سولات رایج درباره دیابت و روزه داری (۲)

۱-مقدار قند خون طبیعی چقدر است؟

میزان آن به طور طبیعی در حالت ناشتا یعنی ۷۰ تا ۱۱۰ میلی‌گرم در هر صد سی‌سی خون می‌باشد.

۲- دیابت چیست؟

دیابت یا بیماری قند به علت بالا بودن مداوم قند خون ایجاد می‌شود.
علت افزایش قند خون عبارت است از:
۱ – لوزالمعده قادر به ترشح میزان کافی انسولین نیست.
۲ – سلول‌های بدن قادر به مصرف دقیق و مشخص قند خون نمی‌باشد.
مواد قندی (کربوهیدرات‌ها) پس از گوارش و هضم به گلوکز تبدیل شده که مهمترین قند یاده است و پس از ورود به جریان خون به عنوان سوخت برای سلول‌های بدن به کار می‌رود.

زمانیکه انسولین به مقدار کافی در بدن موجود نباشد و یا کار خود را به خوبی انجام ندهد قند به مقدار زیاد در جریان خون باقی می‌ماند.

۳-مقدار قند خون طبیعی چقدر است؟

میزان آن به طور طبیعی در حالت ناشتا یعنی ۷۰ تا ۱۱۰ میلی‌گرم در هر صد سی‌سی خون می‌باشد.

۴- تشخیص دیابت در چه زمانی مطرح می‌شود؟

اگر میزان قند خون ناشتا حداقل در دو آزمایش بیش از ۱۲۶ میلی‌گرم در هر صد سی‌سی خون باشد، تشخیص دیابت را می‌توان مطرح کرد.

۵- اهمیت اندازه‌گیری قند خون در چیست؟

آزمایش قند خون به صورت ناشتا، ۲ ساعت پس از مصرف صبحانه و قند عصر همراه با یادگیری چگونگی اندازه‌گیری قند خون و ثبت آن به کنترل بهتر دیابت کمک می‌کند.
اندازه‌گیری قندخون نشان می‌دهد که پاسخ بدن به رژیم غذایی و برنامه ورزشی و داروها و انسولین چگونه است.

۶- چگونه متوجه بیماری دیابت شویم؟

براساس علایم دیابت در بیماران، هر چند که باید به خاطر داشته باشیم در بیماران دیابتی نوع ۲ شروع این علامت‌ها ممکن است به طور تدریجی باشد و حتی فرد مبتلا هیچ‌یک از علایم دیابت را تجربه نکند و یا اینکه تا سالها دیابت او تشخیص داده نشود

۷- علایم دیابت چیست؟

یک یا چند علایم زیر می‌تواند نشانه دیابت باشد:
۱ – تشنگی بیش از حد
۲ – تکرر ادرار (افزایش دفعات ادرار)
۳ – کاهش وزن
۴ – خستگی و احساس از دست دادن انرژی
۵ – تاری دید
۶ – خشکی و خارش پوست
۷ – عفونت‌های عود کننده مانند برفک، عفونت‌های دستگاه ادراری و عفونت‌های پوستی
۸ – از بین رفتن حس بخش‌های مختلف اندمها در قسمت انتهایی مانند احساس گزگز و مور مور در پاها

۸- تفاوت دیابت نوع یک با دو چیست؟

دیابت نوع یک را دیابت وابسته به انسولین نیز می گویند، این نوع دیابت به دلیل بروز علایم به سرعت تشخیص داده می‌شود و درمان شروع می‌شود.
دیابت نوع دو یا دیابت غیروابسته به انسولین، در آن علایم پرکنومی پدیدار می‌شود و معمولاً چندین سال طول می‌کشد تا شخص از بیماری خود آگاهی یابد. اغلب این بیماران با رعایت رژیم غذایی و ورزش درمانمی‌شوند. گاهی اوقات برای رساندن قند خون به میزان طبیعی از قرص‌های خوراکی پایین آورنده قند خون و یا انسولین هم استفاده می‌شود.

۹- دیابت نوع یک در چه افرادی دیده می‌شود؟

در افراد مبتلا به دیابت نوع یک انسولین یا اصلاً تولید نمی‌شود و یا به مقدار ناچیز تولید می‌شود، بدن نمی‌تواند از قند (سوخت) حاصل از مصرف غذاها استفاده نماید و کاهش وزن شدید پدید می‌آید. در این حالت سلول‌های بتای لوزالمعده تخریب شده و انسولین کافی نمی‌سازد و بدن به تزریق انسولین نیاز دارد.

