نهى از درمان به چشمه هاى آب گرم و آب هاى تلخ

چشمه هاى آب گرم

امام صادق علیه السلام : پیامبر خدا، از درمان با چشمه هاى آب گرم ، نهى فرموده است ، و آنها، چشمه هایى از آب گرم در کوهستانهاست که بوى گوگرد دارد.

امام صادق علیه السلام : پدرم خوش نداشت به آب تلخ و آب گوگرد دار، درمان کند.

او مى فرمود: نوح ، آن هنگام که توفان به پا شده بود، آب ها را فراخواند و همه ى آنها به او پاسخ دادند، مگر آب هاى تلخ و آب هاى گوگرد دار. پس ، این آب ها را نفرین کرد.

داستان درمان با آب گرم و چشمه هاى آب گرم

امروزه به دلیل اعتقاد عامیانه به خواص طبی بعضی املاح چشمه هاى آب گرم اغلب آن‌ها به مقاصد گردشگری با هدف درمانی تبدیل شده‌اند. اما باید توجه داشت که در روایات (مثل روایت فوق) استفاده از چشمه‌های آب گرم حاوی گوگرد و مواد شیمیایی اصلا تایید نشده است، همچنان که از لحاظ علمی هم این مسئله وجود دارد که چون منشا این چشمه‌ها از لایه‌های داخلی زمین است گوگرد و مواد شیمیایی آن‌ها می‌توانند عوارضی را داشته باشند.

اما امروزه یکی از بهترین مکان های گردشگری که برای سلامتی بسیار مفید است چشمه هاى آب گرم واقع در شهرهای مختلف در کشور می باشد که به اعتقاد بیشتر مردم خواص درمانی بالایی دارند و برای تسکین دردهای عضلانی و بیماری های پوستی بسیار مفید می باشند. این پدیده نادر، خواص فراوان در آب درمانی، میکروب‌کشی،‌ مبارزه با بیماری‌های پوستی و اثر ضدقارچ دارد.

خواص طبیعی و گوگردی آبگرم چشمه‌ها

خواص طبیعی و گوگردی آبگرم چشمه‌ها سبب شده که سالانه هزاران نفر از مناطق مختلف کشور برای آب تنی، چشمه‌های آبگرم را به عنوان مقصد گردشگری سلامت خود انتخاب کنند. جوشش این چشمه‌ها از دل زمین با گرما و خواص طبیعی از زیبایی‌های خیره‌کننده و چشم‌نواز منطقه است که برای لحظاتی روح و روان آدمی را به اعماق زمین در جست‌وجو و کشف این زیبایی‌ها به مهمانی می‌برد.

محققان طب اسلامی – ایرانی درتعریف چشمه‌های آب گرم می‌گویند : «هر چشمه‌ای که توسط انر‍‍‍‍ژی زمین گرمایی گرم شود یا هر چشمه‌ای که دمای آب آن از دمای محیط بالا‌تر باشد را چشمه آب گرم می گویند.» که البته تعاریف متعدد دیگری هم برای آن بیان شده است. از آنجا که حلالیت آب گرم بالا‌تر است املاح موجود در چشمه‌های آبگرم بسیار بالاست. این املاح بسته به ساختار زمین‌شناسی منطقه می‌تواند شامل یون‌های مختف مانند کلسیم، لیتیوم و حتی رادیوم و گوگرد متفاوت باشند. متخصصان طب اسلامی – ایرانی معتقدند : عمده خواص درمانی چشمه‌ها در گرمایی است که از آن‌ها به بدن می‌رسد چرا که سلول‌های بدن برای بهتر کار کردن به انرژی و گرما احتیاج دارند.

چشمه هاى آب گرم

اصولا خواص درمانی چشمه‌های آب گرم و آب‌های معدنی به عوامل گوناگونی مثل خواص فیزیکی، شیمیایی، درجه حرارت و گازهای مختلف رادیواکتیویته بستگی دارد. علاوه بر آن گردش و تفریح و زندگی در محیط سالم و به دور از هرگونه آلودگی در بهبود بسیاری از بیماری‌ها کمک نموده و کار درمان را تسریع می‌نماید. وی عنوان کرد: گرمای آب باعث می‌شود عضلات آرامش یابد.

