انواع طبابت

مقدامه ای بر طب مکمل – جایگزین

امروزه آنچه که با شنیدن واژه «پزشکى» یا «طبابت» بى درنگ به اذهان اکثر ما خطور مى کند، مجموعه اى از روش هاى تشخیصى- درمانى است که در بیمارستان ها، درمانگاه ها و اغلب مطب هاى پزشکان در ایران انجام مى گردد

طب غربى تنها یکى از رویکردهاى بشر به مسئله سلامت و بیمارى به شمار مى آید.

در کنار این روش، شیوه هاى دیگرى از پزشکى نیز وجود دارند که با تفاوت هایى در اصول، قواعد و راه هاى تشخیص و درمان، سعى در بازگردانیدن سلامتى به افراد بیمار و جلوگیرى از ایجاد بیمارى در اشخاص سالم دارند.
تعداد این روش ها بالغ بر ۱۰۰ عدد است که مجموعه آنها را با نام هایى نظیر «طب مکمل» (Complementary medicine) یا «طب جایگزین» (Alternative medicine) در جهان مى شناسند.

طب مکمل – جایگزین

این مجموعه از سیستم هاى پزشکى بسیار متفاوتى تشکیل شده است که آنچه در تمامى آنها مشترک است تفاوتشان با رویکرد طب رایج در روش هاى تشخیص، درمان و یا هر دوى آنها است. برخى از این شیوه ها در اصول تشخیصى- درمانى خود شباهت هاى زیادى با یکدیگر دارند، ولى گاهى تفاوت برخى از آنها با هم، بیش از اختلافشان با طب غربى است.

در حال حاضر، در بیشتر کشورهاى دنیا- به خصوص کشورهایى مانند آمریکا، انگلستان، فرانسه و آلمان که خود از سردمداران طب غربى هستند- از این شیوه ها در کنار پزشکى رایج به منظور تشخیص و درمان بیمارى ها استفاده مى شود و روش هاى طب مکمل هر روز از محبوبیت و استقبال گسترده ترى بهره مند مى گردند.

با این وجود تاکنون جایگاه طب مکمل (جایگزین) در کشور ما به درستى مشخص نشده و درباره کارایى، لزوم استفاده و فواید این روش ها نظرات مختلف و حرف و حدیث بسیارى وجود دارد.

آشنایی با طب سنتی بدون غرض ورزی و تعصب

به نظر مى رسد که تنها راه درستى که مى تواند منجر به دستیابى طب مکمل به جایگاه واقعى خود در جامعه گردد، آشنایى علمى و به دور از هرگونه غرض ورزى و تعصب با این علوم- شیوه هاى عملکرد و توانایى هریک از آنها در تشخیص و درمان بیمارى ها- و در کنار آن سنجش ادعاهاى آنها به وسیله تحقیقات علمى و مطالعات بالینى معتبر است.

طب مکمل یا جایگزین

همانطورى که پیشتر نیز گفته شد، در حال حاضر شیوه هاى بسیار متفاوتى در سراسر جهان براى تشخیص و درمان بیمارى ها وجود دارد که در کنار طب رایج سعى در بازگردانیدن سلامتى به افراد بیمار و پیشگیرى از ایجاد بیمارى در افراد سالم (با ارجحیت مورد دوم) دارند.
به رغم تمامى پیشرفت ها و تبلیغات انجام شده در مورد پزشکى غربى، هر روزه تعداد بیشترى از مردم به طب مکمل علاقه مند مى شوند.

تعریف طب مکمل

براین اساس یکى از معتبرترین مراکز طب مکمل دنیا به نام «مرکز ملى طب مکمل و جایگزین» (NCCAM) وابسته به «موسسه هاى ملى بهداشت آمریکا»(NIH) مجموعه این روش را بدین صورت تعریف مى کند: «طیف وسیعى از فلسفه هاى درمانى (مدارس فکرى) و رهیافت ها و درمان هایى که طب مرسوم غربى معمولاً از آنها استفاده نمى کند، آنها را نپذیرفته است، مطالعه و درک نکرده و اکثراً در دسترس قرار نمى دهد.»

در کشورهای اروپایی

طب مکمل (Complementary medicine): در کشورهاى اروپایى معمولاً مجموعه این روش ها را با نام «طب مکمل» مى شناسند.

این نام بیانگر این نکته است که از این روش ها مى توان در کنار طب رایج و جهت تکمیل کردن آن براى رسیدن به سلامتى بیشتر استفاده کرد.