۱۰- دیابت نوع دو در چه بیمارانی دیده می‌شود؟

دیابت نوع ۲ شایعترین شکل بیماری قند است به طوری که ۹۵ – ۹۰ درصد مبتلایان به دیابت از این نوع بیماری رنج می‌برند.
در اینحالت سلول‌های بدن پاسخ‌دهی مناسب به انسولین موجود در خون ندارند و به تدریج تولید انسولین توسط سلول‌های بتا نیز کاهش می‌یابد. پس بعضی از افراد دیابتی نوع ۲ به مصرف قرص‌های خوراکی پایین آورنده قند خون یا تزریق انسولین نیاز پیدا می‌‌کنند

۱۱- در چه افرادی احتمال ابتلا به دیابت نوع دو بیشتر است؟

۱ – وجود سابقه خانوادگی دیابت
۲ – وزن بالا
۳ – سن بالای ۴۰ سال
۴ – سابقه دیابت در دوران بارداری
۵ – مصرف داروها مانند کورتون
۶ – فشار خون بالا
۷ – سابقه حمله قلبی یا سکته مغزی

پرسشهای متداول در ارتباط با دیابت و روزه داری :

۱ – من بیماری قند دارم و در حال حاضر برای پایین آوردن قند خونم از قرص قند استفاده می‌کنم، آیا می‌توانم امسال روزه بگیرم؟
در صورتی که شما به بیماری مزمن دیگری که پزشک مربوطه شما را از گرفتن روزه به علت آن منع کرده است) مبتلا نیستید و در حال حاضر قند خونتان در حد قابل قبولی (در حالت ناشتا زیر ۱۶۰) است و اخیراً دچار افت قند خون نشده‌اید، به احتمال زیاد می‌توانید روزه بگیرید.

۲ – آیا دخترم که دیابتی است و انسولین تزریق می‌کند هم می‌تواند روزه بگیرد؟
بعید به نظر می‌رسد که ایشان بتوانند روزه‌داری را تحمل کنند. البته اگر اصرار برروزه داشتن دارد، در صورتی که انسولین زیادی مصرف نمی‌کند و طی روز دچار افت قند خون نمی‌شود، با احتیاط کامل(زیر نظر پزشک خود جهت تنظیم رزیم غذایی وانسولین) و رعایت نکاتی که بیان خواهد شد ممکن است بتواند دوره روزه‌داری را بدون خطر پشت سر بگذارد.(حتما با پزشک خود مشورت کند)

۳ – آیا اگر من روزه بگیرم ممکن است دچار عوارض بشوم؟
خطرناکترین عارضه روزه‌داری، کاهش بیش از حد قند خون است. شما طی روزه‌داری بیش از هر چیر باید مراقب باشید که قند خونتان زیاد افت نکند.

۴ – چگونه می‌توانم بفهمم که قند خونم پایین آمده است؟
افت قند خون با علامتهایی مانند ضعف و بی‌حالی شدید، عرق سرد فروان، تپش قلب، سرگیجه، تاری دید، گرسنگی شدید و لرزش بدن و در نهایت بیهوش شدن مشخص می‌گردد.

۵ – اگر وسط روز دچار افت قند خون شدم، چه کنم؟
در صورتی که شما گلوکومتر (دستگاه اندازه‌گیری کننده قند خون) در اختیار دارید فوراً قند خونتان را اندازه بگیرید.
در صورتی که قند خونتان کمتر از ۵۰ باشد. حتماً روزه خود را افطار کنید. اگر گلوکومتر ندارید، با پیدایش علایم کاهش قند خون، سریعاً روزه خود را افطار نمایید و با مصرف شربت یا شیرینی مختصر از عوارض بعدی پیشگیری کنید.

۶ – آیا روزه گرفتن رژیم محسوب می‌شود یا اینکه طی ماه رمضان هم باید رژیم خاصی را رعایت کنم؟
رعایت رژیم دیابتی برای شما الزامی است. شما طی ماه رمضان بین افطار تا اذان صبح مواد غذایی مصرف می‌کنید لذا باید نکاتی را رعایت نمایید که قند خون شما در این فاصله بیش از حد بالا نرود.

۷ – آیا میزان کل مواد غذایی مصرفی‌ام در ماه رمضان باید مانند رژیم قبلی باشد؟
بله حتماً، شما نباید کالری دریافتی خود را در ماه رمضان نسبت به قبل افزایش دهید. به ویژه مصرف مواد قندی شیرین از جمله زولبیا و بامیه را محدود کنید. در صورت تمایل شدید به مواد شیرین می‌توانید از مربا یا نوشابه‌های رژیمی استفاده نمایید و یا هنگام افطار دو عدد خرما همراه با نوشیدنی مانند چای مصرف کنید.

۸ – وعده‌های غذایم باید به چه صورت باشد؟
بهتر این است که با یک افطار ساده (مثلاً مشابه صبحانه) آغاز کنید و شام را بلافاصله ۲ – ۱ ساعت بعد صرف نمایید.
قبل از خوابیدن هم می‌توانید غذای مختصری (مشابه عصرانه) بخورید. سحری را هم حتماً میل کنید.

۹ – اگر برای خوردن سحری نتوانستم بیدار شوم چه کنم؟
بهتر است از روزه گرفتن در آن روز منصرف شوید.

۱۰ – نوشیدن آب و مایعات غیرقندی تا چه اندازه مجاز است؟
بهتر این است که آب کافی بنوشید تا طی روز دچار کمبود آب بدن نشوید. توصیه می‌شود بعد از خوردن سحری و قبل از شروع روزه، حداقل ۲ – ۱ لیوان آب بنوشید.