رسیدن گرما به رگ ‌های بیمار، خون را در بدن او افزایش داده و اکسیژن بیشتری در دسترس سلول‌ها قرار می‌دهد همچنین گشاد شدن مویرگ‌ها در اثر گرمای آب قابلیت عکس العمل اعصاب را بالا برده و هدایت انرژی حرارتی مورد نیاز را تامین کرده، کار تبادل مواد در سلول‌های بدن را تسریع و موجب رفع خستگی عضلات و آرامش در سلسله اعصاب می‌شود.

او با اشاره به اثر درمانی چشمه هاى آب گرم روی مفاصل و بیماری‌های روماتیسمی تصریح کرد: برای بیمارانی که عضلات ضعیف دارند یا بعد از عمل جراحی عضوی از بدنشان بی‌حرکت و بی‌استفاده مانده فیزیوتراپی در آب گرم بخشی از درمان است چرا که مفاصل و عضلات را در آب راحت‌تر تکان و ورزش می‌دهند تا حرکت عضو مستحکم‌تر و پیشرفته‌تر شود.

وی افزود: فرض کنید فردی دچار روماتیسم و تورم زانو به علت التهابات و کاهش سیستم ایمنی در آن ناحیه است اگر انرژی خوبی به سلول‌های سیستم ایمنی برسد عملکردشان بهتر می‌شود و درد‌ها و التهابات کمتر می‌گردد به همین دلیل است که به بانوان در سنین بالا که زانو درد یا آرتروز یا روماتیسم دارند استفاده از چشمه‌های آب گرم توصیه می‌شود.

دکتر اکبری درباره درمان شدن برخی امراض پوستی با چشمه هاى آب گرم عنوان کرد:

بهم ریختگی سلول‌های سیستم ایمنی بدن می‌تواند یکی از دلایل اگزما‌ها و التهابات پوستی باشد بنابراین کسانی که در اثر اختلالات سیستم ایمنی خود دچار اگزمای پوستی هستند با قرار گرفتن در چشمه هاى آب گرم التهاباتشان تا حدی درمان می‌شود چرا که کمبود انرژی سلول‌ها تامین می‌گردد.

وی ادامه داد : البته قرارگرفتن روزانه ۲۰ دقیقه در وانی از آب گرم و نمک با شرط داشتن حرارت مناسب ۴۵ تا ۵۵ درجه در منزل هم می‌تواند در درمان امراض پوستی کمک کننده باشد. اما استفاده بیش از حد از چشمه‌ها‌ی آب گرم و وان حمام با حرارت بالا ۸۰ تا ۹۰ درجه باعث سوختن پوست و مشکلات جدی خواهد شد که اصلا توصیه نمی‌شود و باید حتما یک دمای منطقی و متعادل انتخاب شود.

به اعتقاد او سلامت روح و جسم افراد با تامین انرژی کافی سلول‌های بدن از طریق چشمه‌های آب گرم تضمین می‌شود البته به شرطی که بخارهای سمی (گوگردی) و مواد شیمیایی آن‌ها حداقل باشد. همچنین لازم به ذکر است که باید از تکرار و استفاده مداوم از این نوع آب‌های معدنی پرهیز شود لذا ممکن است بدن نسبت به یون‌ها تطابق پیدا کند. افرادی که نارسایی قلبی، بیماری‌های عفونی یا زخم‌های باز وسیع دارند نباید از چشمه‌ها‌ی آب گرم استفاده کنند و در صورت استفاده باید جوانب احتیاط و بهداشت را رعایت کنند. (سایت تبیان)

گوگرد در چشمه هاى آب گرم …؟

محققان علم پزشکی نیز بر این باورند که گوگرد عنصری است زرد رنگ که به صورت طبیعی در معادن زیرزمینی یافت می ‌شود و به طرز شگفت ‌انگیزی با زندگی همه ی ما عجین شده است. البته منظور تاثیرات آتش ‌زایی آن نیست بلکه اثرات درمانی آن بر روی بدن ما است. البته هیچ ‌گاه گوگرد درگذشته به صورت خالص یا ضماد برای مشکلات پوستی به کار نرفته است اما اگراز چشمه‌ های آب معدنی حرفی به میان بیاید کمتر کسی است که یک بار بدن خود را به‌ دست توانای آن ها نسپرده‌ باشد.

