پارسی طب مجله سلامت جسم و روان
ما از راه‌های مختلفی آب بدن خود را تامین می‌کنیم: نوشیدن نوشیدنی‌‌ها، مصرف مواد غذایی مختلف و فعل و انفعالات درون بدن.
از جمله نوشیدنی‌‌ها، آب معدنی است که در سال‌‌های اخیر جایگاه زیادی بین مردم پیدا کرده است.
با توسعه صنایع بسته‌بندی، استفاده از بطری‌‌های ساخته شده از پلی‌وینیل‌کلراید (PVC)، پلی‌اتیلن (PET) و ترکیباتی از این قبیل در صنایع غذایی افزایش یافته است.
آب‌‌های معدنی از جمله محصولاتی هستند که در قالب این بطری‌‌های پلاستیکی به بازار عرضه می‌شوند.
آب داخل بطری‌‌ها این اطمینان خاطر را به مصرف کننده می‌دهد که محصولی سالم را مصرف می‌کند، ولی آیا همیشه این چنین است؟
با دکتر سید ضیاءالدین مظهری، رئیس انجمن تغذیه ایران، گفتگویی در همین زمینه ترتیب داده‌ایم:
آقای دکتر بفرمایید چرا مردم آب بطری‌‌ها را به دیگر آب‌‌های موجود ترجیح می‌دهند؟
از دیدگاه مصرف کننده، آب بطری طعم و مزه بهتری نسبت به آب لوله کشی دارد که این مسئله می‌تواند به دلیل محتوای املاح و نوع فرآیند تولید آن باشد. سبک بودن این نوع ظروف و سهولت حمل آن از دیگر مزیت‌‌های این نوع آب‌‌هاست.
برای ضد عفونی کردن این نوع آب‌‌ها از روش کلرزنی استفاده نمی‌شود، بلکه از روش‌‌هایی مثل اشعه مادون قرمز، فیلتراسیون و روش ضد عفونی کردن با ازن استفاده می‌شود. این روش‌‌ها بدون اینکه طعم خاصی در آب ایجاد کنند، با کیفیت مناسبی محتوای میکروبی آب را از بین می‌برند.
بسیاری از انواع آب‌‌های بطری که به آب‌‌های معدنی نیز معروف هستند، محتوای املاح بالایی دارند. کلسیم، منیزیم و دیگر املاحی که در این نوع آب‌‌ها وجود دارند می‌توانند تا حدودی تامین کننده نیاز‌‌های بدن به این نوع املاح باشند.
استفاده از آب‌‌های بطری با چه خطراتی همراه است؟
محتوای فلوراید بیشتر آب‌‌های بسته‌بندی شده در بطری پایین است، در حالی که این ماده برای حفظ سلامت دندان‌‌ها و استخوان‌‌ها ضروری است و آب لوله کشی منبع مناسبی برای تامین آن است.
منابع تامین این آب‌‌ها، به ویژه انواعی که از آب‌‌های پایین دست تهیه می‌شوند(یعنی از سر چشمه یا قنات جمع آوری نمی شوند)، در معرض آلوده شدن با انواع آفت‌کش‌‌ها هستند. بسته‌بندی کردن آب داخل بطری این اطمینان را به مصرف‌کننده می‌دهد که محصولی سالم را مصرف می‌کند.
نوشیدن آب معدنی
این در حالی است که ممکن است بعضی از محصولات از کیفیت کافی و استاندارد لازم برخوردار نباشند و تولیدکنندگان آنها، بسیاری از استاندارد‌‌ها را رعایت نکرده نباشند. بعضی از این محصولات از محتوای سدیم، نیترات، نیتریت، سرب، کادمیوم و جیوه بالایی برخوردارهستند، به‌عنوان مثال در بعضی موارد مقدار سدیم آنها بیش از ۱۰ میلی‌گرم در لیتر است و با توجه به اینکه دریافت سدیم، نیترات و نیتریت به دلیل استفاده از غذا‌‌های حاضری معمولا در رژیم غذایی افراد بالاست بنابراین توصیه می‌شود، هنگام خرید آب های معدنی به برچسب آنها دقت زیادی شود.
نوع بسته‌بندی این محصولات نیز می‌تواند به دو صورت زیر سلامتی افراد را تهدید کند:
۱) استفاده از بطری‌‌های نامرغوب و غیراستاندارد
۲) وارد شدن ترکیبات پُلیمری مورد استفاده در ساخت ظروف پلاستیکی PVC و PET به داخل آب که می‌تواند سرطان‌زا باشد. در دمای بالاتر ورود این مواد به داخل آب شدت بیشتری پیدا می‌کند و هرچه از زمان تولید محصول بیشتر گذشته باشد، میزان بیشتری از این مواد در آن حل خواهد شد.
بنابراین توصیه می‌شود هنگام خرید آب معدنی، به زمان تولید و ترکیبات آن دقت کرده و آب معدنی را در محل مناسبی نگهداری کنید.
یخ بستن یا فریز کردن آب درون بطری مشکلی ایجاد می‌کند؟
یخ بستن آب درون بطری موجب ایجاد ترکیبات سرطان‌زا می‌شود و نباید درجه خنک کردن بطری تا میزان یخ بستن آب آن کاهش پیدا کند.
نظر شما در رابطه با پر کردن مجدد بطری‌‌های آب معدنی با آب‌‌های شهری یا موادی مثل آب‌غوره، آب‌لیمو و نگهداری آنها در یخچال چیست؟
در این موارد تاکید می‌کنیم نه تنها از این بطری های پلاستیکی برای خنک کردن و یخ بستن آب معمولی استفاده نشود، بلکه از نگهداری موادی که خواص اسیدی یا بازی دارند مثل آب‌غوره، آب‌لیمو و سرکه خودداری شود، زیرا این مواد با دیواره بطری واکنش هایی می دهند که خطرآفرین و سرطان‌زاست.
در بسیاری از مغازه‌‌ها، آب‌‌های معدنی پشت شیشه‌‌ی مغازه طوری قرار گرفته‌اند که در معرض تابش مستقیم آفتاب هستند. در این موارد مشکلی ایجاد نمی‌شود؟
گرما و تابش مستقیم نور آفتاب، واکنش بین محتویات بطری(مثل آب، آبمیوه، مایع شربت و …) و دیواره آن را افزایش می‌دهد که این امر موجب انتقال ترکیبات دیواره بطری به درون مواد داخل آن و در نتیجه افت کیفیت و فساد مایعات می گردد.
چرا بعضی از مواقع به آب بطری‌‌ها، گاز دی‌اکسیدکربن اضافه می‌کنند؟
با افزایش گاز دی‌اکسیدکربن، آب خوش‌خوراک تر می‌شود، منتها استفاده از این آب‌‌های گازدار خالی از اشکال نیست. از یک طرف موجب صدمه به مینای دندان می‌شوند و از طرف دیگر برای افرادی که بیماری ریفلاکس (ترش کردن غذا) یا نفخ معده دارند، مضر است.
افسانه بهرامی
هفته نامه سلامت
تبیان