۱۱ – آیا رفتن مرا به مهمانی‌های افطار صلاح می‌دانید؟
مسلماً شرکت در جمع خانواده و دوستان از نظر روحی بسیار برایتان مناسب است اما چه در ماه رمضان و چه در غیر آن، هیچ‌گاه در مهمانی‌ها فراموش نکنید که دیابتی هستید تا سالها با سلامت کامل به زندگی ادامه بدهید.

۱۲ – اگر بعد از افطار احساس کردم قند خونم بالاست چه کنم؟
در صورت امکان قند خونتان را اندازه‌گیری کنید اگر بالای ۲۵۰ بود باید شب بعد از رزیم غذایی خود کم کنید(۲۰در صد از مواد غذایی که میل می کنید کم کنید) وتا زمانی که قند خونتان همچننان بالا است رزیم غذاییتان را بهتر کنترل کنید می توانید از مشاور تغذیه خود یا پزشکتان کمک بگیرید تا دچار مشکل نشوید به هر حال متوجه باشید که اگر قند خونتان هنگام شب بالا باشد، نتایج مثبت روزه‌داری عاید شما نخواهد شد.

۱۳ – اگر هنگام سحر احساس کردم قند خونم بالاست چه کنم؟
در این صورت هم اگر قند خونتان بالای ۲۰۰ باشد باید از مواد غذایی سحری خود ۲۰ درصد کم کنید، اما اگر قند خونتان بالای ۳۵۰ بود، توصیه می‌شود که اصلاً روزه نگیرید و حتما با پزشکتان مشورت کنید.)

۱۴ – اگر طی روز استراحت کنم بهتر است یا می‌توان فعالیت بدنی نیز داشته باشم؟
فعالیت بدنی شما باید در حد معمول باشد و استراحت زیاد به نفع شما نیست. اموری که به فعالیت جسمی شدید نیاز دارد را بهتر است بعد از ظهرها انجام ندهید تا از افت شدید قند خون پیشگیری نمایید.

۱۵ – چگونه ورزش کنم؟
ورزش سبک ۱۵ – ۱۰ دقیقه‌ای هنگام صبح احتمالاً برایتان مناسب است اما ورزش هنگام بعد از ظهر و قبل از افطار می‌تواند مشکل‌ساز باشد. باید در صورت امکان طی شب‌ها چند ساعت بعد از بعد از افطار زمانی را به ورزش اختصاص دهید.

۱۶ – در ماه رمضان قرص‌هایم را در چه زمانی مصرف کنم؟
به طور کلی قرص‌های مصرفی صبح و ظهر را همزمان هنگام افطار و قرص شبانه را پیش از سحری مصرف نمایید.
البته اگر قند خونتان تحت کنترل می‌باشد، ممکن است تحت نظارت پزشک بتوانید تعداد قرص‌هایتان را کاهش دهید.

۱۷ – اگر فراموش کردم قرصم را مصرف کنم چه باید بکنم؟
از آنجا که عدم مصرف مایعات طی روز می‌تواند به غلیظ شدن خون و بالاتر رفتن قند خون و عوارض دیگر منجر شود. لذا توصیه می‌شود حتماً قرص خود را به موقع مصرف کنید و اگر فراموش کردید، خصوصاً در صورتی که معمولاً قند خونتان بالاست، بهتر است آن روز را روزه نگیرید.

۱۸ – بهترین زمان برای آزمایش قند خون در ماه رمضان کدام است؟
مسلماً ایده‌آل است که هر بیمار دیابتی که روزه می‌گیرد گلوکومتر در اختیار داشته باشد و قبل از افطار، دو ساعت بعد از افطار و پیش از سحری، قند خون خود را اندازه‌گیری نماید.
اما در صورتی که گلوکومتر در دسترس ندارید، بهتر است آزمایش‌های خود را تحت نظارت پزشک و در زمان تعیین شده انجام دهید در ماه رمضان بررسی قند خون ناشتا باید قبل از افطار صورت گیرد که این بسیار کمک کننده است.

۱۹ – آیا روزه بگیرم چربی خونم هم پایین خواهد آمد؟
اگر رژیم خود را رعایت کنید، می‌توانید منتظر کاهش کلسترول و تری‌گلیسرید خونتان باشید. این مسأله در پیشگیری از بیماریهای قلبی – عروقی هم به شما کمک می‌:ند. طی ماه رمضان رژیم غذایی در بسیاری از خانواده‌‌های حاوی مواد قندی و نشاسته‌ای فراوان است که ضمن اثر نامطلوب بر قند خون، تری گلیسرید خون را هم بالا می‌برد.

۲۰ – آیا افراد دیابتی که به نحوی دچار عوارض مزمن دیابت بر کلیه، چشم، قلب و … شده‌اند، می‌توانند روزه بگیرند؟
ممکن است برخی از این افراد با روزه گرفتن دچار مشکل حادی نشوند ولی برای پیشگیری از پیشرفت عوارض مزمن، بهتر است روزه نگیرند و یا با متخصص مربوطه مشورت کنند.