به اعتقاد آنان چشمه های آب گرم گوگرد دار از دیرباز درمان بخش بیماری‌ ها بوده است و کم نبودند کسانی که هر ماه به صورت منظم در این چشمه‌ ها ساعتی را لم می ‌دادند و همراه باماساژ و حرکات آرام دست‌ ها، پاها و کمر، به درمان آرتروز مفاصل و خشکی وسفتی عضلات شان کمک می ‌کردند آن ها می ‌دانستند که با این برنامه ی منظم خواهند توانست چند هفته و یا حتی چند ماهی از این دردهای طاقت ‌فرسا رهایی یابند.

پس رنج سفر را به جان می‌ خریدند و تپه‌ ها و کوه‌ های صعب‌العبوررا پشت سر گذاشته و فرد را به این چشمه ‌های آب گرم می ‌رسانیدند. جالب‌تر آن که این افراد معمولا از وجود گوگرد و تاثیرات معجزه آسای آن خبرنداشتند و تنها وجود این آب زلال و گرم که از دل کوه‌ ها می‌ جوشید راسکوی درمان خود می‌ پنداشتند. برخی نیز پا را فراتر گذاشته و این آب را حاصل انرژی‌ های درون زمین می‌دانستند.

ساموئل‌هانمان

اولین کسی که شاید در تاریخ طب پرده از این راز برداشت “ساموئل‌هانمان ” آلمانی بود. شاید قبل از او نیز دیگر پزشکان به این تاثیرات درمانی گوگرد پی برده بودند اما این ” هانمان ” بود که توانست گوگرد را تخلیص کرده و آن را به صورت خوراکی در درمان بیماری‌ های خاص بهکار برد. یکی از خواص معجزه‌ آسای گوگرد، درمان بیماری‌ های پوستی و به خصوص بثورات، خارش، کهیر و تورم‌ هایی بود که به بروز جوش و تاول منجر می ‌شد.

او به تجربه دریافت این بثورات به ظاهر ساده و کم اهمیت در صورتی که به درستی درمان نشوند قادر هستند طی سال‌ های بعد فرد را به بیماری ‌های جدی‌تری مبتلا سازند. توجیه او در این زمینه با توجه به دانش آن روز بسیارجالب توجه بود. او اعتقاد داشت بدن ما از چند لایه تشکیل شده است که درونی‌ترین و مرکزی ‌ترین این لایه‌ ها همان جان ما است و پس از آن به ترتیب لایه‌ هایی نظیر فکر، منطق، احساسات و پس از آن مغز، قلب، استخوان‌ ها، عضلات و … قرار دارند.
خارجی ‌ترین لایه نیز پوست ما می ‌باشد. به این ترتیب تمامی عوامل بیماری ‌زا برای این که بتوانند فرد را بیمارکنند باید جان او را گرفتار کنند. اما جان، تمامی مصائب و مشکلاتش را به صورت علائم جسمی و روحی بروز می ‌دهد.

او اعتقاد داشت:

بدن ما قادر است بیماری ‌ها را از ارگان‌ های پُراهمیت‌ تر به اندام‌ های کم‌ اهمیت‌ ترانتقال دهد. بنابرین خطر کمتری بدن را تهدید خواهد کرد. به طور مثال وقتی کسی دچار شوک روحی روانی می ‌شود این شوک می ‌تواند باعث ایست قلبی یا مغزی او شود. اما بدن ما این شوک را به پوست سر منتقل کرده و تکه ‌ای ازموها به صورت سکه ‌ای ریزش می‌ کنند، این جا است که فرد از مرگ حتمی نجات پیدا می ‌کند اما یک تکه از موهایش می ‌ریزد.

