پارسی طب مجله سلامت جسم و روان
محتوای مقاله (با استفاده از این لیست به موضوع مورد نظر دسترسی سریعتر دارید)
علل به وجود آمدن کبدچرب
کبدچرب غیر الکلی بر اثر تجمع چربی در سلول های کبد به وجود می آید و در افرادی که دچار اختلال در متابولیسم بدن هستند و چربی و قند خونشان بالاست، بیشتر دیده می‌شود.
- البته فردی که به آن مبتلا می‌شود، زمینه ژنتیکی هم دارد.
- در این بیماری تری گلیسیریدی که در سلول‌ها تجمع یافته از سلول‌های کبدی خارج نمی‌شود و وقتی به تدریج چربی در سلول‌های کبدی جمع می‌شود، اصطلاحاً می‌گویند فرد دچار کبدچرب غیرالکلی شده است.
کبدچرب به هپاتیت می‌انجامد
- با بروز استرس یا بیماری‌های جزئی که بر سیستم ایمنی بدن تاثیر می‌گذارد،
- سلول‌هایی که دچار تجمع چربی شده‌اند،
- ملتهب می‌شوند و فاز دوم بیماری به شکل هپاتیت چرب غیرالکلی بروز می‌کند.
- تا این مرحله کبدچرب قابل درمان است اما در صورتی که فرد متوجه نشود یا پیگیر درمان نباشد، وارد مرحله «سیروز» و بدخیمی‌های کبدی می‌شود که درمان ندارد،
- زیرا سلول‌های کبدی تخریب شده و راهی جز پیوند کبد باقی نمی‌ماند.
کبدچرب نشانه‌ای ندارد
متأسفانه یکی از مشکلات کبدچرب این است که نشانه خاصی ندارد و فقط با انجام آزمایش یا سونوگرافی و فایبرواسکن می‌توان این بیماری را تشخیص داد. البته برخی علائم در بیماران مبتلا ممکن است وجود داشته باشد است که از جمله آن خستگی و درد در ناحیه بالا و سمت راست شکم است.
کبدچرب یک بیماری شایع
طبق آمار، مشخص شده مرحله اول این بیماری در ۳۰ درصد و مرحله دوم آن در حدود ۱۰ درصد جمعیت ایران شیوع دارد. متأسفانه کبدچرب مختص سن یا جنس خاصی نیست و حتی در کودکان، به خصوص آنهایی که مشکلات متابولیکی دارند، دیده می‌شود.
- البته هرچه سن بالاتر رود، چون مشکلات متابولیک افزایش پیدا می‌کند، احتمال بروز این بیماری بیشتر می‌شود.
- ۷۰ درصد افراد دچار کبدچرب به اضافه وزن و چاقی مبتلا هستند و سابقه قند و چربی خون بالا دارند.
- در واقع کسانی که رژیم غذایی ناسالمی دارند (به خصوص مصرف بالای چربیهای اشباع و قندهای ساده) و فعالیت بدنی شان کم است، بیشتر به کبدچرب مبتلا می‌شوند.
درمان کبدچرب چگونه است؟
- کبدچرب درمان دارویی قطعی ندارد. تغییر در شیوه زندگی، درمان اصلی و پیشگیرانه این بیماری است.
- فردی که به چاقی مبتلاست، با کمی کاهش وزن بهبود می‌یابد.
- مطالعه‌های مختلف نشان داده‌اند اگر این افراد ۵ تا ۱۰ درصد وزنشان را کاهش دهند،
– آنزیم‌های کبدی به حد طبیعی باز می‌گردد. - لازم است فرد مبتلا به متخصص تغذیه مراجعه کند.
- این فرد باید رژیم غذایی خاصی داشته باشد تا هرچه سریع تر بهبود یابد و بیماری‌اش وارد مرحله ۲ و ۳ نشود.
رژیم غذایی مناسب برای کبدچرب
میزان کربوهیدرات (قند) و به خصوص کربوهیدرات‌های ساده و همین طور چربی، به خصوص چربیهای اشباع، باید در رژیم این افراد کم شود. مبتلایان به این بیماری بهتر است برای پخت و پز از چربیهای غیراشباع مانند روغن‌های مایع و گیاهی مثل روغن کانولا و زیتون استفاده کنند؛ حتما چربیهای قابل رویت گوشت را (چه قرمز چه سفید) بگیرند و ترجیحا در هفته بیش از ۲ بار گوشت قرمز نخورند و مصرف فیبر را افزایش دهند.
