پارسی طب مجله سلامت جسم و روان
تفاوت مزاج در سحر و افطار : ماه رمضان ماه امساک است. بدترین کارها در این ماه انباشتن شکم و پرخوری در وعده افطار و سحر است و دلیل اصلی آن هم ترس از گرسنه‌شدن در ساعات روزه‌داری است که ما را وادار به صرف بیش از حد غذا می‌کند، اما باید باور کنید که بدن انسان به این همه غذا نیاز ندارد.
طبق توصیه‌های دینی، مضرترین نوع غذا خوردن آن است که قبل از هضم غذای قبلی، غذای دیگری بر آن وارد شود و بدترین خوراک‌ها آن است که بر معده سنگینی کند و بدترین نوشیدنی‌ها آن که بیش از اعتدال مصرف شود و بخواهد جهت عکس معده را طی کند!
اسلام، توصیه کرده است فرد تندرست نباید آنقدر غذا بخورد که معده کامل پر شود، بلکه باید قبل از سیرشدن دست از طعام بکشد؛ چرا که باقیمانده اشتها بعد از مدتی خود به خود از بین می‌رود. اگر بر اثر خوردن غذا بدن سست و نفس تنگ و کوتاه شود باید بدانیم که از اعتدال بیشتر خورده‌ایم.
محتوای مقاله (با استفاده از این لیست به موضوع مورد نظر دسترسی سریعتر دارید)
تفاوت مزاج در سحر و افطار : کم‌خوری، پرخوری یا اعتدال؟
بدن انسان چهار طبع یا خلط صفراوی، دموی، بلغمی و سوداوی دارد. این اخلاط خصوصیات سرد و گرم داشته و در بدن جایگاه مشخصی دارند. سودا در طحال، صفرا در کیسه صفراوی، خون در کبد و بلغم در لنف‌های سراسر بدن جای گرفته‌اند.
از این چهار طبع صفراوی‌ها با خصوصیت گرم و خشک و سوداوی‌ها با ماهیت سرد و خشک کم خوراک‌تر است، اما دموی‌‌ها با خصوصیت گرم و تر و بلغمی‌ها با ماهیت سرد و تر اشتهای زیادی به مصرف غذا دارند. در نتیجه مزاج‌های تر، پرخور و مزاج‌های خشک، کم خوراک هستند، اما به گفته متخصصان طب اسلامی پرخوری و کم‌خوری بیش از حد هر دو موجب بروز سوء مزاج و بیماری در افراد می‌شود.
اگر کسی بیش از حد نیاز غذا مصرف کند، اخلاط زیادی در بدنش تولید شده که بیش از حد ظرفیت فرد است و اگرهم بیش از حد کم‌خوری کند، موجب از بین رفتن حرارت غریزی بدن می‌شود؛ یعنی انرژی در بدن تولید نمی‌شود و سوء مزاج عارض می‌شود.
طبق گفته حکما در داخل عضلات و در بین چربی‌ها: اخلاط یا به عبارت ساده‌تر سمومی مخفی است که فقط با گرسنگی طولانی‌مدت و تعادل در خوردن از بدن روزهدار خارج می‌شود و اگر فرد ۳۰ روز کامل روزه بگیرد و تعادل پیشه کند فردای عید فطر بدنی سالم خواهد داشت.
در افطار صفراوی می‌شویم
از نظر طب سنتی در وعده افطار خلط صفرا با خصوصیت گرم و خشک در بدن افزایش می‌یابد و در این وعده باید از مواد غذایی خنک با طبع سرد استفاده شود.
مواد غذایی انرژی زا همچون زولبیا بامیه، غذاهای فرآوری شده صنعتی، غذاهای ادویه‌دار و چرب به میزان زیادی باعث افزایش صفرای بدن می‌شود. وقتی هم که صفرا زیاد شود صدا در گوش، داغی کف پا، کبودشدن پوست و گرگرفتگی ظاهر می‌شود. مصرف شربت‌های خنکی چون عرق کاسنی، سکنجبین و خاکشیر و میوه‌های آبدار مانند هندوانه، آلو و هلو در این وعده توصیه می‌شود.
