پارسی طب مجله سلامت جسم و روان
■ 1. زرشک پلو با مرغ و باقالی پلو با ماهی ، غذاهای بسیار سرد هستند که بلغم زا و سودازا هستند (یعنی به مرور زمان و در صورت مصرف زیاد غلظت خون ایجاد خواهند کرد و اخلاط نا به جا و مضر در بدن تولید می کنند ) ماهی ، مرغ ، برنج ، زرشک ، رب ، سالاد ، ماست ، آبلیمو ، سیب زمینی، باقلا و روغن نباتی ، همگی سرد و بلغم زا هستند که چنین غذایی کمتر باید مصرف شود و همراه آن باید ادویه گرم و گرمیها نظیر فلفل سیاه ، کنجد ، عسل ، سیاهدانه ، زنجبیل و آویشن مصرف شود .
■ 2. عدسی غذایی سودازا است. نخود صفرازا خونساز است . در طب سنتی نخود بسیار مورد تأکید است و حکما سمزدایی از بدن ، افزایش توان جنسی ، افزایش حافظه ، تقویت قلب ، خونسازی ، استخوان سازی ، جلوگیری از سفیدی موها و دهها خاصیت دیگر برای نخود قائل می باشند . نخود حرارت غریزی (نیروی حیاتی و انر‍ژی ذاتی) را افزایش می دهد و جوانی را پایدار می کند . به همین دلیل در تغذیه ی سنتی ایرانیان نخود جایگاه ویژه ای داشته و در نخود آب ، آبگوشت و انواع خورشتها و آشها مکرر استفاده می شده است .
■ 3. حذف سبزی نیز صحیح نیست . طبق توصیه ی اهل بیت (ع) سبزی آرایش و زینت و برکت سفره است . طبع سبزی ها عموماً «گرم» است و هضم غذا را بهتر می کند . دارای فیبر بوده که مانع یبوست است و مواد معدنی سرشار و ویتامینهای متنوع دارند . سالادهای مرسوم (نظیر خیار و گوجه و کاهو و …) بلغم زا هستند و گاهی نفخ ایجاد کرده و اخلاط مضر در بدن تولید خواهند کرد . خصوصاً که روی سالادها سس مایونز (ماده ای بسیار سمی و مضر که در جای خود به آن اشاره خواهیم کرد) هم اضافه می شود.
■ 4. خوردن ماست همراه گوشت و غذای گوشتی مضر است و طبق گفته حکما خلط خام و بلغم فراوان تولید خواهد کرد . یکی از مهمترین علل ویتیلیگو (برص و لک و پیس) از نظر طب قدیم مصرف ماست توأم با گوشت ذکر شده است .
■ 5. مصرف پنیر به تنهایی بلغم زاست . بهتر است پنیر همراه گردو مصرف شود . پنیر را می توان به همراه زیره ی سیاه و سیاهدانه مصرف کرد . نان و پنیر خوردن به تنهایی در صبحانه بلغم زاست و فرد را دچار رخوت و سستی و بیحالی و خواب آلودگی و کندی در یادگیری و کاهش تمرکز ذهن خواهد کرد (قابل توجه دانش آموزان و دانشجویان عزیزی که صبحانه نان و پنیر میل کرده در ساعات ۱۲-۱۰ صبح سر کلاس دچار چرت و خواب آلودگی می شوند.)
■ 6.در مصرف لبنیات بهتراست که مثلا، پنیر با گردو یا سیاهدانه یا زیره ، شیر با گلاب یا عسل یا هل یا دارچین ، ماست با زنیان یا سیاهدانه یا شیره انگور یا نعناع و گل سرخ ، کره با عسل میل شود .
■ 7. در مورد سرکه طبق تحقیقات طب نوین ، سرکه در کاهش کلسترول و چربی خون و قند خون نقش بسزایی دارد . سرکه سبب وازودیلاتاسیون عروق و بهتر شدن جریان خون در رگهای بدن می شود . سرکه کمک به هضم غذا می کند و صفرابر است . سرکه سبب ضد عفونی غذا و از بین رفتن رسوبات و املاح مضر آنها می گردد .ولی طبیعت سرکه سرد است و اگر فرد سوداوی و بلغمی در مصرف آن زیاده روی کند سبب ضعف اعصاب و بیحالی و افت فشار خون می شود و ممکن است مضراتی داشته باشد که بهتر است این افراد سرکه را با عسل یا شیره (سکنجبین، سرکه که شیره) مخلوط کرده و میل کنند که ترکیبی اصلاح شده است و دیگر عوارض سرکه را نخواهد داشت . ترشیها جایگزینهای خوبی برای سرکه هستند . زکریای رازی که رساله سکنجبینیه بیش از یکهزار نوع سرکه و سکنجبین معرفی کرده که هر کدام فرمول ساخت ویژه ای داشته و موارد مصرف و کاربردهای درمانی هر کدام را مفصلاً تشریح نموده است .
■ 8. تنوع خواری و مصرف اقلام متعدد و متنوع در یک وعده ی غذایی کاری غلط است و از نظر طب اسلامی مضر است و سبب به هم خوردن تنظیم گوارش می شود. زمانی که تنوع اقلام یک وعده غذا از دو – سه مورد فراتر می شود ، سیستم اخلاطی و آنزیمهای هاضمه دچار سردرگمی و اختلال شده و هضم غذا ناقص خواهد شد . یکی از رموز “طول عمر” از نظر طب سنتی ساده غذا خوردن و تنوع کم اقلام غذاهای سفره ، ذکر شده است .