بنابراین برای درمان بیماری‌های پوست و مو باید ریشه ی بیماری را از اندام‌ های داخلی تر و یا روح وروان بیمار جستجو کرد. (ویکی پدیا. دانشنامه آزاد) “هانمان ” برای درمان ریشه ‌ای بیمارانش تلاش بسیاری کرد و بالاخره دریافت بهترین دارویی که می‌ تواند بیماری ‌های پوستی بیمارانش را به صورت ریشه ‌ای درمان کند گوگرد است؛ چرا که بیمار پس از درمان مناسب، به مشکلات عمقی تر مبتلا نمی ‌شد و بیماری پوستی ‌اش دیگر هیچ‌ گاه عود نمی‌ کرد.

اوبه تجربه دریافت که مصرف خوراکی گوگرد توان ‌دار شده، می ‌تواند در درمان سایر بیماری‌ ها نظیر آرتروز مفاصل، مشکلات گوارشی، مشکلات روحی و روانی نیز اثر بخش باشد. تأثیرات مفید گوگرد آن قدر زیاد بود که او کتابی چندین صفحه‌ ای را در این باب نوشت و گوگرد را “شاه داروی هومیوپاتی” نامید.

نیاز بشر به گوگرد

امروزه با گذشت حدود ۲۰۰ سال پس از کشف سولفور، پزشکان هومیوپات خوب می‌دانند که این ادعا بی ‌محل نیست؛ به گونه ‌ای که می ‌توان گفت هیچ فردی در دنیا وجود ندارد که در طول درمان خود دست کم یک بار به گوگرد نیازمندنشده باشد. گوگرد را به راحتی می ‌توان در مواد غذایی شناسایی کرد. بوی بدو تند آن، این عنصر را به یکی از بدبو ترین عناصر تبدیل کرده است. پیاز،سیر، تره‌ کوهی و تمامی گیاهانی که چنین بوی دارند حتما کمی گوگرد را درساختمان خود دارند. جالب این که ترکیب آن با مواد اسیدی باعث تولید اسیدسولفوریک می ‌شود که بویی بسیار متعفن ‌تر و مشمئزکننده‌ تری دارد که همان بوی چاه‌ های فاضلاب است.

در تاریخ آمده است شیخ بهایی از این گاز بد بو و به ظاهر بی‌ فایده برای سوخت حمام خزینه ‌های معروف اصفهان بهره می ‌برده است. او با ساختن سیستمی شبیه اگوی امروزی از چاه‌ های فاضلاب به خزینه حمام توانسته بود روشن بودن دائمی مشعل این خزینه را تضمین کند که باعث حیرت توریست ‌های اروپایی شده بود؛ چرا که آن ها تصور می‌ کردند شیخ بهایی با دانش خود توانسته اتم رابشکافد و به انرژی نامحدودی دسترسی پیدا کند در حالی که این مشعل همیشه روشن گاز اسیدسولفیدریک بود. (همان)

گوگرد عنصری است که:

در جدول تناوبی در زیر گروه اکسیژن قرار گرفته است.

این عنصر شناخته شده در بسیاری از مواد آلی و خصوصاً پروتئین‌ ها نقش ساختمانی دارد به گونه‌ ای که وجودش باعث افزایش استحکام پروتئین می‌ شود. این امر باعث می شود بیشتر بافت ‌های محافظتی بدن نظیر پوست، مو و ناخن برای استحکام بیشتر خود از پروتئینی با نام ” کراتینین ” استفاده کنند که در ساختمان خود حاوی مقادیر زیادی گوگرد است.

جالب آن که افزایش میزان گوگرد در هر کدام از انواع کراتینین‌ ها باعث می‌شود آن نوع خاص از کراتینین سفت‌ تر و محکم ‌تر شود و این راز استحکام موها و ناخن‌ های شما است. امروزه گوگرد به مدد دانش چندین هزار ساله بشردوران طلایی خود را سپری می ‌کند. البته فرم محلول در آب و الکل آن، که به طریقه خاصی توان ‌دار شده باشدبیشترین کاربرد را در طبابت دارد انواع بیماری‌ های پوست، مو و ناخن خصوصا ضایعات پوستی خارش دار، عفونی، انواع مشکلات گوارشی خصوصاً سوزش، نفخ وترش کردن معده و یبوست، انواع مشکلات مفاصل خصوصاً آرتروز مفاصل، انواع مشکلات روحی و روانی، همه و همه در دوره‌ای از درمان خود تشنه تجویز گوگردهستند.