در سحر، بلغمی می‌شویم
اما به گفته پزشکان از ساعت ۱۲ شب تا ۶ صبح ساعات سردی بدن است که خلط بلغم با خصوصیت سرد و تر در خون زیاد می‌شود و برای کمک به خروج و تعدیل آن در وعده سحر باید از مواد غذایی گرم و متوسط ـ نه سبک و نه سنگین ـ استفاده کنیم. خرما، گردو، حلوا ارده، عسل (غذای مقوی مغز و حافظه)، فسنجان، برنج، تخم‌مرغ و انواع گوشت کم‌چرب از این جمله است.
خوب است بدانید مواد غذایی با طبع گرم به علت گرمازا بودن دمای بدن را از ۳۷ درجه سانتی‌گراد بالاتر برده و مواد غذایی سرد به صورت عکس عمل می‌کند. این را هم بدانید اگر در وعده سحر غذاهای سرد خورده شود، طبع بدن به سمت سردی گرایش یافته و فرد را دچار سستی، کرختی، ورم معده و روده و سردرد ناشی از سردی غذا می‌کند.
برای پیشگیری از سردرد، سوزش و درد معده بهتر است قبل از صرف وعده سحر و افطار از عرق نعناع استفاده شود. لازم است بدانید در این دو وعده نباید به طور خالص گرمی یا سردی بخوریم. به گفته متخصصان طب سنتی باید در وعده سحر ۷۰ درصد مواد غذایی از جنس گرمی و ۳۰ درصد از مواد سرد و در وعده افطار این رویه برعکس باشد.
معده شما از چه نوعی است؟
در طب سنتی سه نوع معده داریم. معده سالم تحت تاثیر گرمی و سردی غذاها قرار نمی‌گیرد. معده سرد با مصرف میوه‌های تابستانی و آب یخ دچار درد، نفخ، باد در تمام شکم یا یبوست می‌شود.
معده گرم هم با مصرف خوردنی‌ها و نوشیدنی‌های با طبع گرم موجب بروز سردرد، گرگرفتگی، جوش و کهیر در روزهدار می‌شود. این را هم بدانید کسی که در شروع وعده افطار شکمش خالی است، چنانچه از غذاهای سبک میل کند و بلافاصله از خوراک‌های سنگین و غلیظ بخورد، غذا به‌سختی هضم‌شده و به کلیه، کبد و قلب روزه دار فشار زیادی وارد می‌شود.
پس اگر بین افطار و شام فاصله اندکی (۱۵ تا ۲۰ دقیقه) داده شود و غذای سبک کم‌کم وارد معده شود، لطف بزرگی در حق سلامت خود کرده‌اید. در ضمن مصرف آب ولرم برای بازکردن روزه در همه مزاج‌ها توصیه می‌شود؛ زیرا اخلاطی را که در ساعات روزه‌داری در دستگاه گوارش جمع شده‌اند از دهان تا روده شسته و تعدیل می‌بخشد.
تعادل میان خواب و بیداری
ضرورت تعادل بین خواب و بیداری نکته مهم دیگری است که در این روزها باید رعایت شود. خواب زیاد، رطوبت و خواب کم، خشکی بدن را افزایش می‌دهد. در نتیجه افراد با مزاج گرم باید خواب کافی داشته و از فعالیت‌های بدنی سنگین و استرس‌زا دوری کنند.
سرد مزاج‌ها هم باید سستی و بی‌حالی را کنار گذاشته و از خواب زیاد بپرهیزند، اما چگونه بفهمیم گرم مزاج هستیم یا سرد مزاج؟ طب سنتی افرادی را که در بیشتر اوقات دمای بدنشان ۳۷ درجه سانتی‌گراد است معتدل مزاج، کسانی که دمای بدنشان پایین‌تر از ۳۷ درجه است، سرد مزاج و دیگرانی که دمایی بالاتر از ۳۷ درجه دارند، گرم مزاج می‌داند. این را هم بدانید گرمای فصل تابستان موافق مزاج پیران، بلغمی مزاجان و مرطوبان است؛ چراکه این هوا رطوبت را کاهش داده و سردی را تعدیل می‌بخشد.
به نقل از جام جم
