پارسی طب مجله سلامت جسم و روان
یک رسم قدیمی که شاید در گذشته، متناسب با فضاهای کوچکتر و اسباب و اثاثیه کمتر یا حداقل ساده‌تر انجام می‌شد، ولی به مرور و همراه با پیچیدگی‌های این روزگار، این سنت هم ابعادی پیچیده و وسواس‌مانند به‌خود گرفته است.
به گفته کارشناسان هر سال، خانه تکانی نوروزی منجر به مسمومیت تعدادی کودک با مواد شوینده می‌شود. همچنان‌که خوردن ماده سفیدکننده وایتکس و ماده لوله بازکن از جمله دلایل اصلی ایجاد مسمومیت (گاه مهلک) در میان کودکان خردسال است، استفاده ناآگاهانه از این مواد باعث انواع عوارض جسمانی در بزرگسالان به ویژه زنان خانه‌دار نیز می‌شود. به‌طوری که در اسفند ماه سال ۸۵ ، حدود ۹۱ نفر در ایام خانه‌تکانى بر اثر مسمومیت با مواد شوینده ، سفیدکننده و پاک‌کننده در بیمارستان لقمان حکیم بسترى شدند که ۸۸ مورد آن مسمومیت با مواد سفیدکننده و ۳ مورد مسمومیت با مواد شوینده و پاک‌کننده بوده است.
«انواع و اقسام شوینده‌ها و سفید‌کننده‌ها که گاز کلر آزاد می‌کنند، اگر بی احتیاط استفاده شوند، در فضای سربسته منجر به مسمومیت‌های شدید می‌شوند.»
دکتر سهراب پور، متخصص ریه و رئیس بیمارستان لبافی نژاد با اشاره به اینکه آلودگی مواد شوینده به دو صورت مستقیم و غیرمستقیم است، می‌گوید: “متأسفانه خیلی از افراد، انواع مختلف این مواد مثل مواد اسیدی را با هم مخلوط می‌کنند، چون تصور می‌کنند در این صورت شست و شو بهتر انجام می‌شود، در حالی‌که ترکیب شوینده‌ها در بسیاری از موارد، منجر به خفگی‌های آنی می‌شوند.
اثرات درازمدت این مواد به‌خصوص بر روی پوست به‌صورت انواع واکنش‌های آلرژیک و درماتیت خود را نشان می‌دهند. به همین خاطر توصیه می‌کنیم که اگر این مواد داخل محیط دربسته استفاده می‌شوند، حتما تهویه مناسب برقرار باشد و از دستکش و ماسک استفاده شود؛ به‌خصوص در حمام، چون بیشتر اتفاق‌ها به‌علت عدم‌تهویه مناسب و همراه با بخار آب در حمام می‌افتد.
همچنین بیماران داراى مشکلات تنفسى مانند آسم یا افرادى که حساسیت ریوى دارند، به هیچ عنوان نباید با این مواد شیمیایى در تماس باشند و حتى افراد سالم نیز با زدن ماسک‌هاى کاغذى، در محیط بسته و بدون تهویه نمى‌توانند از این مواد استفاده کنند.”
رئیس بیمارستان لبافی‌نژاد با بیان اینکه موادی که وارد سیستم تنفسی می‌شوند، به چند طریق بیماری را تحمیل می‌کنند، ادامه می‌دهد: ” مواد شوینده ی اسیدی به‌طور مستقیم، منجر به سوختن مخاط تنفسی می‌شوند. بعضی از این مواد هم منجر به التهاب ریه می‌شوند که این التهاب، فرد را مبتلا به برونشیت و بیماری‌های التهابی می‌کند، حتی بعضی اوقات میزان التهاب آنقدر شدید است که حالات اورژانس و فوریت به وجود می‌آورد.”
البته به گفته وی برخی واکنش‌های التهابی نیز روندشان خیلی مزمن است و حتی در شروع ممکن است هیچ علامتی در بیمار ایجاد نکنند، اما بعد از ۱۰ تا ۱۵ سال کم کم آثار خود را نشان می‌دهند.
حساسیت‌های پوستی
متخصصان پوست می‌گویند، استفاده زیاد از مواد شوینده باعث ایجاد عوارض روی پوست و ناخن‌ها می‌شود.
«یکی از شایع‌ترین بیماری‌های ناخن، خشکی یا ریش ریش شدن کناره ناخن است که به‌دلیل استفاده زیاد از مواد شوینده به‌خصوص در بین زنان خانه‌دار رخ می‌دهد.»
دکتر حسین طباطبایی، متخصص پوست و مو و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در توضیح عوارض پوستی ناشی از این مواد می‌گوید: “در زنان خانه‌دار و در بعضی مشاغل که افراد با مواد شوینده سر و کار دارند، به دلیل استفاده زیاد از این مواد، چربی ناخن کاهش می‌یابد و کناره‌های آن ریش ریش می‌شود که کندن پوست کناره‌های ناخن با دست سبب ایجاد عفونت و راه‌یابی میکروب به آن نقطه می‌شود.
استفاده از حلال‌ها مانند «تینر» هم براى پاک کردن دست، موجب از بین رفتن چربى پوست شده و به‌دنبال آن خارش، سوزش، زخم، ترشحات آبکى و چرکى ایجاد مى‌شود که البته تماس مکرر با سفید‌کننده‌ها نیز این عوارض را به دنبال دارد. بنابراین استفاده از دستکش مناسب که مانع تماس پوستى شود، مهمترین و بهترین روش پیشگیرى از ایجاد این عوارض است.”
توصیه مهم این متخصص پوست در این زمینه، شست و شوى دست در پایان کار و استفاده از نرم‌کننده یا مرطوب‌کننده‌ها است.
وی با بیان اینکه بیمارى «درماتیت» یا همان اگزماى دست شایع‌ترین بیمارى در این ایام است که خارش، قرمزى و خشکى پوست و تاول‌هاى ریز را به‌دنبال خواهد داشت، مى‌افزاید: “معمولاً علائم بیمارى در کف دست و روى نوک انگشتان بروز می‌کند و گاهى فاصله میان انگشت حلقه و کنارى را درگیر مى‌کند و ضایعه‌اى به شکل پیش‌بند تشکیل مى‌شود که به اگزماى پیش‌بندى معروف است.”
به گفته وی این ضایعات درصورت درمان نشدن به‌موقع موجب التهاب و ترک پوست مى‌شوند، برای همین بهترین راه براى جلوگیرى از خشکى پوست و عود این ضایعات، استفاده از کرم‌هاى حاوى اوره، گلیسیرین، وازلین و … است.
سمیه شرافتی – همشهری
