا مسافت طولانی را بدود، این نوع تنگی‌نفس را تجربه خواهد کرد.

 

ارتوپنه

نوع دیگری از تنگی‌نفس قلبی در حالت درازکش و خوابیده ایجاد می‌گردد که در طب به آن «ارتوپنه» می‌گویند. یعنی قلب فرد به حدی نارسا است که نمی‌تواند خون موجود در ریه‌ها را تخلیه کند و فرد مجبور است با کمک گرفتن از نیروی جاذبه این کار را انجام دهد. به همین جهت بیماران مبتلا به نارسایی قلب، هنگام خواب زیر سرشان دو یا چند بالش می‌گذارند. به عبارت دیگر وقتی این افراد دراز می‌کشند، ریه فرد در آب بدن غرق می‌شود و احساس خفگی به وی دست می‌دهد. در این صورت بیمار جهت تنفس راحت باید بنشیند.

 

تنگی‌نفس حمله‌ای شبانه

حالت دیگری نیز وجود دارد که به صورت حملات شبانه تنگی‌نفس خود را نشان می‌دهد. به این صورت که۴الی۲ساعت بعد از خواب به طور ناگهانی بیمار مبتلا به نارسایی قلبی با حالت خفگی از خواب می‌پرد. تنگی‌نفس حمله‌ای شبانه مشخصه بیماری قلبی است، البته در بیماری آسم و برونشیت مزمن نیز فرد ممکن است با حالت تنگی‌نفس از خواب بیدار شود، ولی این دو مورد تا حدی قابل افتراق با تنگی‌نفس قلبی هستند. بدین ترتیب که در آسم فرد سابقه قبلی دارد، بعد از نیمه شب دچار حمله می‌شود و با اسپری‌های گشاد کننده مجاری تنفسی بهتر می‌شود. در برونشیت مزمن نیز حمله تنگی‌نفس در پاسی از شب بروز پیدا می‌کند و با دفع خلط تنگی‌نفس بیمار مرتفع می‌گردد.

 

تنگی‌نفس بازدمی

اشکال در خارج کردن هوا از ریه‌ها است. هوا به راحتی به داخل ریه می‌رود، ولی خروج آن مشکل است. از آنجا که بیمار هوا را به سختی به بیرون می‌راند، صدای خس خس ایجاد می‌کند که به آن تنفس آسمی گفته می‌شود. حال که انواع تنگی‌نفس را به اختصار شناختیم باید ببینیم اقدامات عمومی و اولیه که تغذیه هم جزئی از آنها محسوب می‌شود، برای مقابله با این مشکل چیست.

 

راهکارهای تغذیه‌ای

تنگی‌نفس اگر منشأ ریوی داشته باشد، معمولاً با التهاب نیز همراه است. برای رفع یا کاهش التهاب می‌توان از تغذیه و راهکارهای تغذیه‌ای بهره جست، اما چطور؟

 

کاهش التهاب

از منابع این دو می‌توان اغلب روغن‌های گیاهی و مغز دانه‌ها را برای ویتامین E و از روغن‌های گردو، کانولا، روغن ماهی، ماهی‌های چرب و … به عنوان منابع اصلی امگا۳ نام برد.

 

مایعات را فراموش نکنید

مایعات کافی موجب رقیق شدن ترشحات ریه می‌شوند و این خود موجب احساس راحتی در تنفس به خصوص در افراد مبتلا به آسم می‌شود.

 

قهوه بنوشید

قهوه به علت میزان زیاد کافئین در شل شدن و به اصطلاح ریلکس شدن عضلات دیواره مجاری هوایی در ریه نقش موثر دارد. این عمل موجب تنفس بهتر و راحت‌تر می‌شود. تحقیقات پژوهشگران در دانشگاه «گلاسکو» نشان داده‌اند، کسانی که ۳ فنجان قهوه می‌خورند و سپس ورزش می‌کنند، کمتر از دیگران به آسم ورزشی مبتلا می‌شوند.

 

سیگار نکشید

شاید مهم‌ترین دلیل که همه ما هم از آن مطلع هستیم دخانیات است، این مورد آن قدر واضح است که شاید نیازی به توضیح نداشته باشد. لطفاً سیگار نکشید!