اما فرم‌ های دیگر گوگرد نیز در حوزه طبابت کاربرد دارند. امروزه کمتر کسی را می ‌توان یافت که پوست چرب و آکنه‌ ای داشته باشد و در دوره ‌ای ازدرمان خود از صابون ‌های گوگردی استفاده نکرده باشد. متاسفانه استفاده ناصحیح از این صابون ‌ها باعث شده خواص معجزه‌ آسای آن تحت الشعاع قراربگیرد چرا که در این صابون‌ ها معمولا پوست فرد را خشک و حساس می ‌کنند،بنابراین افرادی که پوست خشک و تحریک ‌پذیری دارند نباید از صابون گوگرددار استفاده نمایند. در سایر موارد نیز بهره‌ گیری از این صابون نباید بیش از یک بار در روز انجام شود. (همان).

درمان با آبهای معدنی

استفاده از آبهای معدنی، تاریخی بسیار کهن دارد ولی استفاده علمی از آب‌ها پس از شناخت اثرات درمانی آنها در قرن اخیر تحقق یافته است. آب‌های معدنی به روی بدن انسان و یا مخصوصاً نواحی ویژه‌ای از بدن دارای اثراتی می‌باشد که این اثرات در هنگام مصرف مستقیم از آب چشمه (یعنی اولین نقطه‌ای که آب معدنی ظاهر می‌شود) شدیدتر می‌باشد. آب‌های معدنی که در نقاط مختلف وجود دارد هر کدام اثر ویژه مربوط به همان آب را دارد زیرا ترکیبات هر آب معدنی ویژه همان منطقه است که ظاهر شده است مثلاً آب‌های سولفات کلسیم سرد، خاصیت افزاینده ادرار دارد که در اصطلاح پزشکی به آن مدّر گویند.

آبهای سولفاته سدیم و منیزیم، ملیّن است یعنی با خوردن آن یبوست بیمار برطرف خواهد شد. آب‌های بی کربنات سدیم مؤثر بر حالت تعادل اسیدی (سرد مزاجی) و بازی (گرم مزاجی) اعضاء خواهد بود. آب‌های سولفوره سدیم رادیو اکتیو گرم، برای درمان بیماری‌های تنفس مفید است. آب‌های سولفوره سدیم رادیو اکتیوگرم، برای درمان بیماری‌ های تنفس مفید است. آب‌های رادیو اکتیو موجب فعالیت و ترمیم سلول و بافت‌های بدن شده، باعث ازدیاد کلسیم‌سازی گشته می‌تواند رگ‌های خونی بدن را گشاد نموده مدّر باشد و نهایتاً آرام بخش و باکتری‌کش است.

عوامل مختلف در درمان بیماری

باید دانست که در استفاده از آب‌های معدنی علاوه بر ترکیب آب عوامل دیگری چون آب هوای منطقه و روش درمان و شرایط در درمان بیماران مؤثر می‌باشد. به‌طور کلی یک دورهٔ درمان را نبایستی به‌عنوان یک گردش و تفریح تلقی کرد بلکه بیمار بایستی طبق برنامه منظم دورهٔ درمان، دوره بعد از آن را طی نماید ولی نکته مهم و قابل توجه آن است که گاهی در طی درمان با آب‌های معدنی ممکن است برای بیمار یک مرحله (بحران آب معدنی) رخ دهد که بیمار دچار ناراحتی‌هائی می‌شود اما در شرایطی که پزشک تشخیص دهد نباید درمان را قطع کنند و لذا باید درمان با احتیاط ادامه داده شود.

