اصول تغذیه کودک

بسیاری از والدین از بی‌میلی به غذا و کم اشتهایی کودکان خود رنج می‌برند.

 بی‌اشتهایی یا بد غذای کودک یکی از مشکلات جدی تغذیه‌ای است چرا که ممکن است منجر به سوء تغذیه جدی شود. بنابراین باید دانست تنها گرسنگی نیست که کودک را به سوی غذا می‌کشاند و یا فقط سیر بودن موجب دوری از غذا نمی‌شود بلکه عوامل گوناگونی مانند عادت‌های خانواده و آموزش‌هایی که کودک در خانواده فرا گرفته است بر اشتهای کودک تاثیر می‌گذارند.

استقلال طلبی و رشد ذهنی یکی از شاخص‌های اصلی دوران کودکی است که با ایجاد تغییرات شخصیتی در این دوران نسبت به سنین پایین‌تر همراه است. این مسئله می‌تواند با ایجاد روحیه استقلال طلبی در کودکان موجب بی‌نظمی در عادات غذایی آنها شود.

امروزه تغذیه کودک خیلی آسان نیست ممکن است کودکان نوپا یا پیش دبستانی یک غذا را سه روز پیاپی بخورند و روز چهارم از خوردن آن خودداری کنند و حتی حاضر به چشیدن آن هم نشوند. این مسئله نشان دهنده نداشتن یک الگوی غذایی مشخص در این کودکان است و ناشی از حس استقلال طلبی و میل به انتخاب غذا توسط خود آنهاست.

با توجه به نقش رفتار مادر در شکل‌گیری عادات غذایی کودک به منظور کاهش مشکل بدغذایی کوکان، توجه به برخی نکات تغذیه‌ای ضروری است.

نکاتی که والدین در غذا دادن به کودکان بد غذا و کم اشتها باید رعایت کنند:

– کودک برای خوردن باید احساس گرسنگی کند. فعالیت پیش از غذا مصرف نکردن شیرینی، شربت و مایعات شیرین در بین وعده‌های غذایی و خواب آلوده نبودن به این امر کمک می‌کند.
– از غذاهای مورد علاقه آنها استفاده شود.
– در دادن غذا به کودک باید صبور بود.
– باید هنگام غذا دادن به کودک با او صحبت کرد و او را به خوردن غذا تشویق کرد.
– زمان خوردن غذا را می‌توان با ابراز محبت برای کودک لذت بخش کرد.
– در زمانی که کودک با علاقه غذا می‌خورد می‌توان از او تعریف و تمجید کرد.
– غذای کودک را باید به روش‌های مختلف همچون دادن غذای جدید، تغییر در ترکیب غذاها، مزه، بافت، نحوه طبخ، تزئین غذاها به شکل حیوانات، گل و عروسک و استفاده از بشقاب‌های رنگین متنوع کرد.
– در صورت امتناع از غذا، می‌توان آن را با غذای مورد علاقه‌اش مخلوط کرد یا آن را در فرصتی دیگر امتحان کرد.
– سفره غذای کودک در محیطی تمیز، آرام، دوستانه، راحت، مطمئن و همراه با دیگران باشد.
– ساعات برنامه غذایی کودک متغیر نباشد، باید فاصله زمانی بین مصرف میان وعده را با وعده اصلی رعایت کرد.
– در زمان غذاخوردن، کودک نباید خیلی گرسنه یا خیلی خسته باشد.
– باید اجازه داد کودک خود در مورد سیرشدنش تصمیم بگیرد. اگر در یک وعده مقدار کمتری غذا بخورد مسلما در وعده دیگر جبران خواهد کرد.
– غذاها را نباید خیلی زود و براساس تمایل کودک عوض کرد.
– برای خوردن غذا جایزه در نظرگرفته نشود.
– نباید انتظار داشت کودک خیلی تمیز و مرتب مطابق با خواسته شما غذا بخورد. ریخت و پاش غذا را می‌توان با ملایمت و به تدریج محدود کرد.

پیشنهاد غذاهای جدید

بهترین راه پیشنهاد دادن غذای جدید این است که مادر غذا را درست کرده و مقدار کمی در کنار بشقاب کودک بگذارد و اجازه دهد کودک غذا را بچشد و اگر دوست نداشت آن را از دهانش درآورده و در کنار بشقابش بگذارد. اگر کودک دوست داشت به عنوان جایزه، یک نوع غذای مورد علاقه او را درست کنید. مدت زیادی طول می‌کشد که کودک غذای جدید را دوست داشت باشد. اگر کودک غذایی را دوست نداشت غذا را چند روز بعد دوباره به او بدهید.

‌ استفاده از غذهای متنوع

غذاهایی که مادر برای کودک تهیه می‌کند باید شامل هر چهار گروه غذایی باشد. اجازه دهید کودک انواع مختلف غذا را امتحان کند حتی اگر مادر آن غذا را دوست ندارد. کودک احتیاج به تصمیم‌گیری در مورد انتخاب غذای مورد علاقه خود دارد. همچنین مادر نباید انتظار داشته باشد کودک غذاهای متنوع را دوست داشته باشد.