 

توجه به سلامت غذاها

در مورد تنگی‌نفس‌های با پایه قلبی، چون خون‌رسانی به ریه دچار مشکل و اختلال می‌شود، به دنبال آن تبادل گازهای تنفسی هم دچار مشکل می‌شود که پیامد آن تنگی‌نفس است. برای این مورد هم باید به سلامت غذاهایی که می‌خوریم توجه کنیم. کلسترول، چربی‌های اشباع و ترانس در دیواره رگ‌های اصلی خروجی از قلب تجمع می‌یابند و در دراز مدت عبور خون دچار مشکل می‌شود. با افزایش فعالیت بدنی یا افزایش نیاز بدن به خون‌رسانی، رگ‌های گرفته شده جوابگوی نیاز افزایش یافته نیستند و اکسیژن رسانی مختل می‌شود. باز هم در این مورد مصرف چربی‌های تک و چند غیراشباع یا به اصطلاح MUFA و PUFA که امگا ۳ها هم جزئی از آنها می‌باشند، می‌تواند به ترانزیت عروقی کمک کند.

 

زیاد غذا نخورید

در صورتی که معده خیلی پر باشد به علت فشاری که بر ریه‌ها وارد می‌آورد، مانع عملکرد درست ریه می‌شود و عمل تنفس دچار مشکل می‌شود. این توصیه در اغلب بیماری‌های مرتبط با تغذیه به کار برده می‌شود. وعده‌های غذایی را زیاد کنید و از حجم هر وعده بکاهید، با این کار فضای مورد نیاز برای فعالیت ریه‌ها هم تأمین می‌شود.

 

از آنتی‌اکسیدان‌ها استفاده کنید

آنتی‌اکسیدان‌ها برای عملکرد مطلوب بدن مورد نیازند، برای داشتن ریه‌ها و قلب سالم مصرف ویتامین C، لیکوپن (در گوجه‌فرنگی، سس گوجه‌فرنگی و میوه‌های سرخ وجود دارد)، ایزو فلاونوییدهای موجود در طیف گسترده‌ای از میوه‌ها و سبزیجات بنفش، سیاه، قرمز تیره و … را نیز امتحان کنید. نتایج تحقیقات اثر مفید این دسته آنتی‌اکسیدان‌ها را بر ارتقای کارکرد مفید قلب و ریه در مطالعات درازمدت زیادی نشان داده‌اند. تحقیقات پژوهشگران دانشگاه «یل» نشان داده‌اند، افرادی که برای ۲ روز متوالی هر روز ۵۰۰ میلی‌گرم اسید اسکوربیک در رژیم غذایی خود دارند، طی ماه‌های سرد کمتر دچار تنگی‌نفس، خس‌خس سینه، سرفه‌های حساسیتی و حملات آسم می‌شوند. در این تحقیقات مشخص شده است که اسید آسکوربیک احتمالاً با جلوگیری از آزاد شدن هیستامین اثرات خود را اعمال می‌کند (هیستامین ماده‌ای شیمیایی است که باعث تورم راه‌های هوایی و مشکلات تنفسی می‌شود). همچنین، ویتامین C باعث افزایش فعالیت سلول‌های ایمنی و افزایش یکپارچگی مخاط تنفسی شده و عوارض ناشی از عفونت‌های تنفسی را کاهش می‌دهد.

 

حساسیت‌های خود را بشناسید

ممکن است شما هم از آن دسته افرادی باشید که به برخی غذاها حساسیت دارند، حساسیت‌های خود را بشناسید. معمولاً حساسیت‌ها به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند، دسته اول گروهی از مواد غذایی هستند که فرد به آنها حساسیت دائمی دارد و باید به طور کلی از رژیم غذایی کنار گذاشته شوند. دسته دیگر غذاهایی هستند که با وجود حساسیت به آن‌ها، می‌توان آنها را به صورت اندک‌اندک وارد رژیم کرد و با گذر زمان دوز مصرفی آنها را زیاد کرد. غذاهایی که بیشترین گزارش حساسیت به آنها داده شده است، شامل: شیر، ذرت، گندم، سویا، تخم مرغ، بادام زمینی و … می‌باشند.

 

کربوهیدرات کمتر و چربی بالاتر

در بیماران ریوی توصیه می‌شود درصد کربوهیدرات دریافتی کمتر و درصد چربی دریافتی بالاتر باشد تا دی اکسید کربن کمتری تولید شود و بار ریه‌ها کمتر شود.

 

به نقل از آرمان