امروزه یک ایستگاه، سرچشمهٔ آب معدنی‌ای را به‌صورت شهر پزشکی در نظر گرفته و بیماران را با نظارت دائم پزشک معالجه می‌کنند. این کانون‌های پزشکی در کشورهای فرانسه، ایتالیا، آلمان، اروپای شرقی و روسیه نیز وجود داشته و مردم به خوبی از آنها استفاده می‌نمایند. (ویکی پدیا. دانشنامه آزاد).

با وجود منافعی که مصرف آب‌های معدنی دارد توصیه شده است که برای بیماران زیر مصرفش ممنوع باشد: بیماران مسلول، سرطانی‌ها، بیماری‌های قلبی، پیری زودرس، زخم‌های دائمی، بالا بودن فشار خون ورم کلیه (نفریت) و… در درمان با آب‌های معدنی که هر دورهٔ درمان به‌طور متوسط سه هفته است از تمام امکانات دیگر نیز استفاده می‌شود که عبارتند از: پزشک متخصص که در همان منطقه بر بیماران نظارت دارد، آرامش محیط، نظم زندگی روزانه، وسایل ورزش در هوای آزاد، رژیم غذائی مناسب، روش‌های متفاوت درمان که برای هر بیمار ویژه بیماری اوست مثال: نوشیدن آب، حمام، دوش آب، شستشو، تزریق، استفاده از گاز و بخار، گل‌های طبی و روش‌های جنبی دیگر. (همان).

چشمه‌های آب معدنی ایران

علاوه بر مطالعه پژوهش‌گران خارجی در سال ۱۳۸۲ به موجب طرحی توسط سازمان برنامه مطالعه‌ آب‌های محلات و اردبیل به مرحله اجراء درآمد. مطالعات و پژوهش‌هائی که توسط اساتید و دانشمندان دانشکده داروسازی دانشگاه تهران انجام شده است. نشان می‌ٔهد که در سراسر ایران حدود ۴۰ منطقه و بیش از ۵۳۰ چشمه آب معدنی وجود دارد که بیشتر در دو رشته کوه اصلی البرز و زاگرس پراکنده هستند که مهمترین آنها عبارتند از:

۱٫ آبعلی البرز:

 انواع ترکیبات شیمیائی:

کلسیم بیکربنات سولفات و منیزیم، دارای گاز و آهن درجه حرارت: ۵۱ درجه،

خواص درمانی:

• صفرا آور،
• درمان کم خونی،
• افزاینده ادرار،
• درمان ناراحتی کبد.

۲٫ آب معدنی آبعلی هراز نوع اول:

 انواع ترکیبات شیمیائی:

کلسیم بیکربنات سولفات و منیزیم، دارای گاز و آهن درجه حرارت: ۵۱ درجه،

خواص درمانی:

• صفرا آور،
• درمان کم خونی،
• افزاینده ادرار،
• درمان ناراحتی کبد.

۳٫ آبعلی هراز نوع دوم:

انواع ترکیبات شیمیائی:

بیکربنات مخلوط، دارای گاز و آهن. درجه حرارت ۱۵ درجه،

خواص درمانی:

• ناراحتی دستگاه گوارش،
• تنظیم متابولیسم مواد قندی،
• پروتئین‌ها،
• کلسترول،
• اسیداوریک.

۴٫ آب معدنی آذر شهر ـ تاپ تاپان :

انواع شیمیائی:

کلسیم بیکربنات + منیزیم، دارای گاز و آهن. درجه حرارت: ۱۷ درجه،

خواص درمانی:

• در صورتی که با روش صحیح و بهداشتی تهیه شود قابل خوردن است،
• برای درمان بیماری‌های دستگاه گوارش مفید است،
• برای درمان کم خونی نیز مفید بوده اشتهاآور است.

۵٫ آمل ـ استراباکو:

انواع ترکیبات شیمیائی:

کلسیم بیکربنات سولفاته، فاقد گاز و آهن. درجه حرارت: ۲۳ درجه،

خواص درمانی:

• مدّر حمام کردن در آن آرام‌بخش بوده و برای دستگاه گوارش مفید است.