■ 9. ریزه خواری و جزء خواری (به ویژه اگر اقلام Junk food نظیر پفک و چیپس و کیک و … باشد)نیز در طب سنتی مضر برای دستگاه گوارش محسوب می شود . سبب استهلاک بیشتر دستگاه گوارش و طول عمر کمتر می گردد مثال ساده ای می زنیم : شما اگر در یک روز اتومبیل خود را یک بار روشن کنید و صد کیلومتر رانندگی کنید به مراتب استهلاک کمتری خواهد داشت تا آن را بارها روشن کرده ولی هر بار صد متر و پنجاه متر رانندگی کنید .
■ 10.در مورد آجیلها طبق تحقیقات محققین آمریکایی بهترین آجیلها به ترتیب بادام درختی ، گردو ، فندق بوده (درست منطبق بر دیدگاه حکمای طب سنتی ایران) . ( در سنت ایرانیان مصرف آجیل فراوان بوده و در مهمانیها و شب نشینی ها ، آجیل بسیار مرسوم بوده است.) که فواید آن طبق نظر طب سنتی جهت پاکسازی کبد ، تقویت استخوانها ، رشد قدی اطفال و افزایش هوش و حافظه مفید است . آجیلها در طبایع صفراوی مزاج مصر آن باید محدود تر باشد .
■ 11. در مورد باور غلط مضر بود ادویه برای کبد است ! طبیعت ادویه گرم و خشک است و تنها مورد احتیاط آن در طبایع صفراوی که خود گرم و خشک هستند ، می باشد . مصرف ادویه همراه غذاها در طبایع سرد ، عامل فعال شدن کبد و کارکرد منظم دستگاه گوارش خواهد بود . ادویه سبب تعدیل بلغم اضافی معده و رطوبتهای نا به جای دستگاه گوارش شده و با مصرف بلند مدت و مداوم ، بلغم سودای نابه جای بدن نیز کاهش یافته که در تخفیف درمان بیماریهای بلغمی و سوداوی بسیار موثر است (بیماریهای نظیر آرتروز ، درد مفاصل ، نفخ معده ، کاهش حافظه ، صرع ، شب ادراری ، عفونتهای زنانگی و افسردگی و …) بالاترین مصرف زنجبیل در دنیا مربوط به کشورهای اروپایی است که امروزه ثابت شده است که زنجبیل در مهار اترواسکلروزیس و حل کردن لخته های خون و کاهش غلظت خون کاملاً موثر است مهمترین علت نفخ معده ، مصرف سردیها با غذاست نظیر خیار ، کاهو ، ماست و … که برای چاره ی این موضوع ، مصرف ادویه با غذاها مثلاً فلفل سیاه ، پودر آویشن با ماست ، سیاهدانه ، زنجبیل ، زیره ی سیاه توصیه می شود.
■ 12. مصرف هندوانه و خربزه و طالبی و انگور به همراه غذاها سوء هاضمه و اخلاط فاسد تولید می کند . تنها میوه ای که همراه غذا مجاز به مصرف است انار و زیتون است و جالب است که بدانیم مصرف زیتون به تنهایی از دیدگاه حکمای طب سنتی مضر است بطور کلی میوه ها بهتر است تنها مصرف شود.
■ 13. هر غذایی در طب سنتی دارای یک یا چند مصلح می باشد . منظور از مصلح یعنی نوعی ماده ی غذایی یا گیاهی دارویی که مصرف آن به همراه غذای مورد نظر ، در اصلاح و تعدیل عوارض جانبی احتمالی آن غذا و جذب غذا و اثر گذاری غذا را در بدن و ارگانهای مربوطه مضاعف خواهد کرد . در تغذیه سنتی ایرانیان مصرف مصلحات به طور کامل مراعات می شده است و تقریباً غذایی و میوه های یافت نمی شود که بدون مصلحات مصرف شود . مثلاً کاهو و سکنجبین ، خیار با نعناع و گل سرخ ، ماست با شیره ، برنج با زیره ی سیاه ، دوغ با کاکوتی و آویشن ، چای با آبلیمو ، تخم مرغ با دارچین ، ارده با شیره ی انگور ، عدسی با گلپر ، آش جو با فلفل سیاه ، آبگوشت با پیاز ، کباب با سماق ، ماهی با گردو و فلفل سیاه و سیر و… مصرف می شده است . امروزه تقریباً مصرف این مصلحات با غذاها کنار گذاشته شده است که سبب کاهش کم و کیف جذب و هضم غذا خواهد بود .
■ 14. اکثر اقلام و غذاهای وارداتی غرب (ماکارونی ، پیتزا ، پفک ، سوسیس کالباس ، همبرگر ، نان فانتزی ، شکلات ها ، بیسکوئیتها ، چیپس و …) یبوست زا هستند . یبوست در طب سنتی بسیار حائز اهمیت است و یکی از اصلیترین دلایل پیدایش و شدت یافتن بیماریهاست ، تا آنجا که به عنوان ام الامراض (مادر بیماریها) شناخته شده است . نانهای بدون سبوس و برنج دو عامل مهم تشدید یبوست است . غذا هر چه خشکتر باشد یبوست زا تر است ، به همین دلیل در طب سنتی اغلب غذاها به شکل آش و خورشت و حلیم و فرنی و آبگوشت طراحی شده است که همگی ضد یبوست هستند .
■ 15. سالاد الویه نیز جزء غذاهای بسیار سرد و بلغم زا می باشد و لذا باید با ادویه گرم نظیر فلفل سیاه و آویشن مصرف شود. بدلیل وجود مواد شیمیایی سرطانزا در سس مایونز ، بهتر است هنگام تهیه سالاد الویه از سس کمتری استفاده شود.