- فیبر در انواع سبزی و سبوس غلات به وفور یافت می‌شود.
- میوه‌ها هم فیبر خوبی دارند اما چون حاوی قند فراوانی هستند، باید به میزان متعادل (یعنی حداکثر ۳ واحد در روز و به دفعات) میوه مصرف کنند یعنی بیمار مبتلا به کبدچرب نمی‌تواند ۳ میوه را با هم بخورد اما مصرف سبزی‌ها برایش آزاد است.
- مصرف غلات سبوس دار یا سبوس به صورت جدا در سوپ، کوکو، کتلت و… نیز برای این بیماران مفید است.
- موادغذایی با خواص ضدالتهابی مثل روغن ماهی نیز بهتر است در برنامه غذایی این افراد گنجانده شود.
- ورزش و تحرک بدنی برای مبتلایان به کبدچرب ضروری است و حتماً باید ۳۰ دقیقه تا یک ساعت ورزش کنند.
- با این سبک زندگی چربی کمتری در سلول‌های کبد ذخیره می‌شود و به مرور بهبود می‌یابند.
حذف وعده شام ممنوع
- متخصصان بر این باورند که نباید وعده شام یا هر وعده غذایی را از برنامه تغذیه حذف کرد.
- تعداد وعده‌های غذایی باید زیاد و حجمشان کم باشد.
- اگر حجم بالایی از خوراکی را در یک وعده مصرف کنند، تمام مواد غذایی در کبد به تری گلیسیرید تبدیل می‌شود.
- کبد این بیماران در آزاد کردن تری گلیسیرید از بافت کبدی و انتقال آن به سایر بافت‌ها مشکل دارد،
- بنابراین با این روش دچار مشکلات حادتری خواهند شد.
- مبتلایان به کبدچرب باید ۶ وعده غذایی داشته باشند و در هر وعده میزان کالری دریافتی شان محدود باشد.
مواد غذایی ممنوعه
موادغذایی خاصی وجود دارد که باید از برنامه غذایی مبتلایان به کبدچرب حذف شود. برای مثال میزان کربوهیدرات‌های ساده و چربی اشباع باید کاملا محدود شوند. این افراد باید میزان مصرف چربی اشباع را به کمتر از ۱۰ درصد کل چربیهای مصرفی برسانند. رعایت این مساله یعنی عدم دریافت چربی اشباع از لبنیات یا گوشت و به عبارتی جایی برای مصرف موادغذایی چرب مثل کره و خامه باقی نمی‌ماند.
وعده صبحانه برای مبتلایان به کبدچرب
این بیماران به عنوان صبحانه می‌توانند یک واحد نان سبوس دار با پنیر کم چرب و سبزی بخورند.- مصرف یک لیوان شیر کم چرب یا چای بدون قند یا هر نوع نوشیدنی بدون قند دیگر هم در طول روز برایشان مجاز است.
- غذاهای سرخ کرده برای این افراد مناسب نیست و بهتر است مواد غذایی آب پز یا بخارپز بخورند.
- هنوز دارویی برای درمان این بیماری یافت نشده اما مبتلایان برای پایین آوردن چربی و قندخون باید دارو مصرف کنند.
- مصرف مکمل‌هایی مثل روغن ماهی، پروبیوتیک‌ها، بزرک و… که خواص ضدالتهابی دارد نیز برای پیشگیری از پیشرفت بیماری کمک کننده است.
- تاخیر در درمان بیماری کبدچرب، نخست سبب اختلال در عملکرد کبد و بالا رفتن آنزیم‌های کبدی شده، سپس رفته رفته سیروز و بدخیمی‌های کبدی را به همراه دارد و خطر بیماری‌های قلبی، عروقی از قبیل تصلب شرایین و نارسایی قلب و عروق را افزایش می‌دهد.
این بیماران به عنوان صبحانه می‌توانند یک واحد نان سبوس دار با پنیر کم چرب و سبزی بخورند.