این واژه براى نخستین بار در سال ۱۹۸۱ در گزارشى که توسط «بنیاد ترش هولد» درباره وضعیت روش هاى طبى جدا از پزشکى معمول جامعه به چاپ رسید به کار گرفته شده است.

در آمریکا

در آمریکا این سیستم هاى درمانى تحت عنوان «طب جایگزین (جانشین)» شناخته مى شوند.

این نام نشان دهنده آن است که در بسیارى از موارد مى توان تنها با تکیه بر این روش ها، بیمارى را معالجه کرد و نیازى به مداخله پزشکى رایج نیست.

با این وجود به نظر مى رسد که حتى در آمریکا نیز حداقل در موارد بیمارى هاى بسیار سخت و پیشرفته از این سیستم به عنوان مکمل طب غربى استفاده مى گردد.

طب کل نگر (کل گرا) (Holistic medicine):

این نام برپایه باورى بنا شده که اعتقاد دارد هر چیزى در دنیا خصوصیاتى بیش از خواص مجموعه اعضا یا قسمت هاى تشکیل دهنده خود دارد. این دیدگاه را فلسفه کل گرایى مى نامند.

بر این اساس در برخورد با بیمارى هر قسمت از بدن، تنها نگاه به آن قسمت و درمان آن کافى نیست، بلکه براى تشخیص و درمان درست باید به «کلیت» فرد (سایر خصوصیات جسمى، روانى، ذهنى و…) نیز توجه داشت.

طب طبیعى (Natural medicine):

در بسیارى از شیوه هاى طب مکمل _ جایگزین، درمان تنها با استفاده از فرآورده هاى طبیعت (گیاهان دارویى، مواد معدنى، محصولات جانورى و…) و بدون استفاده از هیچ گونه مواد مصنوعى و غیرطبیعى صورت مى گیرد.

در این روش ها سعى مى شود که درمان برپایه اصول زندگى طبیعى، با الهام از طبیعت و قوانین آن انجام شود. فلسفه «طب طبیعى» بر پایه وجود تمامى درمان ها در خود طبیعت استوار است.

طب سنتى (Traditional medicine):

بسیارى از این روش ها ریشه در تاریخ دارند و صدها یا هزاران سال از ابداع آنها مى گذرد. هر کشور یا منطقه اى طب سنتى خاص خود را دارا است که در موارد زیادى بین شیوه هاى تشخیصى _ درمانى و اصول آ ن، مشابهت هایى با دیگر کشورها و فرهنگ ها به چشم مى خورد.

معروف ترین روش هاى طب سنتى

مى توان به طب سنتى چین، طب سنتى هند (آیورودا) و طب سنتى ایران اشاره کرد.

عنوان طب سنتى خصوصاً توسط سازمان بهداشت جهانى و کشورهاى جهان سوم به کار مى رود.

امروزه برخى از افراد با استفاده از شیوه هاى نوین، تکنولوژى هاى مدرن و علوم جدید به تحلیل، بررسى و تکمیل طب سنتى پرداخته اند. گاهى به این رویکرد جدید «طب سنتى جدید» گفته مى شود.

طب بومى( Indigenous medicine):

از این کلمه براى اشاره به پزشکى مرسوم در هر منطقه یا کشور استفاده مى شود که عمدتاً نشانگر شیوه هاى بدوى و ابتدایى است.

از جمله این روش ها مى توان طب بومى سرخ پوستان آمریکا و انواع طب هاى بومى آفریقا و آسیا را نام برد.

طب حاشیه (Fringe medicine):

این واژه توسط اشخاصى به کار برده مى شود که اعتقاد دارند طب رایج غربى جریان اصلى پزشکى دنیا را شکل مى دهد و مى توان از دیگر روش هاى طبى در مواردى تنها به عنوان کمک کننده _ آن هم نه به شکل درمان اصلى _ استفاده کرد.

در برخى از کشورها نیز واژه هاى خاصى به منظور اشاره به این شیوه هاى طبى در نظر گرفته شده است،

به عنوان مثال در ایتالیا با نام «طب دیگر» و در فرانسه با عنوان «طب موازى» معروف است.

توجه داشته باشید که هیچ یک از این اسامى به طور کامل بیانگر مجموعه این روش ها نیست و در عین حال یک روش مى تواند زیرمجموعه چند عنوان قرار بگیرد