 زمان مناسب برای غذا دادن به کودک

وقتی به کودکان نوپا و پیش‌دبستانی، وعده اصلی و میان وعده غذایی در زمان منظم داده شود، بهتر می‌پذیرند؛ پس اجازه بدهید کودک در زمان‌های معین غذا بخورد. لازم است وعده‌های اصلی با میان وعده حدود دو تا سه ساعت فاصله داشته باشند. برنامه غذایی کودک را طوری تنظیم کنید که با برنامه غذایی خانواده یکسان باشد. برای خوردن غذا هیچ اصراری نکنید. غذا را روی میز یا سر سفره در یک جای مناسب گذاشته و پیشنهاد کنید غذا را بخورد. در موقع غذا خوردن تلویزیون را خاموش و وسایل بازی او را جمع کنید. اجازه بدهید کودک از راهی که دوست دارد غذا را بخورد. در هنگام غذا خوردن در کنار کودک نشسته و در مورد غذا و اینکه چه غذایی را برای ناهار یا شام روز بعد دوست دارد صحبت کنید.

‌ اگر کودکتان شیر نمی‌خورد؛‌ ماست را جانشین شیر کنید و دوغ و ماست را در وعده‌های غذایی او بگنجانید.

– در بعضی از غذاها از شیر استفاده کنید. مثلا آرد و کره و شیر را به سوپ اضافه کنید یا به او شیربرنج یا فرنی بدهید.
– شیرخوردن به مقدار کم را تدریجا با او امتحان کنید.
اگر کودکتان سبزی یا میوه نمی‌خورد؛ ممکن است در این سن یک نوع میوه یا سبزی را نخورند. هرکدام را که بهتر می‌خورند بیشتر بدهید اما گه گاه آنهایی را که نمی‌خورند دوباره امتحان و پیشنهاد کنید.
– سبزی‌هایی مانند کرفس و هویج را بپزید (له نشود بلکه کمی ترد باشد) و بگذارید کودک آن را با دست بردارد و بخورد.
– کمی ماست چکیده بر روی سبزی‌های پخته بریزید یا سبزی را با نان و پنیر به او بدهید.
– اگر میوه نمی‌خورد آن را رنده یا به تکه‌های کوچک تقسیم کنید و با کمی خامه به او بدهید.

اگر کودکتان شیرینی زیاد می‌خورد؛ خرید شیرینی و درست کردن غذاهای شیرین را کاهش دهید.

– در تهیه غذاهای شیرین، شکر کمتری استفاده کنید.
– موادی مانند بستنی و شکلات را به عنوان جایزه یا هدیه به کودک ندهید.
– مراقب دندان‌های کودک باشید و پس از مصرف مواد شیرین دندان‌های او را مسواک کنید.

اگر کودکتان گوشت تکه‌ای نمی‌خورد؛ گوشت را به قطعات بسیار کوچک و ریز تقسیم کنید که به خوبی پخته و به راحتی خورده شود (مانند حلیم گندم).

– قطعات بسیار ریز گوشت مخلوط با حبوبات را کاملا بپزید و نرم کنید و همراه با یک قاشق غذاخوری روغن زیتون و یک قاشق مرباخوری آب لیموترش یا آب نارنج تازه به کودک بدهید.
– گوشت چرخ کرده را به صورت کوفته قلقلی درآورید یا به صورت مخلوط با گوجه فرنگی به جای سس روی ماکارونی بریزید.
– کتلت (گوشت، سیب‌زمینی و تخم مرغ) را به اندازه‌های کوچک و زیبا تهیه کنید یا به صورت مخلوط با آب گوجه فرنگی و لوبیا و برنج (لوبیا پلو) بپزید.
– از گوشت مرغ یا ماهی استفاده کنید.
– اگر کودک هیچ یک از انواع گوشت را نمی‌خورد از جانشین‌های آن مانند تخم مرغ، عدس، پنیر با بادام یا گردو، لوبیا چیتی پخته، شیر و ماست استفاده کنید.
– برنج را با آب گوشت یا مرغی که می‌پزید به صورت کته نرم با انواع سبزی‌ها یا عدس سرو کنید.

اگر کودک‌تان تخم مرغ سفت شده نمی‌خورد؛‌ تخم مرغ سفت شده را با کمی کره یا شیر نرم کنید.

– زرده و سفیده تخم مرغ را بزنید و داخل سوپ بریزید و بگذارید چند جوش بزند.
– سیب‌زمینی پخته شده و تخم مرغ سفت شده را رنده کنید و به آن کمی کره یا روغن زیتون بزنید، یا به آن ماست و روغن زیتون بزنید یا کمی شیر اضافه کنید.
– تخم مرغ را بزنید و با نصف استکان ماست در ته قابلمه‌ای که برای او کته درست می‌کنید، بریزید.

به نقل از ایسنا