۶٫ آمل ـ اسک :

 انواع ترکیبات شیمیائی:

کلرید بیکربنات آغشته به کلسیم و گوگرد، فاقد گاز و آهن. درجه حرارت: ۵۲ -۲۳ درجه،

خواص درمانی:

• برای درمان ناراحتی‌های دستگاه تنفس،
• گوارش بیماری‌های پوستی،
• روماتیسم مزمن،
• و برای عفونت‌های دستگاه تناسلی زنان مفید بوده و صفراآور است.

۷٫ آب معدنی آمل عمارت :

انواع ترکیبات شیمیائی:

کلسیم بی‌کربنات، دارای گاز، فاقد آهن درجه حرارت: ۲ درجه،

خواص درمانی:

• ناراحتی‌های معده،
• روده،
• کبد،
• پانکراس.

۸٫ اردبیل آب چشم :

 انواع ترکیبات شیمیائی:

کلرید بی‌کربنات آغشته به کلسیم، فاقد گاز و آهن. درجه حرارت: ۱۲ درجه

خواص درمانی:

• حمام گرفتن با آن آرام‌بخش است.

۹٫ اردبیل بوشلی :

 انواع ترکیبات شیمیائی:

سدیم کلرید + کلسیم بی‌کربنات: فاقد گاز و آهن. درجه حرارت: ۴۰درجه،

خواص درمانی:

• دردهای عصبی،
• دردهای مفصلی،
• روماتیسم،
• مسکن و آرامبخش است.

۱۰٫ اردبیل مبلیردره :

 انواع ترکیبات شیمیائی:

کلسیم بیکربنات، فاقد گاز و آهن. درجه حرارت: ۲۰ درجه،

خواص درمانی:

• دستگاه گوارش،
• معده،
• روده،
• پانکراس،
• کبد،
• مجاری صفراوی،
• بیماری‌های تغذیه.

۱۱٫ اردبیل سردابه :

 انواع شیمیائی:

کلسیم سولفات، فاقد گاز و آهن درجه حرارت: ۶۳ درجه،

خواص درمانی:

• بیماری‌های دستگاه تنفس و گوارش به علاوه برای بیماری‌های پوستی،
• روماتیسم مزمن،
• و برای عفونت‌های دستگاه تناسلی زنان مفیده بوه و صفرا آور است.
• خواص درمانی مشابه آب‌های آمل ـ اسک می‌باشد.

۱۲٫ اردبیل سرعین :

انواع شیمیائی:

کلرید بیکربنات آغشته به کلسیک، دارای گاز و فاقد آهن. درجه حرارت: ـ ۷۴ درجه،

خواص درمانی:

• حمام گرفتن با آن آرام‌بخش است،
• برای درمان روماتیسم ودردهای عصبی مفصلی مفید است. (ویکی پدیا. دانشنامه آزاد.).

با توجه به نکات فوق و تاثیراتی که علم نوین پزشکی برای درمان بیماریها بوسیله آبهای گوگرد دار قائل است لازم است بدانیم که روایات دینی ما بر خلاف نظرات و تحقیقات علم نوین پزشکی از درمان با آبهای تلخ و گوگرددار نهی نموده اند. امام صادق علیه السلام می فرمایند:«پدرم خوش نداشت به آب تلخ و آب گوگرددار، درمان کند. او مى‏فرمود: نوح، آن هنگام که توفان به پا شده بود، آب‏ها را فرا خوانْد و همه آنها به او پاسخ دادند، مگر آب‏هاى تلخ و آب‏هاى گوگرددار. پس، این آب‏ها را نفرین کرد». (الکافی، ج ۶، ص ۳۹۰، ح ۴، بحار الأنوار، ج ۶۶، ص ۴۸۱، ح ۵).

این تناقض بین روایات و تحقیقات علمی نوین، خود نیازمند کنکاشی ژرف و عمیق است که بیان آن از حوصله بحث ما خارج است. چرا که ما صرفا در این کتاب قصد بیان روایات پزشکی را داریم نه بیان تحقیق و تفسیرهای علمی آنرا. لذا تحقیق و تفسیربیشتر در این مورد را به عهده خود مطالعه کنندگان عزیزقرار میدهیم.