پارسی طب مجله سلامت جسم و روان
تبلیغات دستگاه‌های لرزاننده‌ای که برای تناسب اندام استفاده می‌شود، چقدر واقعی است؟
با شروع سفر انسان به فضا در قرن بیستم، دانشمندان متوجه شدند تراکم استخوان فضانوردان در فضا به‌طور واضحی کمتر می‌شود. درمان با لرزش روشی بود که برای بازگرداندن تراکم استخوان آنها در راه بازگشت به زمین به‌کار گرفته شد. از این‌جا بود که محققان به فکر افتادند از این روش برای درمان پوکی استخوان سالمندان استفاده کنند.
تحقیقات بیشتر در این زمینه نشان داد که ارتعاش می‌تواند با ایجاد یک کشش رفلکسی در عضله انقباض مداومی ایجاد کند. متخصصان شوروی سابق، از این اصل برای بالا بردن قدرت عضلات در ورزشکاران استفاده کردند تا این‌که در ۱۹۷۰ دانشمندان روسی دریافتند که این ارتعاش می‌تواند قدرت و انعطاف‌پذیری عضله را زیاد کرده و زمان بهبود درد پس از نرمش را کم کند.
سپس محققان غربی وارد گود شدند و از این وسیله برای ورزش، بازتوانی و کاهش درد استفاده کردند. این قصه ادامه یافت تا امروز که انواع مختلفی از دستگاه‌های لرزاننده ساخته شده که عمدتاً برای تناسب اندام و تقویت عضلات به‌کار می‌رود و تبلیغاتشان را در خیلی جاها می‌توان دید. اما آیا این وسایل واقعاً تأثیری در تناسب اندام دارند؟
امروزه استفاده از دستگاه برای لاغر شدن، رواج بیشتری در جامعه پیدا کرده. ورزشگاه‌ها هم برای جلب نظر مردم سعی می‌کنند روز به روز در تهیه وسایل جدید با هم رقابت کنند. شما طرفدار کدام‌یک از دستگاه‌های تناسب اندام هستید؟ تردمیل؟ دوچرخه؟ یا این‌که ترجیح می‌دهید از دستگاه لرزاننده استفاده کنید که جدیدترین مدل آن به‌تازگی شهرت زیادی در کشورهای غربی برهم زده است؟!
متأسفانه در عمل، هیچ معیار صحیحی برای استفاده از این وسایل و کاربرد آن برای افراد مختلف وجود ندارد و اگر هم دارد، در مراکز ورزشی اجرا نمی‌شود. اگرچه مربیان در سالن‌های ورزشی حضور داشته و در مورد تعداد حرکات و کاربرد آن برای تناسب اندام راهنمایی لازم را ارائه می‌دهند اما معمولاً کارشناسی وجود ندارد که با توجه به وضعیت جسمی و سوابق بیماری‌های شما، در انتخاب دستگاه مناسب و بی‌خطر برای سلامت‌تان، شما را راهنمایی کند.
در نهایت این خود شما هستید که باید انتخاب کنید برای لاغر شدن از کدام وسیله استفاده کنید. پس بهتر است درباره جدیدترین دستگاه لرزاننده که موجب شگفتی خیلی از کاربران شده است، چیزهایی بدانید.
دستگاه جدید چه می‌کند؟
فکر می‌کنید چه احساسی به شما دست بدهد وقتی بدنتان مانند ژله و با سرعت ۲۰ تا ۵۰ بار در ثانیه در سه جهت بلرزد؟ احساس خوشایندی نخواهد بود، اما اگر بدانید که با این لرزش به زیبایی و تناسب اندامی- که مدتهاست برای رسیدن به آن زحمت می‌کشید- دست خواهید یافت، احتمالاً نظرتان عوض می‌شود.
این دستگاه با استفاده از لرزش، عضلات را سفت کرده و حتی طرفدارانش معتقدند که برای افزایش انعطاف‌پذیری و قدرت بدن، بالا بردن عملکرد ریه و پاها، کاهش درد و فشار اضافی عضلات هم کاربرد دارد. حتی آنها ادعا می‌کنند که این دستگاه می‌تواند عضله بسازد و پوکی استخوان را درمان کند.
با این حال عده‌ای از محققان از خطرات احتمالی این دستگاه- از کمردرد گرفته تا تخریب غضروف‌ها- خبر می‌دهند و حتی معتقدند لرزش‌های شدید می‌تواند به مغز هم آسیب برساند. این گروه از محققان می‌گویند علم هنوز آن‌قدر در این‌باره بررسی نکرده که در مورد عواقب درازمدت استفاده از این دستگاه نظر بدهد.
البته سازمان فضایی آمریکا، ناسا، استفاده از دستگاه لرزاننده را به عنوان ابزاری برای کاستن از اتروفی ماهیچه و از بین رفتن سلول‌های استخوانی در سفرهای طولانی فضانوردان در حالت بی‌وزنی، مورد بررسی قرار داده و متوجه شده که استفاده از صفحه لرزان می‌تواند فعالیت ماهیچه‌ها را زیاد کند اما این‌که آیا می‌تواند باعث افزایش سرعت دویدن یا پرش بلندتری در کاربران شود، هنوز مشخص نیست.
هیچ شهرتی بی‌دلیل نیست!
نکته‌ای که این وسیله را برای کاربران خود جذاب کرده این است که با تعداد جلسات تمرین کمتر و طی دوره کوتاه‌تری می‌توانند به هدف خود یعنی تناسب اندام برسند. این مسئله باعث شده استفاده از این دستگاه، به‌خصوص برای افراد پرمشغله و مادران بچه‌های کوچک و هرکس دیگری که وقت کمی برای ورزش دارد، بسیار وسوسه‌انگیز باشد. یکی از جدیدترین مدل‌های این دستگاه که ۲۰تا ۵۰ بار در ثانیه و در سه جهت لرزش ایجاد می‌کند، نیروی جاذبه‌ای که بر بدن وارد می‌شود را زیاد می‌کند.
این دستگاه مانند ورزش‌های هوازی (ائروبیک) عمل نمی‌کند بلکه سیستم آن بیشتر مانند یک وزنه‌برداری بدون وزنه است. در حال تمرین به نظر نمی‌آید که چه‌قدر این ورزش سخت است، اما وقتی که شرشر عرق سرازیر شده، یا وقتی لرزش متوقف می‌شود تازه متوجه می‌شوی که پاها و تنه چه فشاری را متحمل شده‌اند!
طراحی مشتری‌پسند!
سازندگان این دستگاه، علاوه بر مدل‌هایی که در سالن‌های ورزشی به‌کار می‌رود، مدل‌هایی را هم برای استفاده در منزل طراحی کرده‌اند. البته با قیمت بالای آن (از ۳ هزار تا ۱۰۵۰۰ دلار) هرکسی از پس تهیه‌اش برنمی‌آید، مگر این‌که گنج پیدا کرده باشد!
نکته دیگر این است که کسانی که از سرو صدا خوششان نمی‌آید بهتر است برای خریدن این دستگاه عجله نکنند چون موتور این دستگاه صدای همهمه خفیفی ایجاد می‌کند که ممکن است به تناسب اندامش هم نیارزد، ضمن این‌که کلی پول باید در گوشه خانه بخوابد.
جالب این‌جاست که مربیان تناسب اندام هم طرفدار این دستگاه‌ها هستند. احتمالاً چون زودتر می‌توانند از شر شاگردان تنبل خود خلاص شوند (و پول بیشتری هم گیرشان می‌آید!) اما بعضی از این شاگردان تنبل خیلی هم از این دستگاه راضی نیستند چون نمی‌توانند به‌طور همزمان با ورزش، برنامه‌های تلویزیون را هم ببینند! در ضمن تردید بعضی افراد هم ریشه در خاطره کمربند‌های لرزاننده ۵۰ سال پیش دارد.
فروشندگان ادعا می‌کنند!
بعضی از فروشندگان این دستگاه ادعا می‌کنند که این وسیله می‌تواند علاوه بر افزایش قدرت بدنی و بهبود خواب، باعث از بین رفتن دردهای افراد شده و مشکل بی‌اختیاری ادرار آنها را هم حل کند. البته محققان معتقدند نباید تمام ادعاهای فروشندگان را به‌راحتی باور کرد. چون بیشتر این تبلیغات، تنها بازارگرمی بوده و الزاماً حقیقت ندارد.
این محققان بر این باورند که لرزش‌های شدید و پر نوسان در درازمدت می‌تواند با فرستادن امواج لرزش به تمام بدن به آن آسیب برساند. حتی سازندگان این دستگاه هم توصیه می‌کنند که روزانه حداکثر ۳۰ دقیقه از این دستگاه استفاده شود چون استفاده بیش از حد، برخلاف استاندارد صنعتی تعیین شده در مورد ایمنی لرزه‌ها در محل کار است.
به اعتقاد کلینتون روبین، استاد مهندسی زیست پزشکی (بیومدیکال) در دانشگاه ایالتی نیویورک دستگاه‌های لرزاننده دیگری که در بازار هستند و تأیید اداره غذا و دارو (FDA) آمریکا را گرفته‌اند لرزش‌های بسیار خفیف‌تری ایجاد می‌کنند.
اما میزان لرزش دستگاه‌های جدید (۲۰ تا ۵۰ بار در ثانیه)، در حدی است که می‌تواند باعث کمردرد، آسیب به غضروف‌ها، تاری دید، کاهش قدرت شنوایی و حتی آسیب مغزی شود. او به عنوان یک دانشمند نگران آن است که مردم برپایه معرفی نادرست و غیرعلمی یک دستگاه از آن استفاده کنند بی‌آن‌که از خطرات احتمالی این کار آگاه باشند.
به هر حال، اگر با همه این توضیحات هنوز تکلیف را نفهمیده‌اید، باید گفت فقط خود شما می‌توانید مراقب سلامت‌تان باشید! فراموش نکنید حتی در دسترس‌ترین دارو- مانند آسپرین- هم برای همه مناسب نیست!
